Theo Báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố tại Việt Nam 2012-2017, ba lĩnh vực có nguy cơ rửa tiền thuộc nhóm cao là ngân hàng, bất động sản và kênh chuyển tiền phi chính thức.
Giao dịch tại một ngân hàng thương mại. Ảnh: Lệ Chi
Báo cáo khẳng định rằng, không phải tất cả khoản tiền thu bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền. Song điều này cũng chứng tỏ, so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp pháp hóa các khoản thu bất chính là cao hơn.
Cụ thể, lĩnh vực ngân hàng chiếm gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR) gửi đến Cục phòng, chống rửa tiền, cao hơn các lĩnh vực khác. Căn cứ những vụ đại án và các số liệu về STR, nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan đến tội tham ô tài sản (tội phạm chủ yếu liên quan đến những người có chức vụ, quyền hạn), đánh bạc và trốn thuế. Theo đó, để che giấu nguồn tiền thu được, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp.
Ngoài lĩnh vực ngân hàng, bất động sản và kênh chuyển tiền phi chính thức cũng nằm trong nhóm có nguy cơ rửa tiền cao.
Bất động sản thu hút nhiều nguồn tiền đầu tư giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch bất động sản, nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền.
Ngoài ra, với các vụ đại án về tham ô, cũng như vụ đánh bạc nghìn tỷ đồng đang bị điều tra về rửa tiền, các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến các bất động sản. "Để rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản", báo cáo viết cho rằng đây là những căn cứ để khẳng định bất động sản có thể là kênh có nguy cơ rửa tiền cao.
Với lợi ích về phí chuyển tiền, tính tiện lợi, không phải chứng minh mục đích chuyển tiền, tính đơn giản về thủ tục... so với các kênh chuyển tiền chính thức, các kênh phi chính thức (chuyển tiền ngầm) cũng được sử dụng để chuyển kiều hối về Việt Nam. Đồng thời, kênh này cũng tiềm ẩn nguy cơ rửa tiền cao hơn, báo cáo nhận xét.
Các lĩnh vực còn lại như chứng khoán, casino, kiều hối, bảo hiểm, kế toán - kiểm toán... được xếp ở nhóm có nguy cơ rửa tiền trung bình hoặc thấp.
Phân tích kết quả có được, báo cáo cũng đánh giá mức độ tổn thương quốc gia về rửa tiền của Việt Nam ở mức trung bình cao.
Từ năm 2010 đến năm 2017, Cục phòng, chống rửa tiền đã tiếp nhận 7.285 báo cáo giao dịch đáng ngờ, trong đó khối ngân hàng chiếm 83,5%. Cục đã chuyển giao 614 vụ việc liên quan đến 3.588 báo cáo giao dịch đáng ngờ cho cơ quan chức năng để phục vụ công tác điều tra.
Minh Sơn