Cuộc sống hiện tại của người phụ nữ TP HCM không khác gì thời 20. Hàng ngày chị về ăn tối với bố mẹ, cuối tuần chạy bộ, đọc sách và chơi game với cháu. Năm một lần chị có một kỳ nghỉ dài với hội bạn thân và tham gia vài giải chạy marathon.
"Có điều tương lai không biết thế nào. Ba mẹ già qua đời hoặc ốm bệnh, các cháu sẽ lớn, không bám mình như bây giờ còn bạn bè rồi ai cũng có cuộc sống khác", Hải Hoàng, 41 tuổi, quản lý cấp trung của một công ty nước ngoài ở quận Gò Vấp, nói.
Gia đình Hoàng không thúc ép chuyện lập gia đình. Chị lại phó mặc tình duyên cho số phận. Hơn nữa, trước đây chị luôn nhìn bố và em trai như hình mẫu đàn ông lý tưởng nên các tiêu chí lựa chọn bạn đời cao.
"Tôi ế vì kén", Hải Hoàng nói. "Hai năm nay tự thấy bản thân sai nên tích cực sửa, giờ tôi chỉ tìm người tốt, có đạo đức, đã ly hôn cũng được". Chị từng thử qua các ứng dụng hẹn hò nhưng ít đối tượng phù hợp.
"Nếu đặt tiêu chí kiểu thu nhập, nhà xe, trình độ hoặc chiều cao sẽ tìm được liền. Nhưng tôi muốn tìm người tương đồng về nhận thức, có đạo đức tốt, cùng nhau gánh vác thì khó", Hoàng nói.
Hải Hoàng tham gia một giải chạy gần đây ở cự ly 42 km năm 2023. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Sự "giác ngộ" của Hải Hoàng cũng là tình huống của Ngọc Nga, 43 tuổi, kế toán trưởng của một doanh nghiệp FDI ở quận 12, TP HCM. Nga lận đận đường tình cảm. Từng trải qua hai mối tình nhưng chị đều chủ động chia tay khi gần đến đám cưới. Sau mối quan hệ gần nhất 10 năm trước, Nga tập trung cho sự nghiệp. Các hoạt động sôi nổi ở nhà thờ cũng khiến chị bỏ bê chuyện chồng con.
"Cách đây một năm tôi tự nhiên thấy đã đến lúc dừng lại cuộc sống độc thân, muốn có một nơi để đi về với một người thuộc về mình", Ngọc Nga nói.
Nhưng việc tìm một mảnh ghép không đơn giản. Người thích chị thường là đàn ông trẻ, mang sự ngưỡng mộ là chính. Trong công việc, đối tác hoặc các môi trường tham gia không có người đàn ông trung niên nào phù hợp. Chị chủ yếu tìm hiểu do được mọi người mai mối.
Các khảo sát gần đây cho thấy người Việt kết hôn ngày càng muộn, tuổi kết hôn lần đầu tăng liên tục từ 2019, bình quân mỗi năm tăng tới 0,7 tuổi và hiện ở mức 27,2. Đặc biệt, TP HCM liên tiếp dẫn đầu cả nước với tuổi kết hôn 30,4, theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Thống kê.
Việt Nam hiện có hơn 16,3 triệu người độc thân, trong đó có hơn 1,5 triệu người từ 35-59 tuổi chưa từng kết hôn. Phụ nữ kết Việt hôn sớm hơn nam giới, nhưng đến tuổi trung niên trở đi tỷ lệ nữ giới độc thân luôn nhiều hơn nam giới.
Theo giáo sư Nguyễn Hữu Minh, Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, tỷ lệ nữ giới chưa kết hôn cao hơn nam giới từ độ tuổi 40 trở đi cho thấy khả năng tiến đến hôn nhân của phụ nữ độc thân ở độ tuổi này trở đi là rất hạn chế. Chuyên gia khẳng định nếu người trung niên và cao tuổi sống độc thân nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ phụ nữ.
Trong thực tế, khả năng tự chủ về kinh tế của người phụ nữ khiến cho họ tự tin lựa chọn cách sống không kết hôn và có hoặc không có con. Khi mà vấn đề quyền con người ngày càng được coi trọng, thái độ xã hội đối với việc phụ nữ không lấy chồng ít khắt khe hơn, rất có thể nhiều phụ nữ ngày càng có xu hướng lựa chọn lối sống này.
Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Dân số Kế hoạch hóa gia đình TP HCM, cho biết các nghiên cứu ghi nhận ngày càng nhiều người lựa chọn cuộc sống độc thân, không kết hôn, sinh con do gặp khó khăn về tài chính, muốn theo đuổi sự nghiệp, khao khát tự do và chưa tìm kiếm được mẫu hình lý tưởng. Dù vậy, ở tuổi 40 nhiều người nhận ra cuộc sống độc thân không hoàn hảo như họ tưởng, muốn tìm bạn đời. Nhưng họ gặp không ít khó khăn.
Tiến sĩ, bác sĩ Hoàng Tú Anh, giám đốc Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số (CCIHP) cho rằng nhiều người trong số này cần một người bạn tâm giao (partner) hơn là một đối tượng kết hôn, sinh con đẻ cái, vì có thể sẽ có nhiều phức tạp trong tài sản, con riêng hoặc độ tuổi sinh sản.
Bác sĩ Tú Anh cũng cho rằng lý do lớn nhất khiến phụ nữ trung niên khó kết hôn liên quan đến khả năng sinh sản hạn chế. "Các nghiên cứu khoa học đều chỉ ra phụ nữ nên cân nhắc sinh con lần đầu trước tuổi 35 để tốt nhất cho sức khỏe của mẹ và em bé", chuyên gia này nói.
"Dù vậy, nhu cầu kết bạn tâm giao, giải tỏa sinh lý, cần một người nương tựa, chăm sóc trong giai đoạn sau của cuộc đời là nhu cầu chính đáng của mỗi người", tiến sĩ Tú Anh nói.
Ngọc Nga trong một chuyến du lịch ở Tà Xùa, Sơn La năm 2023. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Nhưng xã hội Việt Nam vẫn tồn tại những định kiến với người kết hôn muộn, đặc biệt với phụ nữ, khiến họ mất đi những cơ hội tìm được hạnh phúc. Ngọc Nga liệt kê ba định kiến hay gặp nhất là quá tuổi sinh nở, có những quan điểm không hợp thời đại và hay bị quy tội "đòi hỏi tiêu chuẩn cao".
Một năm qua, cô đã đi xem mắt vài lần. Trong đó Nga có tình cảm với một người trung niên chưa từng kết hôn, có các tiêu chí rất phù hợp với mình. Hai người đã gặp mặt ba lần và Nga cảm nhận đối phương có tình cảm với mình. Đến lần thứ tư anh mời cô về nhà gặp mặt mẹ, sau đó tình cảm từ phía anh nhạt dần.
"Tôi không hỏi lý do nhưng nhận thấy phụ nữ trung niên bị hạn chế cơ hội gặp được người đàn ông tốt, dù vẫn còn rất nhiều người tốt ngoài kia", Nga tâm sự.
Thống kê sơ bộ trên mục Hẹn hò của báo VnExpress từ tháng 1/2023 tới nay có gần 500 phụ nữ trên 40 tuổi tìm bạn khác giới, chiếm 10%.
Chuyên gia mai mối Vũ Nguyệt Ánh, người có hơn 10 năm kinh nghiệm, cho biết nhu cầu tìm bạn đời của phụ nữ trung niên rất lớn. Tuy nhiên thị trường hẹn hò ở Việt Nam dành cho nhóm tuổi này rất ít.
Các thống kê dân số Việt Nam những năm qua đều cho thấy tỷ lệ đàn ông trung niên độc thân luôn ít hơn phụ nữ. Hầu hết nam giới tuổi này đã lập gia đình. Một số người thành công lại có xu hướng chọn phụ nữ trẻ. Số còn lại có thể không "lọt vào mắt xanh" các chị em.
Dù vậy, bà Ánh cho rằng phụ nữ ở bất cứ độ tuổi nào không nên tự ti, bế tắc. Mình muốn gì hãy bắt đầu từ bản thân trước. Các chị em trung niên đã có sự ổn định, đằm thắm, chỉ cần luôn cập nhập để bản thân tươi mới, hiện đại - điều mà đàn ông hay muốn tìm ở phụ nữ trẻ.
"Đừng nghĩ các bạn đang tìm chồng", Nguyệt Ánh nói. "Hãy tự biến thành cục nam châm, nhiều hương nhiều sắc. Hoa đủ thơm ong bướm sẽ đến, mình đủ tốt sẽ có người nhận ra".
Tiến sĩ Tú Anh cũng cho biết trước đây có câu "trai 30 tuổi đang xoan, gái 30 tuổi đã toan về già", với ám chỉ người phụ nữ qua tuổi này là "gái ế", "hết hạn sử dụng". Nhưng xã hội ngày nay khi những tiêu chí về tình yêu, hôn nhân, không ràng buộc con cái, lẫn quan niệm về cái đẹp đã thay đổi, sẽ không có một ngưỡng tuổi nào về vẻ đẹp và sức hấp dẫn của phụ nữ.
"Phụ nữ ở tuổi nào cũng có thể thu hút được người phù hợp. Thậm chí phụ nữ trung niên có chỗ đứng xã hội, sự chín chắn và tự tin càng tạo nên sức hút riêng", bà Tú Anh nói.
Sau một số bài viết trên mục Hẹn hò, hiện Hải Hoàng giữ liên lạc với một anh như bạn bè, cùng giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Một người khác vẫn đang trong giai đoạn tìm hiểu.
Cô cho biết hồi trẻ đi đây đó nhiều nên giờ chỉ thích cuộc sống đơn giản, vợ chồng bầu bạn bên nhau cùng nấu cơm, đọc sách, cùng nhau già đi. Nếu độc thân, cô cũng đã chuẩn bị tâm lý và tài chính, vui vẻ sống hết cuộc đời.
"Thật sự đến tuổi này không cưỡng cầu nữa, chồng con là cái duyên, có cũng tốt, không có thì có chút chạnh lòng", chị nói.
Từ khi sang tuổi trung niên, Ngọc Nga bớt lo nghĩ về tài chính, sống chậm và tận hưởng từng thời khắc trong cuộc sống. Tương lai chị vẫn mong gặp được một người đàn ông yêu thương mình.
"Còn nếu cuộc đời này không cho tìm thấy một nửa đích thực, tôi chấp nhận sống độc thân vui vẻ, còn hơn phải cố lấy đại một ai", chị nói.
Phan Dương