RATAN-600 (từ viết tắt của Radio Astronomical Telescope of the Academy of Sciences) là một kính thiên văn vô tuyến nằm gần làng Zelenchukskaya trong dãy núi Caucasus, Nga. Độ cao của nó so với mặt đất là 970 m.
Trong khi phần lớn kính thiên văn vô tuyến sử dụng một hoặc nhiều ăng-ten chảo để tập trung bức xạ điện từ vào một thiết bị nhận tín hiệu, RATAN-600 sở hữu vài trăm tấm kim loại có khả năng phản xạ tín hiệu vô tuyến.
Những tấm kim loại có khả năng thay đổi vị trí để đón bức xạ từ mọi hướng trong vũ trụ tới một thiết bị nhận hình nón ở trung tâm. Chúng xếp thành một hàng rào hình tròn có đường kính 576 m. Với kích thước ấy, RATAN-600 trở thành kính thiên văn vô tuyến lớn nhất hành tinh.
Sơ đồ cấu tạo của RATAN-600: 1- những tấm kim loại hình tròn; 2-những tấm kim loại xếp thành đường thẳng; 3 – hệ thống đường ray xuyên tâm; 4- thiết bị thu tín hiệu ở trung tâm; 5 – đường ray hình tròn.
895 tấm kim loại hình chữ nhật tạo nên thành phần lớn nhất của RATAN-600. Với chiều cao 11 m, chúng có khả năng phản hồi tín hiệu vào thiết bị thu ở trung tâm.
RATAN-600 cung cấp khoảng 1/4 dữ liệu trong lĩnh vực thiên văn vô tuyến tại Nga.
Một điểm đặc biệt của RATAN -600 là khả năng thay đổi tần số tức thời, cho phép nó tìm nguồn phát bức xạ bằng nhiều tần số trong khoảng thời gian cực ngắn. Hệ thống có thể phát hiện những tín hiệu vô tuyến trong dải tần từ 610 MHz tới 30 GHz. Khả năng đặc biệt ấy cực kỳ hữu ích khi các nhà khoa học cần tìm nhiều nguồn bức xạ.
124 tấm kim loại với chiều cao 8,5 m được xếp thành đường thẳng có chiều dài 400 m. Giống như những tấm chắn ở vòng ngoài, nhiệm vụ của chúng cũng là phản hồi tín hiệu về thiết bị thu. Các tấm kim loại này cũng có thể xoay trên một trục ngang.
Các kỹ sư xây dựng RATAN-600 vào năm 1968 và nó bắt đầu hoạt động từ năm 1974.
Nhiệm vụ chính của RATAN-600 là theo dõi sóng vô tuyến từ Mặt Trời, đặc biệt là trong Tán mặt trời (solar corona).
RATAN-600 cũng tham gia nỗ lực tìm sự sống ngoài trái đất.
Hệ thống đường ray thẳng để các tấm kim loại di chuyển.
Đường ray hình tròn để người ta xoay những tấm kim loại trên đường thẳng.
Việt Phong (Ảnh: Live Journal)