Giới chức Mỹ và Trung Quốc sẽ có cuộc gặp tại Bắc Kinh để đàm phán về thương mại hôm nay (7/1). Trong bối cảnh các cuộc gặp cấp trung hầu như không mang đến đột phá, nhiều cuộc gặp cấp cao hơn sẽ được tổ chức trong tháng này với hy vọng hai bên sớm đạt được một thỏa thuận trong 90 ngày đình chiến.
Theo SCMP, ông Trump có thể hội đàm với Phó thủ tướng Vương Kỳ Sơn tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos (Thụy Sĩ) sắp tới. Dù đối thoại ở cấp độ nào, 7 nút thắt dưới đây cũng đều là vấn đề hai bên cần tập trung bàn luận, quyết định thành bại của đàm phán thương mại Mỹ - Trung.
Đoàn lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc trong cuộc gặp hồi đầu tháng 12/2018 tại Argentina. Ảnh: AP
Sở hữu trí tuệ
Mỹ cáo buộc Trung Quốc ép các doanh nghiệp Mỹ phải chia sẻ công nghệ và đánh cắp tài sản trí tuệ của nước này. Đây là một trong những vấn đề nhức nhối nhất, nó có thể phá vỡ bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào. Do đó, trong 90 ngày đình chiến để đàm phán, hai bên sẽ tập trung vào việc thay đổi cách Trung Quốc xử lý chuyển giao công nghệ, bảo vệ sở hữu trí tuệ, tấn công mạng và các vấn đề liên quan khác.
Hiện tại, Trung Quốc đã công bố hàng loạt hình phạt, gồm có thể hạn chế các doanh nghiệp vi phạm sở hữu trí tuệ vay và được nhận hỗ trợ vốn của nhà nước. Ngoài ra, một bộ luật về ngăn chặn việc chuyển giao công nghệ cưỡng bức cũng đang được soạn thảo. Tuy nhiên, những vấn đề sẽ còn tiềm ẩn trong các điều khoản chi tiết và quá trình thực hiện.
Huawei và 5G
Huawei Technologies – nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất Trung Quốc từ lâu đã bác bỏ cáo buộc của Mỹ và đồng minh về việc doanh nghiệp này tạo điều kiện cho hoạt động gián điệp do nhà nước tài trợ. Huawei đang đua phát triển công nghệ 5G và sở hữu một phần mười bằng sáng chế quan trọng trên toàn cầu. Tuy nhiên, bất chấp các nỗ lực của hãng công nghệ này, Mỹ đã cấm các cơ quan chính phủ mua thiết bị Huawei và khuyến khích các quốc gia khác cũng hành động tương tự.
Việc bà Mạnh Vãn Chu – Phó chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính Huawei bị bắt tại Canada theo yêu cầu của Chính phủ Mỹ hồi tháng 12/2018 cũng làm dấy lên lo ngại khiến các cuộc đàm phán thương mại giữa Washington và Bắc Kinh thêm phần khó khăn. Phía Mỹ nghi ngờ Huawei vi phạm các lệnh trừng phạt với Iran. Hiện bà Mạnh đã được tại ngoại.
Made in China 2025
Kế hoạch "Made in China 2025" của Bắc Kinh đặt mục tiêu biến Trung Quốc thành nước đi đầu về sản xuất của thế giới với trọng tâm gồm 10 lĩnh vực, trong đó có chế tạo robot, xe chạy năng lượng sạch và công nghệ sinh học. Tham vọng của Trung Quốc đã khiến Nhà Trắng tức giận. Washington cho rằng, sự can thiệp của nhà nước vi phạm các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và có thể tạo ra một sân chơi không bình đẳng với các nhà đầu tư nước ngoài. Do đó, chính sách thuế của ông Trump được nhắm vào nhiều mặt ngành hàng nằm trong kế hoạch "Made in China 2025" của Trung Quốc.
Trung Quốc coi kế hoạch này là thiết yếu để đạt được các mục tiêu kinh tế dài hạn. Tháng trước, nguồn tin của Bloomberg cho biết, Trung Quốc có thể sẵn sàng sửa đổi kế hoạch, thậm chí có thể trì hoãn một số mục tiêu trong kế hoạch khoảng 10 năm nếu điều này giúp hai bên kết thúc cuộc chiến thương mại.
Năng lượng
Căng thẳng thương mại đã phá vỡ những điều có thể là một thỏa thuận tốt đẹp cho cả hai nước: Mỹ là đang trở thành quốc gia xuất khẩu dầu và khí tự nhiên lớn, trong khi Trung Quốc cũng đang nổi lên như người mua hai mặt hàng này lớn nhất thế giới.
Nếu chính sách thuế để đáp trả Mỹ nhắm vào mặt hàng khí tự nhiên hóa lỏng của Trung Quốc hiện tại được dỡ bỏ, mối quan tâm dài hạn cũng sẽ được khôi phục, giúp các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư hàng tỷ USD vào các dự án xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng của Mỹ trong tương lai. Bất kỳ cam kết nào từ phía Bắc Kinh rằng sẽ không nhắm vào mặt hàng dầu thô sẽ giúp xua tan những lo ngại về doanh số bị bóp nghẹt như hồi cuối năm ngoái.
Nhập khẩu nông sản
Các nhà đầu tư sẽ theo dõi xem liệu Trung Quốc có bỏ thuế nhập khẩu với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, bao gồm đậu nành, ngô, cotton, lúa miến và thịt lợn. Việc dỡ bỏ thuế quan có thể khuyến khích người tiêu dùng Trung Quốc lập tức tiếp tục mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ.
Trung Quốc cũng có thể xóa bỏ thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp với các loại ngũ cốc khô, cũng như cho phép nhập khẩu gia cầm từ Mỹ. Tuy nhiên, nếu đàm phán thất bại, Trung Quốc cũng có thể hủy những đơn hàng đậu nành đã đặt của Mỹ trong những tuần qua.
Thuế ôtô
Sau khi áp thuế trả đũa 25% với xe nhập khẩu từ Mỹ, Trung Quốc đã dừng chính sách này từ 1/1 để hai nền kinh tế lớn nhất thế giới làm dịu căng thẳng thương mại. Việc Trung Quốc áp thêm thuế đã khiến nhiều nhà sản xuất như Tesla, BMW và Daimler bị ảnh hưởng lớn. Tính đến tháng 11/2018, doanh số ôtô tại Trung Quốc đã giảm 6 tháng liên tiếp.
Khả năng tiếp cận thị trường cho các ngân hàng
Trung Quốc đã cam kết tăng cường khả năng tiếp cận cho các doanh nghiệp tài chính nước ngoài. Tháng 11/2018, UBS Group trở thành doanh nghiệp đầu tiên giành quyền kiểm soát một công ty chứng khoán nội địa sau khi các điều luật được nới lỏng. JPMorgan Chase và Nomura Holdings cũng đang chờ được phê duyệt để sở hữu 51% cổ phần tại doanh nghiệp Trung Quốc. Trong khi đó, ông Tập nói rằng, việc mở cửa chắc chắn vẫn được tiếp tục.
Bloomberg ước tính, các ngân hàng và công ty chứng khoán có thể đạt lợi nhuận hơn 32 tỷ USD tại Trung Quốc vào năm 2030 nếu kinh tế không suy giảm mạnh hoặc có sự biến động lớn.
Tú Anh (theo Bloomberg)