Khỉ đuôi dài quý hiếm về ăn thanh long

Trụ sở Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Cú nằm ngay bìa rừng thuộc xã Hàm Minh, huyện Hàm Thuận Nam. Bao quanh là tán rừng dầu xum xuê. Hàng ngày, đàn khỉ rừng hơn 30 con đều trở về đây chờ bảo vệ cho ăn thanh long.

Một ngày giữa tháng 12, trời lặng gió, nhưng hàng cây rừng cao vút bên hông trụ sở khu bảo tồn rung rinh. Đàn khỉ từ rừng kéo về nhảy nhót, leo từ cây này qua cây khác. Những khỉ con lớn bằng bắp chân, lông xám, nặng 2-3 kg đu bám trên cây nghịch ngợm. Chúng rung rung nhánh cây, đùa giỡn, kêu khọt khẹt.

Những con khỉ trưởng thành lông xám nặng 6-8 kg, trên đầu có chòm lông mọc ra sau, đuôi dài thòng xuống quá hai chi sau, có vẻ dè dặt. Từ xa, con khỉ đực đầu đàn mặt đỏ, lông xám nhạt, ngồi trên ngọn cây dầu cao 20 m, đưa mắt nhìn xuống như canh chừng cho đàn khỉ nhỏ đang đùa giỡn như trẻ con.

Lúc này, ông Cao Văn Quyết, 61 tuổi, bảo vệ trụ sở khu bảo tồn, chở một bao thanh long chừng 20 kg ở trong làng trở về. Đàn khỉ con trông thấy ông Quyết, chúng nhảy nhót liên hồi, đu hai chi trước nhảy từ cành này qua cành khác như mừng rỡ. Ông Quyết rải những trái thanh long chín đỏ dọc bờ tường, rồi vẫy tay gọi đàn khỉ.

Thấy có người lạ đang chụp ảnh, những con khỉ trưởng thành lùi lại, chúng ngồi ở những cành cây cao hơn mặt đất 15 m để phòng bị. Những con nhỏ dạn hơn, lao xuống trước. Chúng khom lưng bước ra bốc lấy từng trái thanh long chín đỏ, chạy ào, nhảy tót lên cành cây cao, dùng tay ngồi lột vỏ, cạp ăn ngon lành.

Khi thấy tình hình ổn định, những con khỉ mẹ nặng khoảng 8 kg đèo theo khỉ con bằng bắp tay xà xuống trên cành cây gần chỗ có hàng trái thanh long chín đỏ. Khỉ mẹ di chuyển chậm hơn vì con nhỏ nằm dưới bụng bám chặt vào thân. Nhưng rồi chúng cũng lấy được phần ăn của mình, nhảy tót lên cậy, bóc vỏ ăn cùng con.

Ông Quyết cho biết, 8 năm trước, đàn khỉ khoảng 5 cá thể bỗng nhiên thường xuyên xuất hiện gần trụ sở khu bảo tồn. Chúng như những kẻ trộm, thường rình ở bên ngoài khu nuôi heo rừng lai của đơn vị để lấy cắp thanh long mà ông mang về cho đàn heo. Ăn quen, ngày nào chúng cũng về đây "trộm".

Dần dà thấy đàn khỉ thiếu ăn tội nghiệp, ông Quyết chở thanh long dạt nhiều hơn mọi khi. Ngoài phần thanh long cho đàn heo lai, ông rải phần còn lại ở một góc tường quen thuộc cho đàn khỉ. Công việc ấy được duy trì cho đến bây giờ, dù hiện tại đơn vị không còn nuôi heo rừng lai.

"Thanh long cho chúng ăn là hàng dạt tôi xin ở các vựa quanh vùng. Hàng dạt nhưng rất ngọt, nên đàn khỉ rất thích", ông Quyết nói.

Ăn no nê, đàn khỉ quay về rừng trú ngụ và chiều hôm sau lại trở về như lịch trình đã sắp sẵn. Có những thời điểm thanh long tăng giá, khan hiếm hàng, ông Quyết không xin được hàng dạt, nên đàn khỉ phải đi kiếm ăn trong rừng sâu, nhưng vài ngày sau lại trở về. "Mỗi khi chúng đi lâu về, tôi cũng rất lo", ông Quyết nói.

Nam bảo vệ cho hay, đàn khỉ này ban đầu chỉ có vẻn vẹn 5 con, nhưng nay chúng đã phát triển thành một quần thể đông đúc. Cứ mỗi năm, chúng sinh ra thêm vài thành viên, nay trở thành đàn hơn 30 con. Nhiều con cái trưởng thành đang mang bầu, nên số lượng cá thể trong đàn vào năm tới sẽ không dừng lại ở con số này.

Ông Đinh Đức Linh, Trưởng phòng Kỹ thuật – Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Cú cho biết, đây là giống khỉ đuôi dài đang nằm trong Sách đỏ Việt Nam. Ngoài đàn đông nhất này, khu bảo tồn còn có 3 đàn tương tự ở trong rừng sâu và trên núi Cú hướng thị trấn Thuận Nam. Tổng số cá thể cả bốn đàn được ghi nhận hơn 70 con.

"Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ, tuyên truyền người dân địa phương chung tay bảo vệ những đàn khỉ đuôi dài này", ông Linh cho biết.

Khu bảo tồn thiên thiên Tà Cú rộng hơn 10.500 ha trải dài qua các xã: Hàm Minh, Hàm Cường, Thuận Quý, Tân Thành, Tân Thuận và thị trấn Thuận Nam. Hệ thực vật và động vật tại đây được đánh giá là đa dạng. Ngoài khỉ đuôi dài, rừng Tà Cú còn có loại động vật quý hiếm như: gà lôi, công, trĩ, cu li, voọc chà vá chân đen... đang được bảo vệ nghiêm ngặt.

Việt Quốc