Tôi quê ở một tỉnh nghèo miền Trung, 26 tuổi, hiện sống và làm việc tại TP HCM. 7 năm trước, tôi vào Sài Gòn làm việc, được 2-3 năm thì có ước mơ phải kiếm thật nhiều tiền để có thể phụ giúp gia đình vì nhà rất nghèo. Tôi đi làm chỉ đủ ăn và đóng phòng trọ nên năm 2015 quyết định dùng kinh nghiệm đi làm bao năm để kinh doanh riêng. Trời thương nên công việc của tôi so với mặt bằng chung tiến triển rất tốt, một năm dư được 200-400 triệu. Nhưng vì đồng tiền làm ra quá dễ, lại tự cầm tài chính nên tôi bắt đầu dính vào đỏ đen.
Lúc đầu chơi ít, về sau chơi càng lớn, thua càng nhiều. Lúc thua luôn muốn gỡ nhưng mãi không được. Tôi đã thua hết số tiền tích cóp và nợ 500 triệu. Lúc này tôi mới tỉnh ra và suy nghĩ rất nhiều. Cả tháng nay tôi chưa có một giấc ngủ ngon, cứ suy nghĩ về tương lai, về những người đã tin tưởng và cho mình mượn tiền. Tôi hận bản thân vì quan điểm của tôi là chữ tín đặt lên hàng đầu và rất ghét những người chơi cờ bạc. Vậy mà tôi lại vi phạm.
Tôi thấy có lỗi với mọi người nên lấy hết can đảm thông báo. May mắn mọi người đã giúp tôi vay mượn, trả nợ và làm lại cuộc đời. Công việc làm ăn vẫn còn đó, chỉ cần tôi mạnh mẽ làm lại là được. Có lẽ sẽ có người cười tôi, nhưng mình đã như vậy, người ta cười cũng đúng. Cố gắng làm lại thì khoảng 2-3 năm tôi có thể trả hết nợ. Tôi biết có những người sẽ không thèm khuyên những con bạc như tôi vì chính bản thân cũng từng nghĩ như vậy. Tôi tự hứa với lòng xem số tiền đó như mình làm mất hoặc dùng để mua bài học, sau này không bao giờ phạm phải.
Hiện tôi chỉ nghĩ sang năm 2019, sẽ cố gắng chăm chỉ làm việc để không phụ lòng những người đã tin tưởng và giúp đỡ mình. Tôi cũng biết sẽ không bao giờ có cơ hội lần thứ 2. "Một lần bất tín, vạn lần mất tin", tôi luôn nhớ câu nói đó. Dù rất buồn nhưng tôi luôn tự động viên rằng thua tiền thua bạc nhưng không được thua ý chí. Tôi xin những người từng trải qua và thay đổi, hãy cho tôi một lời khuyên thực tế nhất. Đặc biệt tôi mong được nghe lời khuyên từ giáo sư Vũ Gia Hiền để có thể vượt qua lúc này. Tôi xin cảm ơn.
Linh
GS.TS Vũ Gia Hiền gợi ý:
Chào bạn Linh,
Bạn có nhận thức đúng khi ước mơ phải kiếm thật nhiều tiền để phụ giúp gia đình. Nhưng trong suy nghĩ này đã có yếu tố mất kiểm soát, đó là phải kiếm thật nhiều tiền. Khi suy nghĩ "phải" trở thành mục đích, tâm lý thúc đẩy con người vào quyết tâm cao nhất. Nhưng nếu mục đích đó không được kế hoạch hóa, "phải" sẽ trở nên mù quáng.
Nhờ sự quyết tâm nên làm việc gì cũng quyết liệt, nhưng không có sự tính toán chi tiết nên chưa biết mọi việc sẽ thế nào. Vì tâm lý này, bạn mới viết "Trời thương...". Nếu bạn tính toán tốt, sẽ không có chuyện "trời cho", theo nhân quả "trời cho thì trời lấy đi mấy hồi". Bạn xem lại mình đã nghĩ "trời cho" từ lúc nào. Tìm được đúng thời điểm để thấy bước ngoặt tâm lý của mình, từ đó bạn sẽ phát hiện được yếu tố nguy hiểm nằm ở đâu trong bạn. Nếu nằm ở nhận thức, có phải bạn bị kích thích từ bên ngoài không? Bạn thường bị kích động bởi cái gì? Tìm ra thì bạn mới quản lý được nó.
Nếu không phải ở nhận thức, bạn xem ý thức. Đây thường là sự đam mê, không cần biết đến xung quanh. Nếu bạn say mê tính toán, hãy yên tâm; còn nếu say mê đếm tiền thì phải thay đổi. Ham tiền là hiện tượng đầu tiên của cờ bạc, cá độ... Sau cùng, bạn xem ý chí của mình có linh hoạt không? Có người ý chí cao quá mất linh hoạt nên như thiêu thân, không dừng được. Nếu ý chí của bạn linh hoạt hơn quyết liệt thì tốt, còn nếu quyết liệt hơn linh hoạt, phải rèn luyện mềm mại về ý chí.
Bạn có chất gia trưởng nên tự cầm tài chính. Người gia trưởng thường không nghe ai nói, cứ làm theo điều họ nghĩ và bắt mọi người phải nghe theo. Tính cách gia trưởng mà ở một mình, lại có tiền, dễ rơi vào trạng thái "ta là nhất". Trạng thái tâm lý này thường bị "chết" trong xu nịnh. Bạn xem những người chơi đỏ đen với bạn, ai nịnh bạn nhất thì học một phần cách cư xử của người đó. Khi bạn hết gia trưởng mới hy vọng thoát được bối cảnh hiện nay.
Điều may mắn là bạn đặt chữ tín lên hàng đầu, nhưng nếu chữ tín đó rơi vào hoàn cảnh không giữ được, lúc đó bạn sẽ thế nào? Sự thật cuộc sống và suy nghĩ của con người nhiều khi không là một. Đây chính là ý chí của tâm lý và nhiệm vụ của trình độ nhận thức. Hành động bạn thông báo với mọi người về chuyện nợ nần trong xã hội học gọi là dũng cảm. Chính điều này đã mang đến may mắn cho bạn là được mọi người giúp đỡ.
Lá thư ngắn nhưng có tới 2 lần không do bạn làm chủ: "trời cho" và "may mắn". Đây là hiện tượng tâm lý của người chơi cờ bạc, số đề. Bạn cần thận trọng tư tưởng "may mắn" giàu có, vì sự may mắn thường đi đôi với xui xẻo, dễ có tâm lý ăn thua.
Bạn đang có một trong 3 hạt nhân tốt là "thua bạc nhưng không được thua ý chí". Còn hai điều nữa là ý thức và nhận thức. Bạn muốn vượt qua được thì cần ý thức rằng: chỉ có sự cần cù, chịu nhẫn nhục, không ăn thua, sẵn sàng gian khổ và không bị kích động. Còn nhận thức là trình độ tiếp nhận thế giới khách quan bên ngoài, bạn cần: hiểu rõ ngành mình kinh doanh và sản phẩm, sức cạnh tranh và tồn tại của sản phẩm đó, phân khúc thị trường, khách hàng và giá cả; trong đó hàng hóa bạn kinh doanh cần chủ động, giữ vững chữ tín với khách hàng, nhờ khách hàng thân thiết giúp đỡ mở rộng khách hàng tiềm năng. Khi làm được sự cộng hưởng của xã hội sẽ cứu bạn.
Chúc bạn sáng suốt và không ăn thua.
Muốn được chuyên gia tâm lý tư vấn, mời bạn gửi tâm sự tại đây.
Độc giả gọi điện tâm sự với biên tập viên theo số 0966 581 270. Các chia sẻ của bạn sẽ được đăng tải trên Tâm sự.