Không ít các công ty khởi nghiệp nhanh chóng trở thành kỳ lân công nghệ, tức được định giá trên một tỷ USD, nhưng không đạt được kỳ vọng như ban đầu, nhất là trong các lĩnh vực như vận tải, giao hàng nhanh...
Nhanh chóng bị lu mờ
Ví dụ điển hình về sự phát triển thần tốc là Clubhouse, nền tảng mạng xã hội âm thanh trở thành hiện tượng năm ngoái khi Covid-19 bùng phát khiến nhiều người phải hạn chế đi lại. Các lượt tải ứng dụng và số lượng nhà đầu tư tăng vọt. Ứng dụng mới ra mắt năm 2020 nhưng đã hoàn thành vòng gọi vốn Series B vào tháng 4/2021 với mức định giá bốn tỷ USD.
Tuy nhiên, hoạt động của dự án đi xuống kể từ đó. Clubhouse vẫn duy trì nhưng không còn thu hút được nhiều sự chú ý nữa. Theo AppBrain, nó đang xếp vị trí thứ 67 chỉ tính riêng trong danh mục nền tảng xã hội trên Google Play tại Mỹ. Clubhouse đã mất đi sự ảnh hưởng và phải tiến hành sa thải nhiều nhân viên trong tháng 6.
Clubhouse từng bùng nổ và trở thành kỳ lân công nghệ trong đại dịch. Ảnh: LATimes
Các ví dụ tương tự có thể kể đến dịch vụ giao hàng tạp hóa nhanh của Gorillas và Jokr, cũng từng phát triển đột phá rồi chững lại. Gorillas thành lập năm 2020 tại Berlin, huy động được gần 1,3 tỷ USD năm 2021 với mức định giá khoảng 3 tỷ USD. Gần đây, công ty gây xôn xao khi sa thải hàng loạt nhân viên, rút khỏi nhiều thị trường và tuyên bố tập trung vào việc giảm thiểu chi tiêu.
Nhà cung cấp dịch vụ giao hàng nhanh Jokr thậm chí mới thành lập năm 2021 nhưng đã huy động được 430 triệu USD, đưa công ty trở thành một trong những kỳ lân công nghệ nhanh nhất trên thị trường. Tuy nhiên, đến hè năm nay, công ty tuyên bố ngừng hoạt động ở New York, Boston và tập trung vào thị trường Mỹ Latinh.
Thị trường không ủng hộ
Theo Crunchbase, một lý do khiến các startup không đạt được kỳ vọng là đôi khi các nhà đầu tư mạo hiểm định giá công ty khởi nghiệp cao hơn rất nhiều so với mặt bằng chung của thị trường.
Chẳng hạn, chỉ vài tháng sau khi ra mắt, giá trị của Bird - công ty cho thuê xe điện scooter - đã tăng vọt và trở thành kỳ lân vào mùa thu 2017. Những năm sau đó, xe scooter mang thương hiệu của công ty xuất hiện khắp các thành phố lớn ở Mỹ.
Tháng 5/2021, Bird công bố việc sáp nhập SPAC với mức định giá ban đầu dự kiến 2,3 tỷ USD. Tuy nhiên, giá trị của Bird giảm mạnh ngay sau khi hoàn thành thương vụ vào tháng 11 năm ngoái. Hiện giá trị của công ty đã sụt giảm khi mỗi cổ phiếu chỉ còn 36 cent.
Desktop Metal, công ty in ấn 3D, cũng được định giá hàng tỷ USD một cách bất thường và cũng đang gặp khó khăn trên thị trường. Hiện vốn hóa thị trường của Desktop Metal khoảng 800 triệu USD, không phải mức thấp nhưng đã sụt mạnh so với trước đó.
Nhanh nhưng thiếu bền vững
Năm 2021 đánh dấu cột mốc quan trọng trong lĩnh vực đầu tư khởi nghiệp khi nhiều startup vươn mình thành kỳ lân chỉ trong vài tháng hoặc trong vài quý. Còn hiện nay, tình hình phát triển không mấy khả quan khi những công ty thành lập dựa trên nhu cầu và xu hướng thị trường trong đại dịch đang có dấu hiệu suy thoái. Hopin, nền tảng quản lý các sự kiện ảo ra đời năm 2019, từng thu về một tỷ USD năm 2020 và 2021. Nền tảng này thậm chí được định giá cao nhất 7,75 tỷ USD.
Một năm sau, Hopin cũng không tránh khỏi xu thế chung khi phải thông báo cắt giảm hoạt động. Công ty có trụ sở ở London đã sa thải 29% nhân viên vào tháng 7.
Một ví dụ khác là Thrasio, startup chuyên mua lại các thương hiệu bên thứ ba trên Amazon, sau đó liên tục tích hợp, tối ưu hóa vận hành. Thành lập năm 2018 tại Massachusetts, công ty huy động được 2,2 tỷ USD vốn cổ phần và 1,2 tỷ USD vay nợ vào cuối 2021 để thúc đẩy tăng trưởng. Nhưng sau đó, vận may của công ty thay đổi. Hồi tháng 5, Thrasio sa thải hàng loạt nhân viên. Kế hoạch IPO với mức định giá 10 tỷ USD bị trì hoãn khi tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử của Mỹ giảm xuống.
Ngoài ra, có thể kể đến không ít kỳ lân đang lao dốc khác như Yuga Labs với bộ sưu tập NFT đình đám Bored Ape Yacht Club, Pacaso chuyên cung cấp dịch vụ mua cổ phần bất động sản nghỉ dưỡng, MoonPay thuộc lĩnh vực thanh toán tiền điện tử...
Theo Crunchbase, những câu chuyện trên cho thấy nhiều kỳ lân tăng trưởng nóng nhưng không bền vững. Việc tạo ra tiếng vang và định giá cao ở giai đoạn đầu không đảm bảo cho thành công lâu dài của công ty trong tương lai. Điều quan trọng là họ sẽ thích ứng ra sao trong tình hình mới.
Đức Cường