Nên cho trẻ đọc sách ở mọi độ tuổi

Từ 1-2 tuổi:

Đây là giai đoạn quan trọng cần để trẻ làm quen với sách. Đừng nghĩ lúc này là quá sớm. Thực tế việc học của trẻ trong giai đoạn này chỉ là được mân mê cuốn sách yêu thích, biết lật giở bìa sách, nghe mẹ kể về các nhân vật.

Bạn nên tự tay làm cho trẻ cuốn sách đầu đời, có thể chỉ gồm hai trang bìa cứng với những hình vẽ ngộ nghĩnh rõ nét, màu sắc sặc sỡ gây sự chú ý hay màu bé thích. Không nên dùng sách dày cạnh cứng, góc nhọn, có lò xo nẹp sắt hay các chi tiết kim loại vì không an toàn cho trẻ.

Mẹ là người dẫn dắt thích hợp nhất cho lứa tuổi này. Chẳng hạn, bạn chỉ tay vào một bức hình và nói bằng những lời dịu dàng quen thuộc hàng ngày “Đây là chú cún của con”, “Còn đây là chú cún cưng của mẹ”. Màu sắc yêu thích, sự lặp lại và vần điệu là các yếu tố then chốt gây chú ý cho trẻ. Cứ lặp lại mỗi ngày đồng thời bạn cũng thêm thắt vào câu chuyện cho đến khi trẻ “thuộc” sách và bớt hứng thú thì thay sách mới.

Tuổi mẫu giáo

Khi đọc truyện cho bé nên chọn những cuốn sách có nội dung đơn giản, độ dài vừa phải và phù hợp với lứa tuổi. 

Trẻ em ở tuổi này thường không tập trung được lâu, nên cần chia nhỏ thời lượng và ngừng đọc nếu thấy trẻ có dấu hiệu mệt hay mất tập trung. Bạn có thể cùng đọc với bé bất kỳ lúc nào bé thích. Đặc biệt, tạo được thói quen đọc sách cho bé nghe trước khi đi ngủ là tốt nhất vì bé sẽ chờ đợi thời điểm ấy như một niềm vui mỗi ngày.

Việc đọc sách trên giường vào giờ cố định còn giúp trẻ dễ đi vào giấc ngủ và định hình thói quen đọc sách. Cần lưu ý tránh những nhân vật hay hình ảnh làm trẻ hoảng sợ, nhất là với những bé nhút nhát.

Bên cạnh đó, cha mẹ có thể kể lại chuyện cho bé nghe. Một câu chuyện có thể kể đi kể lại nhiều lần mà trẻ vẫn thích miễn là ta biết cách “làm mới chuyện cũ”.

Bạn có thể thay đạo cụ là các con thú nhồi bông minh họa nhân vật, dùng các ngón tay di chuyển, giả tiếng hổ gầm… để gây hứng thú.

Sau vài lần khi trẻ đã thuộc nội dung, bạn sẽ kéo dài giọng kể hay ngừng giữa chừng cho trẻ cơ hội chen vào kết thúc, cách này sẽ kích thích sự ghi nhớ và tạo tương tác hai chiều. Cũng có thể thay đổi cốt truyện hoặc cố tình quên vài chi tiết để trẻ sửa lại cho đúng. Có thể cho trẻ hóa thân vào các nhân vật trong truyện.

Với những chuyện mới được kể lần đầu, bạn nên ngừng ở đoạn cao trào để gợi tính hiếu kỳ và chờ đợi được nghe tiếp hoặc kêu trẻ đoán kết cục truyện.

Sau đó, tạo cơ hội cho bé tự có một tủ sách riêng: Cha mẹ có thể mua sách truyện cho bé, bắt đầu bằng những cuốn truyện hoạt hình ít lời, chữ lớn. Nên dẫn trẻ đi hiệu sách và cho trẻ quyền chọn sách riêng cho mình. Chọn sách phù hợp dùng làm quà tặng những dịp đặc biệt như sinh nhật hay dùng làm phần thưởng. Dù trẻ chưa biết đọc cũng viết lời đề tặng trên sách và đọc cho trẻ nghe khi trao tặng. Những cuốn sách này sẽ được giữ trong kệ sách của trẻ, gọi là “tủ sách của cún Bi”. Ai cần mượn sách thì phải hỏi ý kiến của "thủ thư" Bi.

Lúc đầu trẻ có thể chưa thích sách, hãy để những cuốn sách tô màu gần nơi bé chơi và đừng la rầy dù trẻ có xé vài trang. Khi thấy trẻ nhìn sách hay đang dùng màu tô lem luốc thì cũng nhớ cổ vũ để trẻ thấy gần gũi sách là giỏi, là người lớn. Đến khi trẻ đặt các câu hỏi liên quan đến sách tức là con bạn đã đến rất gần với người bạn sách rồi đó, bạn hãy chịu khó trả lời những câu hỏi theo cách vẫn duy trì lòng hiếu kỳ và trí tưởng tượng cho trẻ.

Với những trẻ thường thích xem tivi hơn là đọc sách, ta nên cho trẻ xem những truyện đã dựng phim, trẻ sẽ có cảm giác thân thuộc như gặp lại bạn cũ.

Từ lớp 1 đến lớp 6:

Đến tuổi này trẻ đã xem sách là người bạn tri kỷ. Hãy cho con bạn quyền chọn sách miễn là những sách đó phù hợp độ tuổi và không độc hại. Trong tủ sách của trẻ lúc này cần có một cuốn từ điển tiếng Việt. Cha mẹ cần thường xuyên trao đổi cảm nhận về nội dung sách với trẻ như với một người bạn. Nên liệt kê danh sách những truyện trẻ nên đọc trong năm. Khuyến khích con làm thẻ đọc ở thư viện địa phương hay thành lập nhóm bạn trao đổi sách. Hạn chế cho trẻ đọc sách những nơi thiếu ánh sáng hay sách có khổ chữ quá nhỏ.

Quả thật giúp trẻ yêu sách và ham thích đọc sách là cả một nghệ thuật, phải đồng hành cùng trẻ trong suốt thời gian dài thơ ấu. Nhưng bù lại, con bạn sẽ có được sức mạnh tri thức, có nhận thức đúng đắn hơn khi trưởng thành. Lúc đó chắc chắn trẻ sẽ rất biết ơn bạn, người đã đưa trẻ vào con đường “nghiện sách”.

"Khi có con gái đầu lòng, tôi muốn trở thành ông bố tốt của con. Còn khi có thêm bé trai, tôi đã thay đổi suy nghĩ và cố gắng trở thành người bạn tốt của con". Ông Quang Ánh cho biết đây chính là "bí quyết" riêng của ông trong việc giáo dục con cái, đặc biệt trong việc giúp con hình thành niềm đam mê đọc sách.

• Các trò chơi thú vị giữ chân bé trong nhà
• Làm sao rèn con ngủ giống người Mỹ?