'Kỹ thuật đo lường góp phần phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn'

Thông tin được Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định nói tại Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Đo lường toàn quốc lần thứ VIII diễn ra chiều 3/10.

Nhìn lại giai đoạn 2020-2025 ông Định ghi nhận những thành tựu, đóng góp của hoạt động nghiên cứu và ứng dụng kỹ thuật đo lường trong quá trình phát triển kinh tế. Theo Thứ trưởng các ngành kinh tế mũi nhọn, như năng lượng, điện tử, viễn thông, dầu khí, cơ khí, logistics... đến y tế, môi trường, khí tượng thủy văn, an ninh quốc phòng... "ở đâu cũng có sự đóng góp của hoạt động đo lường".

Trong bối cảnh đó, Hội nghị được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức định kỳ 5 năm một lần, từ 1985, trở thành diễn đàn khoa học uy tín. Đây là diễn đàn quan trọng để các nhà quản lý, nhà khoa học, chuyên gia và doanh nghiệp trong lĩnh vực đo lường cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và định hướng phát triển cho ngành đo lường Việt Nam trong giai đoạn mới.

Theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, ngành đo lường thế giới đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều thách thức và cơ hội. Ba trụ cột chiến lược trọng tâm đến năm 2030 và xa hơn, được các tổ chức quốc tế xác định, gồm chuyển đổi số, giải quyết thách thức toàn cầu và đo lường cho các ngành công nghiệp tiên tiến.

Mục tiêu của chuyển đổi số trong đo lường là hướng đến xây dựng hạ tầng đo lường số tin cậy, tự động và an toàn. Điều này giúp hiện đại hóa đo lường, nâng cao chất lượng dữ liệu phục vụ sản xuất, thương mại và quản lý.

Với Việt Nam, theo ông Hải, cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số trong đo lường, thí điểm phát triển Chứng chỉ Hiệu chuẩn số (Digital Calibration Certificate - DCC), chuẩn hóa định dạng dữ liệu và phát triển cơ sở dữ liệu chuẩn quốc gia để hòa nhập xu hướng quốc tế.

Trụ cột thứ hai là đo lường phục vụ các thách thức toàn cầu, từ biến đổi khí hậu, y tế, an toàn thực phẩm đến năng lượng sạch. Những phép đo chính xác, tin cậy sẽ hỗ trợ quá trình ra quyết định trong các lĩnh vực này. Theo đó Việt Nam nên xác định các ưu tiên phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững như kiểm kê khí nhà kính, kiểm soát an toàn thực phẩm xuất khẩu, phát triển năng lượng tái tạo, đồng thời tập trung nguồn lực tăng cường năng lực đo lường cho các lĩnh vực này.

Trụ cột thứ ba là đáp ứng yêu cầu đo lường của các ngành công nghiệp tiên tiến, vốn đòi hỏi cao về độ chính xác và tốc độ. Đó là các lĩnh vực như sản xuất chip bán dẫn ở quy mô nanomet, sản xuất bồi đắp (in 3D), hay công nghệ lượng tử.

Ở trụ cột này ông cho rằng hoạt động đo lường ở Việt Nam cần gắn kết với những ngành công nghiệp mũi nhọn như sản xuất chip bán dẫn và ôtô điện, từ đó xác định nhu cầu đo lường và xây dựng kế hoạch đầu tư phát triển năng lực, phục vụ hoạt động nghiên cứu phát triển và sản xuất.

Các định hướng đo lường trên thế giới đều nhấn mạnh vai trò của đổi mới, coi khoa học đo lường là nền tảng để giải quyết những thách thức xã hội, thúc đẩy công nghiệp tiên tiến. Do đó, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, nhận định Việt Nam cần chủ động xây dựng lộ trình chuyển đổi số trong lĩnh vực đo lường, xác định rõ các ưu tiên quốc gia, đồng thời nâng cao năng lực đo lường ở những ngành mũi nhọn. Ông khuyến khích sự hợp tác giữa các nhà khoa học, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, đồng thời kêu gọi "sự chung tay, đồng hành của toàn xã hội trong xây dựng, phát triển lĩnh vực khoa học kỹ thuật đo lường".

Theo đó diễn đàn được kỳ vọng các chia sẻ về kết quả nghiên cứu mới giúp nhà khoa học trong nước tiếp cận được nhiều công nghệ, kỹ thuật tiên tiến, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy tiến trình hội nhập quốc tế của đất nước.

Trong hội nghị năm nay có 124 báo cáo từ nhiều đơn vị. Bà Ngô Thị Ngọc Hà, Viện trưởng Đo lường Việt Nam - Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia cho biết, qua quá trình phản biện, 109 bài báo đã được chọn đăng trên kỷ yếu hội nghị gần 850 trang.

Bà Hà đánh giá, các báo cáo năm nay có chất lượng tốt, vượt trội so với kỳ hội nghị trước. "Đặc biệt, tính công nghệ và tính ứng dụng của khoa học đo lường phục vụ sản xuất và đời sống tăng rõ rệt", bà Hà nói. Năm nay thành phần tác giả tham gia hội nghị đa dạng, từ các trường đại học, viện nghiên cứu, cơ quan trong và ngoài quân đội, thậm chí có sự tham gia của tác giả quốc tế.

Hồi cuối tháng 3, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã chia sẻ một số quan điểm, định hướng đối với lĩnh vực quản lý tiêu chuẩn đo lường, chất lượng. Theo ông, tiêu chuẩn không chỉ là khuôn khổ kỹ thuật mà còn là công cụ định hướng phát triển công nghệ, sản phẩm, thị trường.

Ông ví tiêu chuẩn như công cụ dẫn đường. Quốc gia muốn tới đâu phải dùng tiêu chuẩn để dẫn tới đó. Tiêu chuẩn là "đỉnh", là cái phải tiến tới, cần dựa vào tiêu chuẩn quốc tế để ban hành. Trong khi đó, quy chuẩn là "sàn", cần được xây dựng dựa trên thực tiễn Việt Nam.

Trọng Đạt

• Xây dựng bộ dữ liệu AI tiếng Việt cho cộng đồng tự do sử dụng
• Việt Nam phải chứng minh năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu
• Bốn bước làm chủ công nghệ chiến lược Việt Nam