Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) vừa hoàn thành báo cáo Điều tra tổng thể về khoáng sản và nền bản đồ địa chất tỷ lệ 1/50.000 vùng Tây Bắc (đề án Tây Bắc). Cục đã khoanh định được 15 địa điểm phân bố đá magma có tiềm năng đất hiếm kiểu hấp phụ ion trong vỏ phong hóa và đề xuất đưa vào đề án Điều tra tổng thể quặng đất hiếm toàn quốc.
Đề án Tây Bắc được Chính phủ phê duyệt và triển khai từ năm 2017. Phạm vi điều tra gồm 12 tỉnh Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Phú Thọ, Tuyên Quang và 21 huyện phía tây của tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An. Tổng diện tích 109.250 km2.
Mỏ đất hiếm ở Tam Đường, Lai Châu. Ảnh: Gia Chính
Đất hiếm gồm 17 nguyên tố, phần lớn trong số đó đóng vai trò không thể thay thế trong sản xuất thiết bị công nghệ cao, pin, nam châm vĩnh cửu phục vụ cho xe điện, tuabin điện gió, máy bay, điện thoại và công nghiệp quốc phòng.
Việc điều tra đất hiếm ở Tây Bắc được thực hiện đầu tiên bởi chuyên gia Liên Xô vào những năm 1960. Đến năm 2010, được tài trợ của Nhật Bản, Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếm đã điều tra tại ba tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu và tìm thấy đất hiếm dạng hấp phụ ion tại Bến Đền, xã Gia Phú, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.
Trong các mỏ đất hiếm đã được xác định, mỏ tại Đông Pao, huyện Tam Đường, Lai Châu có trữ lượng lớn nhất. Mỏ tại xã Yên Phú, huyện Văn Yên, Yên Bái đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cấp phép khai thác. Tuy nhiên, do hạn chế về công nghệ, đến nay cả hai mỏ này vẫn chưa thể khai thác.
Các mẫu đất hiếm ở mỏ Đông Pao. Ảnh: Gia Chính
Ngoài đất hiếm, nhóm thực hiện đề án cũng phát hiện, đánh giá tài nguyên 110 mỏ thuộc 25 khoáng sản. Trong đó có 17 mỏ lớn gồm 5 mỏ khoáng sản kim loại, 10 mỏ khoáng chất công nghiệp, hai mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng. 43 mỏ trung bình và 50 mỏ nhỏ.
Khu vực có triển vọng khoáng sản kim loại ẩn sâu gồm: Một khu quặng đồng ở Lào Cai, hai khu quặng thiếc - wolfram ở Nghệ An, bốn khu vực quặng vàng ở Lai Châu, Tuyên Quang, Cao Bằng và Bắc Kạn.
Khoáng chất công nghiệp và vật liệu xây dựng đã khoanh định được 6 khu vực gồm: Nguyên liệu gốm sứ ở Tuyên Quang; đá mỹ nghệ ở Phú Thọ; Quartzit ở Hà Giang, Điện Biên; dolomit ở Sơn La.
Gia Chính