Hai anh em lái chiếc SUV màu bạc vòng quanh Chattanooga (Tennessee). Họ ghé vào Dollar Tree, rồi đến Walmart, Staples và Home Depot. Ở siêu thị nào, họ cũng gom tất cả nước rửa tay có trên kệ.
Ba ngày tiếp theo, Noah Colvin vượt 1.300 dặm (2.080km) xuyên qua Tennessee và đến Kentucky trên chiếc xe tải U-Haul. Họ gom hàng nghìn chai nước rửa tay khử trùng và hàng nghìn gói khăn lau kháng khuẩn, chủ yếu tại các cửa hàng đồng giá một USD ở những nơi hẻo lánh.
Trong khi đó, Matt Colvin ở nhà để chuẩn bị kho chứa số hàng hai anh em thu gom được. Họ bắt đầu đăng bán chúng trên Amazon. Colvin cho biết anh đăng bán 300 chai nước rửa tay khử trùng và ngay lập tức hết sạch với giá từ 8 USD đến 70 USD mỗi chai, cao hơn nhiều so với giá mua vào. Đối với anh, "đó là lợi nhuận không tưởng."
Noah Colvin vận chuyển các kiện hàng nước rửa tay mà hai anh em tích trữ được ngày 12/3. Ảnh: NYT
Tuy nhiên, niềm vui của vụ làm ăn này không kéo dài lâu. Ngày hôm sau, Amazon gỡ các sản phẩm của anh và hàng nghìn sản phẩm nước rửa tay, khăn lau khử trùng và khẩu trang khác. Công ty này cũng đình chỉ một số tài khoản bán hàng và cảnh cáo nhiều người khác nếu tiếp tục tăng giá thì sẽ bị xóa tài khoản. Ngay sau đó, Ebay đưa ra các biện pháp thậm chí mạnh hơn, nghiêm cấm mọi hoạt động bán khẩu trang hay nước rửa tay khử trùng trên sàn.
Hiện nay, trong khi hàng triệu người săn tìm mua nước rửa tay khử trùng trong vô vọng, Colvin đang giữ 17.700 chai mà không biết nên bán chúng ở đâu.
"Đây là cú đòn đau đớn," anh thừa nhận. "Từ việc có thể giúp gia đình giàu lên bằng cách này thì giờ tôi sẽ làm cái quái gì với tất cả những thứ này đây", anh nói.
Colvin là một trong số hàng nghìn người bán hàng ở Mỹ đã tích trữ được một kho nước rửa tay khử trùng và khẩu trang, vốn chủ yếu dành cho phòng chuyên dụng trong bệnh viện, dựa theo tìm hiểu của New York Times. Amazon cho biết gần đây đã gỡ bỏ hàng trăm nghìn sản phẩm đăng bán và đình chỉ hàng nghìn tài khoản nhà bán hàng để kiểm soát giá cả, tránh họ trục lợi từ Covid-19.
Amazon, eBay, Walmart và các trang thương mại trực tuyến khác đang cố gắng ngăn người bán kiếm lợi nhuận quá mức từ cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng. Trong khi các công ty này cố gắng ngăn cản mọi người tích trữ các sản phẩm và tăng giá, nhiều người bán vẫn mua sạch hàng từ các cửa hàng địa phương và để bán trực tuyến. Điều này dẫn đến các kệ hàng ở siêu thị lẫn trực tuyến đều gần như trống rỗng.
Mikeala Kozlowski, y tá ở Dudley (Massachusetts), tìm mua nước rửa tay từ trước khi sinh đứa con đầu lòng hôm 5/3, nhưng các cửa hàng đều hết sạch. Và khi xem trên Amazon, cô không thể tìm thấy chai nước rửa tay nào có giá dưới 50 USD. "Các bạn đang ích kỷ, tích trữ hàng hóa, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân," cô nhận xét về các người bán hàng.
Quầy nước rửa tay và giấy vệ sinh trống trơn tại siêu thị Giant hôm 13/3 ở Dunkirk, Maryland. Ảnh: AFP
Các trang web như Amazon và eBay tạo ra ngành công nghiệp đang phát triển gồm những người bán hàng độc lập, những người chuyên thu gom các mặt hàng giảm giá hoặc khó tìm trong các cửa hàng để đăng trực tuyến và bán trên toàn thế giới.
Những người này xem bán lẻ trên mạng là một nghề trong thế kỷ 21, có thể bán tất cả mọi thứ cho người mua, từ các loại ngũ cốc hiếm cho đến Fingerling Monkeys, một món đồ chơi từng rất được yêu thích. Những người săn hàng giá rẻ này tìm kiếm bất kỳ thứ gì họ có thể bán vào đúng thời điểm kiếm được lợi nhuận cao. Trong những tuần gần đây, cơ hội lớn nhất họ tìm thấy, lại là một đại dịch.
Khi xem danh sách tìm kiếm phổ biến nhất trên Amazon với các mặt hàng như "Purell", "khẩu trang N95" và "khăn lau Clorox", những người bán hàng nói họ làm theo những gì được học là đi thu gom hết những mặt hàng này và bán ra thị trường với giá có lợi nhuận cao.
Ban đầu, chiến lược này có hiệu quả. Trong vài tuần, giá cả tăng vọt đối với các nước rửa tay, khẩu trang và khăn lau trên Amazon, theo phân tích của New York Times, bằng công cụ Jungle Scout, chuyên theo dõi dữ liệu người bán hàng trên Amazon. Dữ liệu cho thấy cả Amazon và nhà bán hàng bên thứ ba như Colvin đều tăng giá. Sau đó, họ chỉ giảm khi Amazon có hành động chống lại tình trạng "chặt chém" quá mức.
Các sàn thương mại điện tử này đang chịu chỉ trích ngày càng tăng từ các cơ quan quản lý và khách hàng, yêu cầu hình thức xử lý nghiêm ngặt hơn. Sau các biện pháp vào tuần trước, Amazon tăng chế tài, bằng cách hạn chế doanh số của bất kỳ sản phẩm nào có liên quan đến Covid-19 từ nhà bán hàng.
"Trục lợi về giá là sự vi phạm rõ ràng các chính sách của chúng tôi, phi đạo đức, và ở vài lĩnh vực là bất hợp pháp", Amazon khẳng định. "Ngoài việc chấm dứt tài khoản người bán, chúng tôi cũng có thể tố cáo hành vi xấu này với Bộ trưởng Tư pháp liên bang".
Colvin, 36 tuổi, là cựu trung sĩ kỹ thuật của không quân Mỹ. Anh bắt đầu bán hàng trên Amazon vào năm 2015. Anh phát triển công việc này thành sự nghiệp và kiếm được lợi nhuận lên đến 6 con số bằng cách bán giày Nike, đồ chơi thú cưng, và những món hàng theo xu hướng.
Đầu tháng 2, khi cập nhật tình hình thời sự về vấn đề nCoV tại Trung Quốc, Colvin phát hiện ra cơ hội để tận dụng. Một công ty gần Chattanooga đang bán 2.000 hộp sản phẩm y tế, tồn lại từ một công ty phá sản. Mỗi hộp gồm 50 khẩu trang, 4 chai nước rửa tay diệt khuẩn nhỏ và nhiệt kế. Giá là 5 USD mỗi hộp. Colvin mặc cả xuống còn 3,5 USD và mua tất cả.
Anh nhanh chóng bán hết sạch 2.000 hộp y tế đó trên eBay, với giá 40-50 USD mỗi hộp, và đôi khi bán giá cao hơn. Anh từ chối tiết lộ số lợi nhuận thu được từ vụ này nhưng thừa nhận là cao.
Vụ đó lại khiến anh tham lam hơn. Khi thấy công chúng hoảng loạn, bắt đầu lùng mua nước rửa tay và giấy lau diệt khuẩn, anh và em trai lên đường săn hàng. Ở những nơi khác, nhiều người bán hàng như anh trên Amazon cũng làm như vậy.
Chris Anderson, một người bán hàng trên Amazon ở thủ phủ bang Pennsylvania, cho hay đã cùng người bạn lái xe quanh Ohio, gom mua khoảng 10.000 khẩu trang từ các cửa hàng. Anh sử dụng phiếu giảm giá để mua hộp 10 cái với giá khoảng 15 USD mỗi hộp và bán lại với giá từ 40 USD đến 50 USD. Sau khi bị Amazon bắt giảm giá và trừ đi các chi phí khác, Anderson ước tính kiếm lời được 25.000 USD.
Anderson hiện giữ 500 hộp khăn lau kháng khuẩn sau khi bị Amazon chặn tài khoản vì bán ra với giá 19 USD mỗi hộp, tăng giá từ 16 USD trong tuần trước đó. Anderson thu mua các hộp khăn lau kháng khuẩn chỉ 3 USD mỗi hộp.
Eric, môt tài xế giấu tên đến từ Ohio, sợ Amazon chặn tài khoản bán hàng nên không dám công bố tên thật, cho biết cũng đã thu gom được khoảng 10.000 khẩu trang. Anh mua mỗi hộp 10 chiếc với giá khoảng 20 USD và bán hầu hết với giá khoảng 80 USD mỗi hộp. Thậm chí, có vài hộp anh bán được với giá 125 USD.
"Ngay cả ở mức giá 125 USD một hộp, vẫn hết ngay lập tức", anh nói. "Thật sự sốc khi bạn có thể bán với bất cứ giá nào". Anh ước tính đã kiếm được 35.000–40.000 USD mấy ngày dịch qua.
Hiện tại anh có hơn 1.000 khẩu trang theo đặt hàng, nhưng không biết làm gì với chúng.
Các văn phòng của chưởng lý California, Washington và New York đều đang điều tra sự nâng giá quá mức liên quan đến nCoV. Luật kiểm soát giá của California cấm người bán hàng tăng giá hơn 10% sau khi các quan chức tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Luật của New York cấm người bán tính mức giá quá cao một cách vô ý thức trong các trường hợp khẩn cấp.
Một quan chức ở văn phòng tổng chưởng lý tại Washington cho biết họ có thể áp dụng luật bảo vệ người tiêu dùng của tiểu bang để kiện các trang hoặc người bán, ngay cả khi họ không ở Washington, miễn là họ đang cố gắng bán hàng cho cư dân ở Washington.
Matt Colvin bên kho hàng tích trữ được ngày 12/3. Ảnh: NYT
Tiểu bang Tennessee, nơi Colvin sống, có luật cấm trục lợi về giá để mọi người không tính "giá vô lý cho các hàng hóa và dịch vụ thiết yếu, bao gồm cả xăng dầu, để đối phó trực tiếp với thảm họa."
Đến thứ bảy (14/3), văn phòng tổng chưởng lý bang Tennessee đã cử nhân viên đến nhà Colvin, đưa cho anh lá thư cảnh cáo và hiện điều tra vụ án của anh. Nhưng Colvin vẫn không tin anh đang trục lợi về giá.
Anh bán hai chai Purell với giá 20 USD khi giá bán lẻ chỉ 1 USD mỗi chai. Anh nói mọi người quên rằng giá của anh bao gồm tiền công, phí trả cho Amazon và tiền ship khoảng 10 USD. Lý lẽ là thuốc khử trùng có độ cồn nên phí giao hàng rất đắt vì các quan chức coi đó là vật liệu nguy hiểm.
Các luật trục lợi về giá hiện thời "không phù hợp với thời đại ngày nay", Colvin cho biết. Anh nói thêm: "Chỉ vì tôi mua nó với giá 2 USD không có nghĩa là tôi sẽ không tốn 16 USD để vận chuyển đến tận nhà cho bạn".
Nhưng còn về mặt đạo đức, việc tích trữ các sản phẩm có thể ngăn chặn sự lây lan của virus chỉ để mang lại lợi nhuận? Colvin cho biết anh chỉ đơn giản là chỉnh sửa "sự thiếu hiệu quả trên thị trường". Theo anh, một số khu vực trên đất nước cần những sản phẩm này nhiều hơn những sản phẩm khác, và anh đang giúp đáp ứng nguồn cung theo nhu cầu.
"Có một nhu cầu áp đảo ở các thành phố nhất định trong lúc này," anh nói. "Dollar General ở nơi xa xôi hẻo lánh bên ngoài Lexington, Kentucky, không có điều đó." Colvin nói công việc đang làm như một dịch vụ công cộng. "Tôi đang được trả tiền cho dịch vụ công cộng của tôi."
Đối với kho dự trữ của mình, Colvin cho biết bây giờ anh sẽ cố gắng bán ở địa phương. Tuy nhiên, đến hôm thứ bảy (14/3), sau khi câu chuyện của anh được đăng tải trên New York Times, Colvin đổi ý và cho biết đang tìm cách quyên góp tất cả các vật tư y tế đã tích trữ.
Phiên An (theo The New York Times)