Ông Lưu Đức Khánh - Giám đốc Điều hành Công ty CP Hàng không Vietjet đã chia sẻ về chiến lược phát triển đội tàu bay sau thương vụ mua 100 máy bay Boeing 737 Max trị giá 12,7 tỷ USD. Hợp đồng cùng công ty sản xuất máy bay của Mỹ vừa được Vietjet ký kết trong thời gian diễn ra hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều vừa qua.
- Kế hoạch phát triển đội tàu bay của Vietjet sau thương vụ cùng Boeing ra sao, thưa ông?
- Phát triển đội bay lớn với các hợp đồng mua máy bay nằm trong chiến lược phát triển ổn định và bền vững của chúng tôi. Việc đặt hàng số lượng lớn không chỉ giúp cho hãng hưởng chính sách rất tốt về thương mại mà còn nhận nhiều chương trình hỗ trợ về kỹ thuật, bảo hành, bảo trì, quản lý, đào tạo... từ nhà sản xuất máy bay.
Đơn cử, trung tâm huấn luyện phi công bao gồm tổ hợp buồng lái mô phỏng do Airbus tài trợ đã khánh thành, đi vào hoạt động tháng 11 năm ngoái. Đây là trung tâm duy nhất trên thế giới mà Airbus tài trợ cho một hãng hàng không.
Ông Lưu Đức Khánh - Giám đốc Điều hành Công ty CP Hàng không Vietjet. |
Mặt khác, Vietjet chủ trương đầu tư đội tàu bay mới, hiện đại, đồng bộ và coi đây là yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển lâu dài, bền vững của hãng hàng không. Đội tàu bay của chúng tôi đến cuối năm 2018 có tuổi bình quân 2,82 năm - khá trẻ khi so với mặt bằng chung của các hãng hàng không trên thế giới. Chúng tôi chủ trương duy trì đội máy bay mới để đảm bảo dịch vụ tiện nghi, an toàn cho hành khách và giảm chi phí nhiên liệu, chi phí khai thác cho hãng.
Đặt hàng máy bay được tính toán kỹ lưỡng dựa trên kế hoạch phát triển kinh doanh dài hạn của công ty từ 2011-2025, thời gian giao tàu bay trải dài trong 12 năm từ 2014-2025. Những tàu bay Vietjet đặt mua không chỉ phục vụ cho Vietjet Việt Nam mà còn cung cấp cho các hãng hàng không như Vietjet Thái Lan (Thái Vietjet) và các hãng hàng không liên doanh liên kết của chúng tôi đang hình thành trong khu vực.
Những đặt hàng bổ sung mới cũng nhằm thay thế cho những máy bay cũ sẽ ra khỏi đội tàu từ nay đến 2025. Thực tế là những năm vừa qua, và cả năm 2019 này, cả Vietjet và Thái Vietjet vẫn đang thiếu máy bay và phải thuê ướt ngắn ngày tăng cường những dịp cao điểm phục vụ người dân.
- Văn bản Vietjet vừa ký kết cùng Boeing trong dịp hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều sẽ triển khai và thời hạn thực hiện như thế nào?
- Văn bản đôi bên đã ký là hợp đồng chính thức như trong thông cáo báo chí của Boeing và Vietjet nêu rõ. Tất cả các đặt hàng tàu bay từ trước đến nay của chúng tôi cũng là hợp đồng chính thức.
Việc đàm phán các hợp đồng tàu bay lớn với thời gian giao hàng kéo dài cả chục năm rất phức tạp. Mặc dù chúng tôi đã ký biên bản ghi nhớ 100 tàu bay với Boeing tại Fanbourour (Anh) vào tháng 9/2018 nhưng đến sát ngày Tổng thống Trump tới Hà Nội, chúng tôi vẫn chưa chắc chắn sẽ đạt được các điều kiện để ký kết và công bố hợp đồng vào dịp hội nghị thượng đỉnh. Cuối cùng, mọi việc diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp, là điểm nhấn cho cả phía Việt Nam và Mỹ trong dịp hội nghị thượng đỉnh.
Tổng giám đốc Vietjet, bà Nguyễn Thị Phương Thảo và ông Kevin McAllister, Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành của Tập đoàn Boeing trong lễ ký kết hợp đồng mua máy bay hôm 27/2. |
Về lịch giao, phải nói rằng máy bay là thiết bị đặc chủng. Thời gian từ lúc đặt hàng đến khi nhận máy bay đầu tiên của lô hàng thường từ 3-5 năm. Các máy bay thân rộng, do nhu cầu ít hơn nên có thể được giao hàng sớm hơn máy bay thân hẹp. Ở thời điểm này, nếu hãng hàng không đặt mua những máy bay thân hẹp Boeing và Airbus như của Vietjet thì phải tới năm 2022-2023 các nhà sản xuất mới có thể giao tàu bay.
Chúng tôi hài lòng với kế hoạch giao tàu bay đạt được với các nhà sản xuất. Hợp đồng với Airbus ký năm 2014, đến nay chúng tôi đã nhận được 55 máy bay. Vietjet đồng thời là hãng hàng không đầu tiên trong khu vực khai thác tàu bay thế hệ mới A321neo.
Hiện chúng tôi đang chuẩn bị nguồn lực và hệ thống khai thác để tiếp nhận những chiếc tàu Boeing đầu tiên của đơn hàng trong quý IV/2019.
- Hãng có kế hoạch thu xếp tài chính thế nào cho các đặt hàng máy bay hiện tại lên đến hàng trăm chiếc?
- Từ 5 năm trước khi quy mô công ty chỉ bằng phần nhỏ so với hiện nay mà chúng tôi đã thực hiện tốt hợp đồng 100 máy bay đầu tiên, thì với hợp đồng 100 máy bay sau này càng thuận lợi hơn rất nhiều. Năng lực, sức khỏe tài chính tốt là một yếu tố đặc biệt lợi thế của Vietjet khi thu xếp vốn phát triển đội tàu bay. Báo cáo tài chính của Vietjet đạt được các chỉ số mà các ngân hàng nước ngoài gọi là "xuất sắc". Tạp chí uy tín thế giới về tài chính hàng không AirFinance xếp hạng Vietjet năm trong top 50 hãng hàng không có các chỉ số tài chính tốt trên thế giới. Chúng tôi xếp thứ 22, trên cả Korean Air, Qatar Airway, Quantas Airways...
Vietjet duy trì khả năng tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính là vận tải hàng không, liên tục qua các năm ở mức 30-40% một năm.
Đội tàu bay hiện đại của Vietjet. |
Theo kết quả kinh doanh năm 2018 trước kiểm toán, doanh thu vận tải hàng không của chúng tôi đạt 33.815 tỷ đồng, lợi nhuận vận tải 3.018 tỷ, tăng lần lượt 49% và 48% so năm trước. Lượng tiền mặt công ty vào cuối năm 2018 có tới 7.165 tỷ đồng. Hệ số nợ vay dài hạn trên vốn chủ sở hữu ở mức rất thấp, chỉ có 0,04 lần.
Trong ngành hàng không thế giới, có nhiều phương thức thu xếp vốn để đầu tư đội tàu bay như vay từ nguồn vốn hỗ trợ xuất khẩu (ECA) của US Eximbank, Euler Hermes - COFACE - UK Finance (châu Âu), SACE (Chính phủ Italy), vay thương mại, AFIC, phát hành trái phiếu, bán và thuê lại tàu bay...
Chúng tôi chủ trương đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư phát triển đội tàu bay, xem xét thực hiện tất cả các phương thức trên để đảm bảo chi phí tài chính thấp nhất. Đối tác chủ yếu là các định chế tài chính ngân hàng uy tín như tập đoàn tài chính ngân hàng Mitsubishi UFJ Financial Group của Nhật Bản, ngân hàng Natixis, BNP Paribas của Pháp, HSBC, JP Morgan, công ty tài chính hàng không GECAS, Avolon, Novus...
- Ông có thể chia sẻ rõ hơn về phương án bán và cho thuê lại máy bay?
- Hoạt động bán và thuê lại (sale and lease back) là một trong các phương thức thuê hoạt động để vận hành đội tàu khai thác mới, chi phí thuê hiệu quả. Đây cũng là một trong các phương án để phát triển đội máy bay bởi hãng hàng không sẽ nhận lợi ích kép, bao gồm lợi nhuận và dòng tiền mặt thu từ việc bán máy bay và chi phí thuê hoạt động thấp cho một đội tàu mới, hiện đại.
Cụ thể, với phương pháp này, hãng sẽ thu lợi nhuận từ việc bán máy bay. Hãng hàng không mua theo điều kiện thương mại của hợp đồng lớn, bán theo giá thị trường. Phương thức này chỉ có lợi với những hãng hàng không có các đặt hàng lớn, điều kiện thương mại tốt. Với các hãng hàng không có đặt hàng số lượng không lớn thì rất khó có chênh lệch giá so với thị trường, nên sẽ không có khoản lợi nhuận này. Đồng thời, hãng sẽ thuê lại những tàu bay đã bán như các hợp đồng thuê hoạt động thông thường. Nếu hãng hàng không có hệ số tín nhiệm không tốt thì sẽ chịu giá thuê cao.
Phương thức bán và thuê lại tàu bay giúp giảm 15-20% chi phí thuê hoạt động tàu bay (operating lease) so với thị trường nhờ mức độ tín nhiệm cao của hãng hàng không và số lượng máy bay thuê lớn. Chúng tôi không phải trả bất cứ khoản nợ hay chi phí nào, ngoài tiền thuê máy bay thông thường.
Những chiếc máy bay đầu tiên thực hiện theo phương thức bán và thuê lại từ năm 2014 đến nay đã 5 năm đóng góp hiệu quả rất tốt cho kết quả hoạt động vừa qua cũng như lâu dài của Vietjet. Máy bay mới, hiện đại, đồng bộ, tiết kiệm nhiên liệu, giá thuê thấp hơn những chiếc tàu kém hiện đại hơn, thiếu đồng bộ mà chúng tôi phải thuê từ thị trường bên ngoài.
- Vietjet có chuẩn bị ra sao trước tình trạng thiếu điểm đỗ hiện tại, trong khi các tàu bay mới sẽ nhận liên tục đến 2025?
- Nếu nói đến các sân bay quá tải thì chỉ có một vài sân bay như Tân Sơn Nhất và Nội Bài, Cam Ranh. Việt Nam có tổng cộng 22 sân bay thương mại và hiện nay vẫn còn nhiều sân bay công suất hoạt động mới chỉ khoảng 10-15%.
Vietjet đang duy trì thêm đội tàu tại 5 căn cứ khai thác chính là Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Đà Nẵng, Nha Trang, Hải Phòng. Chúng tôi có kế hoạch mở rộng thêm căn cứ khai thác để giảm thiểu mức độ ảnh hưởng do sự quá tải trong những khoảng thời gian nhất định tại sân bay Tân Sơn Nhất. Với số lượng tàu bay tăng thêm 10-12 chiếc mỗi năm tại Việt nam, chúng tôi đã có kế hoạch cụ thể chia về các căn cứ khai thác, cơ bản là phù hợp với quy hoạch hạ tầng hiện tại..
Chiến lược phát triển mạnh mạng bay quốc tế của VietJet cũng sẽ giúp giảm đáng kể số tàu đậu qua đêm ở các cảng hàng không Việt Nam, giảm áp lực lên việc cần tăng thêm chỗ đỗ tàu bay.
Bảo An