Kỳ đà tegu có nguồn gốc từ Nam Mỹ. Ảnh: Kike Calvo.
Kỳ đà tegu Argentina, loài thằn lằn lớn có thể dài tới 1,2 m, phát triển mạnh ở Nam Florida. Nhưng không dừng lại ở đó, chúng bắt đầu xuất hiện khắp vùng đông nam Mỹ, trở thành mối đe dọa tiềm ẩn đối với động vật bản xứ và nông dân. Loài kỳ đà bản xứ Nam Mỹ là động vật ăn tạp, sẵn sàng ăn bất cứ thứ gì có giá trị dinh dưỡng vừa miệng chúng. Kỳ đà tegu ăn trứng của động vật làm tổ trên mặt đất như chim và bò sát, bao gồm rùa biển nguy cấp. Chúng cũng ăn thịt chim bồ câu và động vật nhỏ. Ngoài ra, chúng còn ngoạm dâu tây, trái cây và rau mọc sát mặt đất. Loài động vật này vô cùng dẻo dai, khiến nhà chức trách gặp nhiều khó khăn trong việc ngăn chúng phân bố rộng.
Trong khi kỳ đà tegu đã sinh sản ở Nam Florida hơn một thập kỷ sau khi trốn thoát khỏi nơi nuôi nhốt hoặc bị chủ nuôi thả ra, chúng mới tràn tới ít nhất hai quận ở bang Georgia trong thời gian gần đây. Trong vài tháng qua, kỳ đà tegu xuất hiện ở 4 quận thuộc bang Nam Carolina, nơi các nhà sinh vật học nghi ngờ chúng đang sinh sản. Một số báo cáo riêng lẻ ghi nhận sự có mặt của chúng ở các bang Alabama, Louisiana, và Texas.
Đối với những người thích nuôi động vật độc lạ, kỳ đà tegu thông minh và nhút nhát trở thành thú nuôi được săn tìm. Phần lớn kỳ đà tegu ở Mỹ là kết quả từ các nhà nhân giống. Nhưng chỉ trong thời gian từ năm 2000 đến 2010, hơn 79.000 con kỳ đà tegu sống được nhập khẩu từ Nam Mỹ, theo Amy Yackel Adams, nhà sinh vật học ở Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS). Dù chỉ có một lượng nhỏ kỳ đà bỏ trốn hoặc được thả ra, giới nghiên cứu cho rằng vấn đề đang ngày càng nghiêm trọng.
Một nghiên cứu năm 2018 do USGS tiến hành sử dụng thông tin về kỳ đà tegu ở Nam Mỹ để dự đoán sự mở rộng của chúng ở Mỹ. Theo Adams, toàn bộ khu vực phía đông nam của Mỹ có nguy cơ bị loài này xâm chiếm. Phần lớn khu vực có khí hậu phù hợp với kỳ đà tegu. Chưa có ước tính chính thức về số lượng kỳ đà tegu sinh sống ở Mỹ. Chúng phát triển tốt nhất ở vùng rừng và đồng cỏ, đặc biệt ở các khu vực có lượng mưa lớn theo mùa, như rừng gỗ cứng và rừng thông cận nhiệt đới của Florida. Do biến đổi khí hậu khiến nhiều vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới dịch chuyển về phương bắc, phạm vi phù hợp với kỳ đà tegu ở Bắc Mỹ cũng có thể mở rộng theo.
Các nhà nghiên cứu lo ngại nhất về thói quen ăn trứng của kỳ đà tegu. Tại Venezuela, chúng chuyên lẻn vào chuồng gà để trộm trứng, do đó nông dân chăn nuôi gia cầm cần cảnh giác. Nếu kỳ đà tegu tiếp tục phân tán khắp vùng đông nam, chúng có thể đe dọa động vật làm tổ hoặc sống trên mặt đất, bao gồm rắn chàm phương đông, động vật nguy cấp và rùa gopher, loài đang bị đe dọa.
Kỳ đà tegu rất bền bỉ, có thể chịu nhiệt độ lạnh hơn một số loài bò sát khác do chúng có thể nâng thân nhiệt lên 8 độ C so với nhiệt độ xung quanh. Nếu mùa đông quá lạnh giá, kỳ đà tegu có thể ngủ đông. Chúng trở nên uể oải và trốn trong hang chiếm từ rùa gopher hoặc động vật đào hang khác. Chúng cũng phục hồi nhanh chóng từ các mối đe dọa như săn bắt.
Để ngăn kỳ đà tegu lan ra rộng hơn, các cán bộ động vật hoang dã đang tìm kiếm giải pháp. Ở Nam Florida, chỉ riêng trong năm nay, mạng lưới bẫy do USGS đặt đã bắt hơn 900 con kỳ đà tegu gần Vườn quốc gia Everglades. Nhưng theo Adams, số lượng kỳ đà trong khu vực không có dấu hiệu sụt giảm.
An Khang (Theo National Geographic)