Cô gái 23 tuổi ở quận Phú Nhuận nói đã gặp nhiều đám hiếu, hỉ dựng rạp trên đường giao thông nhưng lần đầu thấy một rạp cưới dài hơn chục mét, rộng chừng hai mét bên trái đường đi, trưa 8/10.
"Gia chủ biến lòng đường thành khoảng sân nhà, coi thường tính mạng của khách dự tiệc. Phương tiện nào không may tông trúng lại mất tiền oan", Chi nói.
Một ngày sau khi hình ảnh rạp đám cưới này lan truyền trên mạng xã hội, UBND phường Trung Linh, TP Thủ Đức đã ra quyết định xử phạt.
Cứ đến mùa cưới hàng năm, tài xế Quốc Hưng (40 tuổi) ở Nghệ An, luôn đề cao cảnh giác với những "lô cốt di động" bất ngờ xuất hiện trên đường. Anh cho biết những hôm tốt ngày có thể gặp hàng chục rạp cưới, buộc các phương tiện phải đi sang làn ngược chiều. "Có những đám liều mạng đến mức dựng rạp ở khúc cua, khuất tầm nhìn", nam tài xế nói. Anh Hưng từng nhắc các gia chủ nên đặt biển báo hoặc cử người phân luồng nhưng lại bị họ chửi mắng, dọa đánh.
Nhiều gia đình tổ chức tang lễ cũng dựng rạp, chặn đường nhiều ngày. Anh Hải Sơn (35 tuổi) ở quận Ngô Quyền (Hải Phòng) cho biết, mỗi khi có đám hiếu các hộ gia đình trên phố Cấm dài hơn hai km lại chiếm lối đi. Nhà có diện tích rộng bắc rạp ra nửa đường, nhưng có hộ chiếm dụng toàn bộ con đường rộng gần bốn mét. Xong tang lễ, đến 49 ngày hoặc giỗ đầu, họ tiếp tục dựng rạp làm cỗ mời khách.
"Là hàng xóm láng giềng tôi cũng ngại nói, sợ bị đánh giá thiếu cảm thông, dễ nảy sinh mâu thuẫn, xích mích", anh Sơn nói. Mỗi lần thấy có người dựng rạp, anh biết chắc đường đi làm lại dài thêm 5 km.
Một tổ trưởng tổ dân phố (đề nghị giấu tên) tại nơi anh Sơn sống thừa nhận trên địa bàn có xảy ra tình trạng này, nhiều lần gây ùn tắc giao thông.
"Nhiều lần nhận đơn thư khiếu nại, chúng tôi cùng cơ quan chức năng đến kiểm tra và có các biện pháp xử lý phù hợp. Nhưng trên thực tế, do là hàng xóm nên mọi người cũng thông cảm mà bỏ qua", tổ trưởng nói.
Theo PGS.TS Lê Quý Đức, nguyên Viện phó Viện Văn hóa và Phát triển (Học viện Chính trị Quốc gia HCM), dựng rạp làm đám cưới lấn chiếm vỉa hè, lòng đường là một thực tế, tồn tại nhiều năm. Nguyên nhân là do thói quen tổ chức và không ít gia đình có chỗ ở nhỏ hẹp, hoàn cảnh kinh tế khó khăn, không có kinh phí để thuê địa điểm tổ chức.
"Bên cạnh đó, tính cộng đồng, tâm lý mong muốn chia sẻ niềm vui, nỗi buồn trong văn hóa Việt dễ hình thành tính cả nể, ngại bày tỏ thái độ. Việc đi ngược với số đông dễ vấp phải ý kiến trái chiều, nên nhiều người đành nhẫn nhịn", phó giáo sư nói.
Bổ sung ý kiến, thạc sĩ Lê Anh Tú, Khoa Quan hệ công chúng - Truyền thông, Trường ĐH Văn Lang (TP HCM) cho rằng việc không xử phạt nghiêm, mạnh tay các trường hợp vi phạm dễ dẫn đến tâm lý bắt chước, học theo.
"Ngoài ùn tắc giao thông, gây khó chịu cho người đi đường, đã ghi nhận nhiều vụ tai nạn thương tâm khi phương tiện giao thông va chạm với rạp hiếu hỉ dựng giữa đường", chuyên gia nói.
Tháng 4/2019, tại Quảng Bình, trong lúc tránh xe máy, một xe cẩu đã đâm thẳng vào một đám cưới tổ chức dưới lòng đường, khiến một người thiệt mạng, 5 người trọng thương. Trước đó một tháng, chiếc xe đầu kéo lao về rạp đám cưới dựng trên Quốc lộ 70 (Yên Bái) sau va chạm với xe tải khiến khách tham dự bỏ chạy tán loạn. Tháng 10/2022, một container đâm thẳng vào rạp đám cưới dựng giữa đường, đoạn qua cầu vượt sông Kinh Môn (Hải Dương).
Trước ảnh hưởng đến cuộc sống dân sinh, năm 2019, Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) ban hành nghị định trong đó khẳng định việc tự ý dựng rạp phục vụ hiếu, hỉ của hộ gia đình dưới lòng đường, trên hè phố là vi phạm pháp luật. "Đây là hành vi vô cùng nguy hiểm cho người tham gia giao thông, bởi đa phần các rạp đều không có cảnh báo, người điều khiển phương tiện chỉ thiếu chú ý quan sát, không bảo đảm tốc độ có thể dẫn tới những hậu quả khôn lường", đại diện Cục CSGT nhấn mạnh.
Theo Điều 12 Nghị định 100/2019 một số trường hợp được sử dụng một phần hè phố, gia đình phải thông báo với UBND phường, xã sở tại, cam kết không gây mất trật tự. Thực tế, không phải hộ dân nào cũng chấp hành và hình ảnh chia sẻ các rạp cưới lấn đường lên mạng xã hội ngày càng tăng. Dưới mỗi bài viết, nhiều người bày tỏ sự bức xúc trước hành vi ngang nhiên biến lối đi chung thành của riêng.
PGS.TS Nguyễn Quý Đức cho rằng chính các gia đình cần thay đổi thói quen tổ chức đám hiếu, hỉ. "Các gia đình có điều kiện nên cưới hỏi tại khách sạn, đám ma nên đưa ra nhà tang lễ để có không gian riêng, tránh gây ảnh hưởng đến tính mạng, ùn tắc giao thông", chuyên gia nói. Riêng các hộ không có điều kiện, nếu muốn tổ chức tại nhà cần thu hẹp quy mô, để các xe thuận tiện di chuyển, đồng thời làm biển cảnh báo từ xa.
Nhưng trong thời gian chờ thay đổi, không ít người đang tìm mọi cách để sống chung.
Hương Chi cho biết liên tục phải thay đổi tuyến đường di chuyển để né rạp hiếu, hỉ, thời gian đi làm cũng đẩy lên sớm hơn, tránh trễ giờ. Còn với gia đình anh Hải Sơn, mỗi khi thấy người dựng rạp anh thường chú ý đến mục đích sử dụng.
"Nếu là đám cưới, tôi sẽ về nhà trễ hơn giờ họ làm lễ và ăn uống, khi ấy các phương tiện đã dễ dàng lưu thông. Nhưng nếu là đám ma, buộc phải tìm đường đi mới, thay đổi lịch trình đi làm, đưa đón con đi học bởi rạp thường dựng tối đa hai ngày", người đàn ông 40 tuổi nói.
Quỳnh Nguyễn