James Foley tại Libya năm 2011. Ảnh: AFP
Trong video mà IS phát tán hồi đầu tuần về vụ chặt đầu nhà báo Foley, tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tuyên bố đây là cách trả thù các cuộc không kích của Mỹ tại Iraq. Tuy nhiên, theo gia đình anh và một đồng nghiệp từng bị bắt làm con tin cùng Foley, trước đó IS đã tìm nhiều cách gây sức ép với chính phủ Mỹ, đòi tiền cuộc.
Tuy nhiên, không như nhiều nước châu Âu chấp nhận chi hàng triệu USD cho IS để đổi lấy tính mạng của công dân họ, Mỹ từ chối yêu sách của nhóm này.
Việc đối phó với IS, cũng như nhiều nhóm khủng bố khác thường xuyên bắt cóc con tin tống tiền, là một thách thức lớn với chính quyền của Tổng thống Barack Obama, vì Foley không phải là người Mỹ duy nhất bị giam cầm.
Nhà Trắng hôm qua tiết lộ rằng lực lượng đặc nhiệm Mỹ từng cố gắng để giải cứu Foley cũng như nhiều con tin khác là công dân nước này trong mùa hè vừa qua, nhưng bất thành.
Trong khi đó, IS dường như đang gia tăng áp lực lên Washington khi đe dọa sát hại thêm ít nhất 3 người khác nếu các yêu sách của chúng không được đáp ứng, New York Times xác nhận qua các cuộc phỏng vấn với những con tin được thả gần đây, gia đình của các nạn nhân và những bên trung gian tham gia giải cứu.
Một trong những con tin đang đứng trên bờ vực giữa sự sống và cái chết là Steven J. Sotloff, một nhà báo tự do của tạp chí Time, người cũng xuất hiện trong video hành quyết Foley.
"Cuộc sống của công dân Mỹ này phụ thuộc vào quyết định tiếp theo của ông đấy, Obama", kẻ giam giữ Sotloff cảnh báo trong video.
IS cũng đang giữ các công dân Anh, quốc gia từ chối đưa tiền chuộc. Nhóm khủng bố này đã gửi một danh sách dài những yêu cầu cho việc trả tự do các con tin. Ngoài tống tiền, những kẻ này còn đòi trao đổi tù nhân, trong đó Aafia Siddiqui, một nhà thần kinh học người Pakistan có quan hệ với al-Qaeda, gần đây bị tống giam ở một nhà tù tại bang Texas.
Nhà báo James Foley. Ảnh: AP
Chính sách không nhượng bộ khủng bố đã khiến Mỹ và Anh rơi vào mâu thuẫn với các đồng minh. 4 con tin Pháp và 3 con tin Tây Ban Nha vừa được thả năm nay, sau khi tiền chuộc được trả thông qua một bên trung gian. Đây là nguồn thu chính cho al-Qaeda và các chi nhánh, với ít nhất 125 triệu USD tiền chuộc chỉ trong 5 năm.
Chính phủ Mỹ khẳng định rằng việc chi tiền chuộc chỉ kéo dài vấn nạn. Điều này đồng nghĩa với việc các con tin Mỹ càng ít có cơ hội được tự do. Một số người bỏ trốn thành công, thậm chí một vài người được giải cứu trong các chiến dịch đặc biệt. Tuy nhiên, số còn lại hoặc bị giam vô thời hạn, hoặc bị giết.
Foley là phóng viên phương Tây thứ hai bị những kẻ khủng bố Hồi giáo sát hại từ năm 2002, sau khi Daniel Pearl, một phóng viên của Wall Street Journal, bị một thủ lĩnh al-Qaeda chặt đầu. Kể từ đó, mạng lưới khủng bố này tăng cường bắt cóc con tin phương Tây để tống tiền, với hơn 50 người nước ngoài đã bị giam giữ trong 5 năm qua. Hầu hết họ đã được thả sau khi chính phủ các nước đưa tiền chuộc.
Tuy nhiên, tại Iraq, nơi IS hoành hành, các thủ lĩnh bắt người nước ngoài với mục đích duy nhất là giết họ. Abu Musab al-Zarqawi, kẻ đứng đầu al-Qaeda tại Iraq, khét tiếng là "Trùm giết người" vì đích thân chặt đầu các con tin nước ngoài.
Y đã tạo ra một phong cách xử tử riêng của mình, buộc các nạn nhân phải mặc bộ áo liền quần màu cam, tương tự trang phục tù nhân tại nhà tù vịnh Guantanamo của Mỹ. Hình thức này tàn bạo đến nỗi nhân vật số hai của al-Qaeda khi đó là Ayman al-Zawahri từng đề nghị Zarqawi từ bỏ cách giết tù nhân này và thay bằng cách bắn họ.
Các phiến quân ở Iraq của Zarqawi tập hợp tại Syria vào năm 2011 và sau đó tự xưng là Nhà nước Hồi giáo. Chiến thuật của những kẻ này dã man đến mức al-Qaeda phải khai trừ chúng ra khỏi mạng lưới. Tuy nhiên, trong việc bắt cóc tống tiền, chiến thuật của IS cũng chính là sự lặp lại những gì các chi nhánh al-Qaeda đã làm.
GlobalPost, hãng tin quốc tế nơi Foley làm việc, từng chi hàng triệu USD để thuê một công ty quốc tế điều tra khi anh bị IS bắt cóc cách đây hai năm. Họ đã xác định được vị trí của Foley và theo sát anh nhưng không giải cứu được. Cách đây một tuần, IS gửi một email đến gia đình nhà báo này nhưng không kèm theo bất cứ yêu cầu nào, ngoài việc tuyên bố đã lên kế hoạch hành quyết anh.
Anh Ngọc