Đó là mở đầu của bài viết của Giáo sư - Sir Richard Henry Friend (Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture) vừa được đăng tải trên Devex - nền tảng tin tức hàng đầu thế giới về phát triển toàn cầu. Ông hiện là Giáo sư Vật lý tại Đại học Cambridge (Anh); Giám đốc Chương trình Winton về vật lý bền vững của Trung tâm Maxwell thuộc Đại học Cambridge và là một trong những nhà vật lý có ảnh hưởng nhất thế giới.
Trong bài viết, ông Sir Richard Henry Friend cho biết, các giải thưởng uy tín về khoa học công nghệ như Nobel, Turing hay Huy chương Field, tôn vinh những đổi mới mang tính đột phá và giúp thúc đẩy tương lai của lĩnh vực khoa học. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa những giải thưởng này đối với lợi ích tiềm năng cho xã hội không phải lúc nào cũng rõ nét.
Với vị giáo sư này, VinFuture là giải thưởng vinh danh những nhà phát minh, đổi mới ở lĩnh vực khoa học công nghệ, dựa vào những đóng góp tích cực cho nhân loại. Lần đầu tiên, từ Global South (thuật ngữ dùng để gọi nhóm các nước ở châu Phi, Mỹ Latinh và khu vực đang phát triển thuộc châu Á) xuất hiện một giải thưởng khoa học công nghệ uy tín mang tính toàn cầu. Yếu tố "phụng sự nhân loại" được đặt làm trọng tâm ở tất cả hạng mục.
Giáo sư Sir Richard Henry Friend. Ảnh: VinFuture
Không giống như những giải thưởng khoa học danh tiếng khác, VinFuture xuất phát từ Global South. Giải thưởng không chỉ trao cho những công trình giúp tạo ra đột phá trong phạm vi của từng lĩnh vực khoa học, mà các công trình ấy phải tạo ra thay đổi hữu hình và những cải tiến có quy mô lớn thúc đẩy sự phát triển nhân loại. Để được đề cử, những công trình phải chứng minh đáp ứng được ít nhất một trong các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hiệp Quốc.
Bên cạnh giải thưởng chính trị giá 3 triệu USD, quỹ VinFuture còn trao giải đặc biệt cho nhà khoa học đến từ các quốc gia đang phát triển, nhà khoa học nữ và người làm nghiên cứu mới.
Những giải thưởng lớn toàn cầu như VinFuture có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định hướng phát triển của chương trình nghiên cứu. Chúng không chỉ thể hiện sự công nhận với các khám phá mới, với những nhà nghiên cứu đang làm việc trong từng lĩnh vực cụ thể.
"Giải thưởng cũng có thể thu hút tài trợ tài chính, hỗ trợ việc nghiên cứu chuyên sâu và mở ra những cánh cửa hợp tác và cơ hội mới", Giáo sư Sir Richard Henry Friend chia sẻ.
Các thành viên trong Hội đồng Giải thưởng VinFuture. Ảnh: VinFuture
Điều này giúp nhiều công trình khoa học có thể được tiếp tục triển khai, mở rộng không gian nghiên cứu, từ đó thúc đẩy và nhân rộng các đột phá, cho phép chúng được ứng dụng và phát huy hết tiềm năng trên phạm vi toàn cầu.
Là giải thưởng quốc tế đầu tiên đến từ một quốc gia ở Global South, các tiêu chuẩn đánh giá ở phạm vi toàn cầu nhưng cũng "rất Việt Nam", thể hiện qua những giá trị của quỹ VinFuture và tiêu chí hạng mục giải thưởng được đặt ra.
Các hạng mục chú trọng vào những phát minh có tác động hữu hình đến nhân loại, giúp tạo ra thay đổi tích cực to lớn đến cuộc sống người dân ở vùng Global South. Điều khiến VinFuture khác biệt là sự khao khát xây dựng cầu nối giữa lý tưởng và hiện thực hóa và cách thức nhân rộng những nỗ lực này để tạo tác động toàn cầu.
Giải thưởng cũng đặt trọng tâm tôn vinh những phát minh đang tạo nên sự thay đổi tích cực ở nhiều nơi trên thế giới với hạng mục giải đặc biệt dành cho nhà khoa học từ các quốc gia đang phát triển.
"Đổi mới sáng tạo trong khoa học đang là mục tiêu mà cả thế giới theo đuổi và sự hợp tác toàn cầu đang ngày càng trở nên quan trọng bởi điều này có thể nâng bước những người đến từ các nền kinh tế đang phát triển, giúp họ xây dựng những mối quan hệ hợp tác mới. Chủ nhân giải thưởng đến từ các quốc gia đang phát triển bắt đầu các nghiên cứu từ sự thấu hiểu sâu sắc nhu cầu của những cộng đồng quanh họ", ông chia sẻ trên Devex.
Nhiều năm qua, VinFuture đã quy tụ các nhà khoa học kiệt xuất từ khắp nơi trên thế giới, trên nhiều lĩnh vực. Họ cùng thảo luận về những nghiên cứu có tác động quy mô lớn đến sự phát triển của toàn nhân loại.
Tâm Anh