Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Trung Quốc là một trong 4 thị trường có giá trị nhập khẩu thủy sản Việt Nam trên 1 tỷ USD một năm và được đánh giá là một trong những thị trường quan trọng, có tiềm năng tiêu thụ thủy sản lớn.
Tuy nhiên, sau khi tăng mạnh gần 50% giá trị nhập khẩu thủy sản Việt Nam năm 2017 với gần 1,3 tỷ USD, năm 2018 xuất khẩu sang thị trường này giảm 5% còn 1,2 tỷ USD; đến quý I/2019 tiếp tục giảm thêm 5% và chỉ đạt 239 triệu USD. Nguyên nhân là do Trung Quốc siết chặt thương mại mậu biên, cạnh tranh với Ấn Độ và Ecuador trên thị trường tôm. Song song đó, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung làm xáo trộn thị trường, ảnh hưởng đến nhu cầu, khiến đồng nhân dân tệ (NDT) mất giá.
Xuất khẩu tôm sang Trung Quốc đang bị cạnh tranh.
Cụ thể, giữa tháng 5/2019 đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đang bị phá giá thấp nhất so với đồng USD kể từ tháng 12/2018 khi cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang.
Trong bối cảnh NDT liên tục bị phá giá và mất giá nhiều hơn so với mức mất giá của VND trước đồng USD, đã tạo ra chênh lệch giữa đồng NDT so với VND lớn, khiến giá trị của VND so với NDT tăng lên. Trong trường hợp này, giá hàng hóa xuất từ Việt Nam sang Trung Quốc sẽ cao hơn, gây khó khăn cho việc xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Trong khi đó, tôm Ấn Độ đang có nguồn cung giá rẻ, còn đồng rupee bị phá giá sâu so với USD, nên chênh lệch mất giá với NDT ít hơn so với VND. Điều này khiến cho Ấn Độ sẽ đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc, còn Việt Nam chịu áp lực cạnh tranh lớn.
Hiện, có hơn 150 doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc, trong đó có khoảng 45 đơn vị xuất khẩu cá tra, basa, và gần 50 công ty bán tôm, cùng một số doanh nghiệp hải sản khác. Mặc dù vẫn đứng thứ 4 trong top các thị trường nhập khẩu thủy sản Việt Nam, nhưng tỷ trọng của thị trường Trung Quốc trong tổng xuất khẩu thủy sản Việt Nam giảm rõ rệt từ 15% năm 2017 xuống còn 14% năm 2018 và tiếp tục xuống 12% trong quý I/2019.
VASEP đánh giá, các nhà nhập khẩu Trung Quốc đang có xu hướng lựa chọn tôm Ấn Độ giá rẻ thay vì tôm Việt Nam nên xuất khẩu mặt hàng này dự kiến giảm hoặc tương đương 2018.
Hồng Châu