Kiến trúc sư khảo sát đều nói không có cách khắc phục nào ngoài sửa đường ống nước của căn hộ tầng trên. Người đàn ông 43 tuổi ở quận Cầu Giấy, Hà Nội lên trình bày với hàng xóm, xin chịu mọi chi phí sửa chữa.
Nhưng chủ căn hộ kiên quyết từ chối. Họ nói "không muốn ai đụng vào nhà mình", đồng thời không chịu được bụi bặm, tiếng ồn và ảnh hưởng đến con nhỏ.
Hè 2023, hàng xóm cho con về quê. Anh Thành lại đến gõ cửa xin sửa nhưng gia chủ nói bận đi công tác. Từ đó đến nay, anh đã vài lần đến năn nỉ, thậm chí nhờ đại diện khu tập thể, cán bộ tổ dân phố, chính quyền đến thuyết phục nhưng đều nhận được cái lắc đầu.
"Rất bế tắc. Chẳng lẽ bỏ hoang căn hộ cho đến khi nhà tầng trên đổi chủ mới?", Trần Thành cảm thán.
Ảnh minh họa: BiliBili
Không tuyệt vọng như hoàn cảnh của anh Thành nhưng vợ chồng anh Nguyễn Văn Tiến, 34 tuổi, ở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội cũng điêu đứng vì sự khó tính của hàng xóm. Việc sửa nhà của anh dự định kéo dài một tháng, nay đã thành 6 tháng và chi phí đội lên gấp ba.
"Hàng xóm bên phải cấm thi công ban ngày. Nhà bên trái cấm làm ban đêm", anh Tiến kể. Mất cả tháng thương thảo, hứa không gây ồn vào giờ ngủ, quây kín tránh bụi bặm, đội thợ làm cho anh Tiến mới bắt đầu được công việc.
Nhưng để chở vật liệu, người trong ngõ yêu cầu phải lót bìa hoặc vải mềm cho xe rùa lăn qua, tránh hỏng đường. Được ít hôm, họ không cho dùng xe, yêu cầu thợ phải bê, vác vật liệu đi bộ vào. Không làm theo, họ dọa viết đơn lên phường.
"Chưa biết đúng, sai thế nào, cứ có đơn là công trình phải tạm dừng, lúc đó cả chi phí và thời gian sửa chữa đều tăng không có điểm dừng", anh Tiến nói.
Một căn hộ tập thể ở quận Hoàng Mai do công ty chị Hà Hằng nhận sửa, bị thấm dột ở từ tầng trên xuống, sau hai năm vẫn không thể cải tạo vì hàng xóm không đồng ý. Ảnh: Hà Hằng
Theo bà Hà Hằng, quản lý dự án một công ty thiết kế, thi công nhà ở tại Nam Từ Liêm, Hà Nội, không ít công trình cải tạo, sửa chữa của công ty bị kéo dài hoặc phải dừng do hàng xóm ngăn cản. "Có căn hộ hơn hai năm vẫn chưa thể thi công vì hàng xóm không đồng ý", bà Hằng nói.
Lý do chủ yếu là quá trình cải tạo có thể gây bụi bặm, ồn ào, ảnh hưởng đến cuộc sống các gia đình xung quanh. Tuy nhiên, có trường hợp dù cam kết nhiều giải pháp như quây bạt để không gây bụi, tránh giờ nghỉ ngơi, hàng xóm vẫn cự tuyệt.
Kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền cho biết 20 năm thực hiện các công trình xây, sửa và cải tạo nhà ở từ Bắc vào Nam, hầu như năm nào anh cũng gặp vài trường hợp phải tạm dừng hoặc ngừng thi công vì hàng xóm.
Có những công trình hàng xóm yêu cầu một ngày thợ chỉ được làm việc hai tiếng. Có trường hợp hàng xóm không cho lắp giàn giáo ở phía nhà họ để trát tường, gây gổ khiến chủ phải bán nhà. Có hàng xóm còn đổ lỗi việc xây sửa gây nứt tường, bong tróc nhà họ dù vết nứt có từ lâu, đòi bồi thường.
"Gặp phải hàng xóm khó, chủ nhà khổ mà đơn vị thực hiện dự án như chúng tôi cũng khổ'', anh Truyền nói.
Theo kiến trúc sư này, ngoài một số người xấu tính hay công trình thực sự ảnh hưởng quá lớn, đa phần các công trình bị hàng xóm gây khó dễ thường vì mối quan hệ của hai gia đình trước đó không tốt, thiếu sự gắn kết, tương trợ.
Một nghiên cứu về mối quan hệ hàng xóm ở đô thị do viện Tâm lý học chủ trì, khảo sát bốn phường tại Hà Nội, cho thấy điểm trung bình ở mục "Giúp đỡ nhau" khi hàng xóm gặp khó khăn chỉ ở mức trên trung bình là 2,08 (thang điểm 1-3). "Chỉ 29,5% người được khảo sát nói thường giúp khi hàng xóm có việc cần", báo cáo nghiên cứu viết.
Tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Thúy (Học viện Hành chính quốc gia Phân viện TP HCM) cho rằng tình cảm xóm giềng - một phần quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Việt - đang mai một. Bà nhận định không gian sống chật hẹp ở thành phố là một phần nguyên nhân khiến hàng xóm có va chạm, mâu thuẫn, trong đó có việc xây, sửa nhà. Tuy nhiên, lý do thực sự của bất đồng thường đến từ cách ứng xử của những người láng giềng với nhau.
Chuyên gia khẳng định sống ở đâu cũng cần xây dựng mối quan hệ tốt với xóm giềng. Điều đơn giản và quan trọng nhất là cởi mở, thường xuyên chào hỏi với thái độ niềm nở.
Trong quá trình sống, mỗi gia đình cần lưu ý từ những việc rất nhỏ như để xe thế nào, đặt thùng rác ở đâu, nuôi chó, mèo ra sao để không ảnh hưởng đến hàng xóm. Khi các gia đình xung quanh có việc thì sẵn lòng chia sẻ, hỗ trợ, thông cảm cho nhau. Nếu có thể, nên tạo các hoạt động chung cho bà con lối xóm để thường xuyên giao lưu, gắn kết.
''Khi bạn sống tốt với hàng xóm, lúc có việc, chắc chắn họ sẽ sẵn lòng giúp đỡ, thông cảm'', bà Thúy nói.
Anh Nguyễn Văn Tiến thừa nhận vợ chồng không được lòng hàng xóm. Họ hầu như không giao tiếp với xung quanh do "đi làm từ sáng đến tối đêm nên kín cổng cao tường". Dịp cuối năm hay lễ Tết, các gia đình trong khu tổ chức tất niên, trung thu, anh không tham gia.
Vợ chồng anh Trần Thành cũng chỉ gặp mặt trực tiếp gia đình nhà tầng trên khi muốn xử lý tình trạng thấm dột nhà mình. ''Trước đây, tôi cũng vài lần công khai trách họ ồn ào, đêm còn chạy nhảy làm nhà tôi mất ngủ trên nhóm chat chung'', anh nói, nghĩ đó là lý do hàng xóm khó chịu với nhà mình.
Luật sư Hồng Thái (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng khi xảy ra khúc mắc với hàng xóm trong việc sửa, xây nhà, tốt nhất nên chọn giải pháp hòa giải.
''Người ta nói 'vô phúc đáo tụng đình', chưa biết ai đúng sai, nhưng khi ra pháp luật, công trình sẽ phải tạm dừng, sau đó người sửa sẽ phải tốn rất nhiều thời gian, công sức, thậm chí tiền bạc để giải quyết tranh chấp đó'', ông nói.
Ông khuyên những gia đình có ý định sửa nhà nên có lời với hàng xóm trước, tặng quà một cách tinh tế, chân thành, hỗ trợ họ để tạo sự thân tình. Quá trình xây, sửa, cũng nên dùng các biện pháp tránh ảnh hưởng đến sinh hoạt của nhà xung quanh.
Sau nhiều lần rắc rối với những công trình chật vật vì hàng xóm, kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền đặt ra nguyên tắc cho nhân viên là trước khi thực hiện bất kỳ dự án nào cũng phải mang một chút quà nhỏ đến chào hỏi hàng xóm của gia chủ, mong được thông cảm vì những bất tiện có thể gây ra trong quá trình sửa nhà, nói về các phương án để hạn chế bất tiện đó và hứa khắc phục nếu gây ảnh hưởng đến kết cấu công trình. Bằng giải pháp này, khoảng 80% rủi ro mâu thuẫn đã được giải quyết.
"Tôi nhận ra rằng, trong nhiều trường hợp gia chủ cần lưu ý trước khi sửa nhà, hãy sửa quan hệ với láng giềng.", anh Truyền nói.
Phạm Nga