Quặng Arsen trong tự nhiên. Ảnh: Wordpress.
Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS) hôm 17/10 công bố báo cáo kết quả khảo sát nước mắm trên toàn quốc, cho thấy có 101/150 mẫu nước mắm đóng chai có hàm lượng arsen cao hơn nhiều so với quy định. Tuy nhiên báo cáo của VINASTAS cũng nói rằng kết quả khảo sát cho thấy các mẫu nước mắm không có arsen vô cơ, một loại hóa chất "rất nguy hiểm". Vậy arsen hữu cơ và vô cơ khác nhau như thế nào?
Arsen là một nguyên tố tồn tại trong tự nhiên và các sản phẩm nhân tạo, bao gồm thuốc trừ sâu, theo Live Science. Arsen có nồng độ thấp trong đất, nước và không khí. Nguyên tố này cũng được các loài động vật và cây trồng hấp thụ trong quá trình phát triển.
Các nguyên tử arsen liên kết với nguyên tố khác để tạo thành phân tử. Nếu liên kết với nguyên tố carbon, hợp chất arsen thuộc loại hữu cơ. Nếu không tồn tại carbon trong phân tử, hợp chất arsen là loại vô cơ.
Arsen vô cơ, hay còn gọi là thạch tín, thuộc nhóm chất độc có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người. Loại arsen này làm tăng nguy cơ ung thư và có thể khiến nạn nhân tử vong khi hấp thụ một liều lượng lớn hoặc tích lũy arsen nồng độ thấp trong thời gian dài.
Tiếp xúc với lượng arsen thấp trong thời gian dài có thể làm thay đổi cách các tế bào giao tiếp với nhau và giảm chức năng hoạt động của chúng, theo các nhà nghiên cứu ở Đại học Dartmouth. Arsen vô cơ có thể thúc đẩy sự phát triển của bệnh thận, ung thư, bệnh tim mạch và phổi.
Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ cho biết nhiễm arsen vô cơ liều lượng cao trong thời gian dài làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư da, bàng quang và phổi.
Arsen hữu cơ không gây độc
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), arsen hữu cơ tồn tại trong các loại thực phẩm như gạo, rau quả, các loại hải sản, trong đó có cá biển, nguyên liệu dùng để sản xuất nước mắm độ đạm cao.
Theo Cơ quan Y tế Virginia, Mỹ, arsen hữu cơ không tích tụ trong cơ thể người, mà tự đào thải trong một hoặc hai ngày, hầu như không gây độc tới cơ thể. Bởi vậy, nhà chức trách liên bang Mỹ không đặt ra bất cứ giới hạn nào cho hàm lượng arsen hữu cơ trong thực phẩm.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) quy định lượng arsen tối đa trong nước uống công cộng là 10 phần tỷ (ppb). Nước từ giếng khoan tư nhân có thể chứa hàm lượng cao hơn, đặc biệt ở những khu vực có nước ngầm chảy qua thềm đá giàu arsen, theo nghiên cứu của giáo sư sinh học Carolyn Murray ở Trường y Dartmouth ở New Hampshire, Mỹ.
Tại Mỹ và châu Âu, gạo là thực phẩm chứa arsen vô cơ lớn nhất, theo Andrew Meharg, trưởng khoa hóa sinh tại Đại học Aberdeen ở Scotland. Cây lúa hấp thụ arsen rất mạnh từ môi trường do chứa hợp chất lưu huỳnh liên kết chặt chẽ với arsen và trồng ở những vùng ngập lụt có nồng độ arsen trong đất cao.
Christopher States, nhà độc học ở Đại học Louisville, Kentucky, Mỹ cho biết tiêu thụ tổng cộng 10 gram arsen trong suốt cuộc đời sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư. Nhưng lượng arsen trong gạo ở mức một phần triệu của một gram, đo đó một người phải ăn khoảng một tấn gạo thì lượng arsen hấp thụ vào cơ thể mới lên tới 10 gram.
Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ không khuyến cáo người tiêu dùng thay đổi lượng tiêu thụ gạo hoặc các sản phẩm có nguồn gốc từ gạo, và nên ăn đa dạng các loại ngũ cốc.
Phương Hoa