Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long nêu quan điểm trên trong phiên giải trình trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 16/3. Ông Long cho rằng đấu giá tài sản là câu chuyện giao dịch, mua bán bình thường trong nền kinh tế thị trường. Nhiều nước có truyền thống bán đấu giá hàng trăm năm. Việt Nam quy định đấu giá từ năm 1996, khi Chính phủ ban hành nghị định về quy chế đấu giá tài sản.
"So sánh quy định của Việt Nam với các nước, có một số khác biệt. Chỉ Việt Nam và Trung Quốc có luật về đấu giá tài sản, các nước khác theo luật dân sự chứ không quy định riêng. Tài sản các nước đấu giá chủ yếu của tư nhân, ở Việt Nam tài sản tư nhân đấu giá ít. Giá khởi điểm do các bên thỏa thuận", ông Long nói.
Về tiền đặt trước khi tham gia đấu giá, sau chuyển thành tiền đặt cọc, trung bình các nước từ 5 đến 25% giá khởi điểm của tài sản. Việc chênh lệch giữa giá khởi điểm và giá thành cũng không nước nào quy định cụ thể, bởi nguyên tắc đấu giá là dân sự và thu được càng nhiều tiền càng tốt. Ông Long dẫn chứng, một cặp dưa lưới ở Nhật có thể được đấu giá lên đến một tỷ đồng (quy đổi ra tiền Việt Nam). Một bức tranh có thể được đấu giá hàng triệu USD.
Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long tham gia trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội, chiều 16/3. Ảnh: Hiếu Duy
Tuy nhiên, ông Long thừa nhận đấu giá tại Việt Nam được điều chỉnh bởi nhiều luật, liên quan đến nhiều cơ quan quản lý. Luật Đấu giá quy định trình tự, thủ tục, nhưng liên quan đến tài sản nào lại là luật chuyên ngành. Giá khởi điểm áp dụng theo quy định pháp luật về đất đai, trong chừng mực nào đó là pháp luật về quản lý thuế.
Về điều kiện tham gia đấu giá, áp dụng theo quy định pháp luật đất đai, như năng lực tài chính, yêu cầu ký quỹ... Về tiền đặt cọc, ông Long nói nằm trong khung 5-20% giá khởi điểm của tài sản. Trong lĩnh vực đất đai, tiền đặt cọc theo thỏa thuận phù hợp với quy định về quản lý đất đai và pháp luật về quản lý thuế.
Trường hợp vi phạm về đấu giá đất, có thể xử lý theo luật dân sự, xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự. Nếu doanh nghiệp đấu giá nhưng không mua sẽ mất tiền cọc. Về hành chính, Chính phủ đã có nghị định về xử phạt. Về những vụ đấu giá đất vừa xảy ra, ông Long nói: "Tôi không dám kết luận đúng hay không, có cơ sở hay không có, nhưng có thể áp dụng Điều 218 Bộ Luật hình sự, tội vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản hoặc Điều 196 (tội đầu cơ)".
"Trường hợp đấu giá đất tại Thủ Thiêm, nếu phân tích một cách bình thường thì theo cơ chế thị trường. Nếu phát hiện dấu hiệu bất bình thường mà chứng minh được thì cần xử lý, bởi khung pháp luật đã tương đối đầy đủ", ông Long nói.
Qua các vụ vừa rồi, Bộ trưởng Tư pháp cho rằng cần rà soát vấn đề về trình tự, thủ tục đấu giá đảm bảo chặt chẽ hơn; rà soát khung liên quan tiền đặt cọc, phí... về đấu giá đất đai.
Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long trả lời chất vấn chiều 16/2.
Trước đó, đại biểu Tạ Văn Hạ tranh luận với Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà về đấu giá đất ở khu đô thị Thủ Thiêm.
Ông Hạ muốn Bộ trưởng làm rõ hơn quá trình điều tra, giám sát liên quan dự án này. "Có hiện tượng thổi giá để nâng giá trị cổ phiếu, đánh võng giá trị tài sản để vay ngân hàng... không? Thực trạng sốt đất hiện nay là sốt ảo hay thật, và vi phạm thì có xử lý hình sự không?", ông Hạ chất vấn.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết vụ đấu giá đất ở Thủ Thiêm Chính phủ đang giao cơ quan có trách nhiệm điều tra làm rõ. Phương án mà Bộ Tài nguyên đưa ra là người đấu giá xong phải trả tiền ngay trong 10 ngày, thay vì 90 ngày như trước đây, để cá nhân, tổ chức đấu giá thắng không đủ thời gian trục lợi. Tiền đặt trước, đặt cọc hiện chỉ 5-10% giá khởi điểm của tài sản, Bộ cũng sẽ xem xét tăng lên, đơn vị đấu giá phải chứng minh tài chính thông qua thẩm định của cơ quan có trách nhiệm...
Sau đó, đại biểu Nguyễn Thị Xuân tranh luận, bày tỏ băn khoăn với ý kiến của Bộ trưởng khi cho rằng không cần hình sự hóa hành vi gây lũng loạn thị trường. Theo bà, hành vi này cần xử lý nghiêm, cần hình sự hóa để đảm bảo tính răn đe. Nhắc tới vụ việc bỏ cọc của Công ty Tân Hoàng Minh với lô đất tại Thủ Thiêm, bà cho rằng số tiền nhà đầu tư bỏ cọc không đáng gì với việc tăng đẩy giá đất khu vực xung quanh. "Số tiền Nhà nước đang bị thiệt hại thế nào khi doanh nghiệp bỏ cọc và chỉ bị phạt hơn 500 triệu đồng?", bà chất vấn.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà xin lỗi đại biểu Xuân khi chưa giải thích, bao quát hết ý. Ông nhấn mạnh lại quan điểm là cần xử lý nghiêm hành vi liên quan tới gây lũng loạn thị trường đất đai. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp chính sách đưa ra để thị trường vận hành hiệu quả thì công cụ hành chính, kể cả hình sự lại chưa hợp lý. Ông "xin không tranh luận thêm", song trong vụ bỏ cọc đấu giá đất Thủ Thiêm cần điều tra, nếu có hành vi rõ mới có thể hình sự hóa.