Quan điểm này được ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nói tại Hội thảo Khởi nghĩa Nam Kỳ - Ý chí quật cường và khát vọng giành độc lập của dân tộc Việt Nam, tại TP HCM sáng 22/11.
Phân tích bối cảnh diễn ra cuộc khởi nghĩa, ông Thắng nói rằng thế giới và trong nước lúc đó có nhiều thay đổi, từ Hội nghị Trung ương tháng 3/1939, Đảng đã đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Sau thời điểm đó, Xứ ủy Nam Kỳ đã xác định chủ trương chuẩn bị kế hoạch khởi nghĩa.
Tháng 3/1940, Xứ ủy thông qua đề cương cuộc khởi nghĩa. Sau hàng loạt hội nghị quan trọng từ tháng 3 đến tháng 11/1940, Xứ ủy Nam Kỳ tiến tới thống nhất tư tưởng khởi nghĩa vũ trang, quyết định phát động cuộc khởi nghĩa lật đổ chính quyền địch, lấy Sài Gòn - Gia Định là trọng điểm.
"Không khí sẵn sàng cho cuộc khởi nghĩa chống lại quân xâm lược lan tỏa khắp vùng đất Nam Kỳ những ngày ấy. Từ cuối thế kỷ XIX đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945, chưa có cuộc khởi nghĩa nào được chuẩn bị kỹ lưỡng và có lực lượng đông đảo, toàn diện như Khởi nghĩa Nam Kỳ", ông Thắng nói.
Đêm 22, rạng sáng 23/11/1940, các cuộc khởi nghĩa đồng loạt nổ ra tại 20 tỉnh, thành phố khu vực Nam Kỳ, mạnh nhất là các vùng Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Vĩnh Long... lực lượng vũ trang cùng nhân dân nổi dậy, tấn công chính quyền thực dân, chiếm giữ một số quận lỵ. Lá cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên được giương cao tại các cuộc khởi nghĩa.
Tuy nhiên, vì những lý do khách quan, chủ quan, Khởi nghĩa Nam Kỳ chưa đi đến thắng lợi cuối cùng và bị thực dân Pháp đàn áp. Lực lượng khởi nghĩa chịu nhiều tổn thất nhưng phong trào cách mạng tại Nam Bộ không bị thoái trào. "Khởi nghĩa Nam Kỳ đã để lại dấu ấn trong lịch sử dân tộc. Đây là cuộc tập dượt lịch sử tiến tới thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945", ông Thắng nói.
Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhìn nhận sau Khởi nghĩa Nam Kỳ, Nam Bộ trở thành nơi mở đầu cuộc kháng chiến khi thực dân Pháp quay lại xâm lược ngày 23/9/1945. Nam Bộ cũng tiến hành đồng khởi cuối năm 1959 đầu năm 1960, chuyển cách mạng từ thế giữ gìn lực lượng sang tiến công.
Ngoài ra, với tinh thần, bài học xương máu từ Khởi nghĩa Nam Kỳ, toàn quân, dân Nam Bộ đã tiến tới thắng lợi trong cuộc tổng tiến công Tết Mậu Thân năm 1968 và nhất là cuộc tổng tiến công làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975.
Về ý nghĩa của cuộc Khởi nghĩa ở Nam Kỳ cách đây 80 năm, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Văn Nên nói rằng sự kiện này là một trong những cơ sở dẫn tới thắng lợi của cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam.
Theo ông Nên, Khởi nghĩa Nam Kỳ chưa thành công, nhưng tinh thần đấu tranh kiên cường, dám chấp nhận hy sinh của những người Cộng sản và nhân dân Nam Bộ vẫn còn mãi với sự nghiệp dựng nước, giữ nước.
"Thời gian ngày càng lùi xa, đất nước ta ngày càng phát triển, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín ngày càng tăng. Sau 80 năm, Khởi nghĩa Nam Kỳ còn nhiều vấn đề để bổ sung, tôn vinh tương xứng với tầm vóc lịch sử", Bí thư TP HCM nói.
Các tham luận tại hội thảo, do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương và Thành ủy TP HCM phối hợp tổ chức, cùng khẳng định 80 năm đã trôi qua, nhưng Khởi nghĩa Nam Kỳ vẫn là một dấu mốc quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do cho Tổ quốc. Cùng với cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn và binh biến Đô Lương, Khởi nghĩa Nam Kỳ là những tiếng súng báo hiệu cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc, mở đầu cuộc đấu tranh vũ trang của nhân dân Việt Nam cũng như của các dân tộc Đông Dương.
Trung Sơn