Đầu năm, chuyến bay đêm từ Chicago đến Los Angeles (Mỹ) bị hoãn gần một giờ vì một hành khách trong tình trạng say xỉn. Người này nôn ói ngay khi máy bay rời cổng, khiến sân bay phải gọi đội vệ sinh lên xử lý. Khách sau đó bị yêu cầu rời khỏi chuyến bay.
Cây viết Amelia Mularz của CNN Travel trực tiếp chứng kiến vụ việc và cho hay đây không phải trường hợp cá biệt. Các nghiên cứu về an toàn hàng không cho thấy, rượu bia là nguyên nhân đứng sau phần lớn những hành vi gây rối trên máy bay, từ cãi vã, bạo lực đến quấy rối tình dục.
Khi phân tích hơn 1.600 báo cáo sự cố được gửi về Hệ thống Báo cáo An toàn Hàng không Mỹ (ASRS), bà Lynne M. Vieraitis, Giảng viên Tội phạm học tại Đại học Texas, Mỹ, nhận thấy một điểm lặp lại gần như tuyệt đối là hành khách có sử dụng rượu.
Đồ uống có cồn trên các chuyến bay. Ảnh: safeandsober
Theo Viện Nghiên cứu Rượu bia (Institute of Alcohol Studies) tại Anh, 60% người trưởng thành nước này từng gặp hành khách say xỉn trên máy bay, hơn một nửa trong số đó cho rằng đây là vấn đề nghiêm trọng đối với ngành hàng không.
Thực tế đã ghi nhận nhiều vụ việc nghiêm trọng. Hành khách cố mở cửa thoát hiểm giữa chuyến bay hoặc các vụ ẩu đả khiến chuyến bay phải hạ cánh khẩn cấp.
Phần lớn ý kiến đều thống nhất hành khách say rượu là mối đe dọa an toàn. Tuy nhiên, trách nhiệm xử lý lại đang bị đùn đẩy giữa nhiều bên. Các báo cáo gửi lên ASRS chủ yếu xuất phát từ phi công, tiếp viên và nhân viên mặt đất. Theo bà Vieraitis, nhiều tiếp viên cho biết họ không thực sự tin tưởng các báo cáo sẽ được xử lý triệt để.
"Không gian của họ là khoang cabin ở độ cao hơn 9.000 m. Khi sự cố xảy ra, họ không thể đuổi khách như quán bar dưới mặt đất", bà nói.
Dù được đào tạo kỹ năng kiểm soát hành vi và giảm căng thẳng, tiếp viên vẫn phải đối diện với không ít rủi ro khi vừa đảm bảo an toàn bay, vừa phục vụ hành khách.
Một yếu tố khác làm gia tăng xung đột là sự bức bối trong trải nghiệm bay hiện nay như ghế hẹp hơn, khoang hành lý thiếu, phí phát sinh nhiều. Khi những bức xúc này kết hợp với rượu, nguy cơ bùng phát hành vi thiếu kiểm soát càng lớn.
Tiếp viên hàng không phục vụ đồ uống có cồn trên chuyến bay. Ảnh: Kent Nishimura/Los Angeles Times
Trong vụ việc cây viết Amelia Mularz chứng kiến, tiếp viên xử lý được tình huống, nhưng nội bộ phát sinh tranh cãi. Một số người cho rằng nhân viên mặt đất đã không ngăn chặn hành khách say ngay từ cổng lên máy bay.
Nhiều hãng hàng không cho rằng nguồn gốc vấn đề nằm ở các quầy bar trong sân bay. Ryanair - hãng bay lớn nhất châu Âu, nhiều lần kêu gọi siết chặt việc bán rượu tại sân bay.
Lãnh đạo Ryanair cho rằng việc sân bay bán rượu không giới hạn trong khi hãng phải gánh rủi ro an toàn là "bất công". Hãng này thậm chí đề xuất giới hạn mỗi hành khách tối đa hai ly tại sân bay, đặc biệt với các chuyến bay đến những "điểm nóng tiệc tùng".
Tại Mỹ, Cục Hàng không Liên bang (FAA) có thẩm quyền xử phạt các hành vi gây rối. Năm 2022, một nữ hành khách bị phạt gần 82.000 USD vì tấn công tổ bay và tìm cách mở cửa máy bay giữa chuyến. Một số hãng cũng áp dụng biện pháp cấm bay vĩnh viễn với các trường hợp nghiêm trọng.
Rào cản lớn nhất với việc siết chặt rượu bia nằm ở lợi nhuận. Rượu là một trong những mặt hàng đem lại doanh thu cao cho hãng bay và sân bay, đặc biệt ở khoang thương gia và hạng nhất. Nhiều sân bay lớn trên thế giới từ chối công bố tỷ trọng doanh thu từ đồ uống có cồn.
Dù vướng yếu tố kinh tế, thái độ của hành khách đang dần thay đổi. Khảo sát của Viện Nghiên cứu Rượu bia cho thấy 67% người được hỏi ủng hộ giới hạn đồ uống tại sân bay, 64% đồng ý áp dụng kiểm tra nồng độ cồn trước khi lên máy bay.
Đến nay, chưa có một cơ chế thống nhất giữa sân bay, hãng hàng không và cơ quan quản lý trong việc kiểm soát rượu bia với hành khách.
Ai cũng thừa nhận hành khách say xỉn là mối nguy đối với an toàn bay. Tuy nhiên, lợi ích kinh tế, trách nhiệm pháp lý và quyền cá nhân đan xen khiến bài toán kiểm soát rượu trên bầu trời vẫn chưa tìm được lời giải rõ ràng.
Mai Phương (Theo CNN)