Trong những tháng cuối thai kỳ và 2 năm tiếp theo, trọng tâm của sự phát triển là sự liên kết hay các kết nối giữa các tế bào não với nhau. Quá trình này có thể hỗ trợ cho sự phát triển sức khỏe, tính cách, trí nhớ và khả năng học hỏi trong suốt cuộc đời của bé. Vì thế, dinh dưỡng đúng cách cho trí não trong thời gian cực kỳ quan trọng này sẽ giúp bé tối đa hóa tiềm năng phát triển trí tuệ khi lớn lên.
Dinh dưỡng ảnh hưởng đến các chức năng của não
Dinh dưỡng có thể thay đổi và cải thiện nhằm ngăn ngừa khả năng thiếu dinh dưỡng, giúp quá trình phát triển trí tuệ diễn ra bình thường, thậm chí còn có thể tối đa hóa tiềm năng trí tuệ của bé.
Chẳng hạn, axít docosahexaenoic (DHA) là một thành phần quan trọng của chức năng não vì tác động của nó đến màng xináp – bộ phận điều khiển sự phóng thích và tiếp nhận chất dẫn truyền thần kinh, giúp sự truyền tín hiệu giữa các tế bào não hiệu quả hơn. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy thiếu hụt DHA có thể gây ra những thay đổi về liều lượng chất dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng não bộ.
Cơ thể có thể tổng hợp DHA từ axít alpha-linolenic (tiền chất của DHA) nhưng hiệu quả rất kém. Do đó, trẻ cần được cung cấp DHA tạo sẵn trong chế độ ăn giúp đảm bảo hàm lượng DHA cần thiết cho não bộ. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh DHA có thể cải tiến sự phát triển trí tuệ ở trẻ nhỏ.
Ngoài DHA, còn có một số dưỡng chất khác cũng quan trọng cho trí não gồm Choline, Sắt, Kẽm, Iốt, Protein, v.v…
Ảnh hưởng của tác động từ môi trường đến phát triển trí não
Trong các giai đoạn phát triển sớm của não, các tế bào thần kinh thường có kết nối với hàng ngàn tế bào khác. Tuy nhiên, những kết nối không được sử dụng thường xuyên sẽ bị loại trừ hay “cắt tỉa” bớt trong não. Ví dụ, bé sẽ giữ lại những kết nối thần kinh được kích thích bởi các âm thanh trong tiếng mẹ đẻ, lâu dần sẽ được lưu giữ và kết quả là bé nhớ được tiếng của mẹ. Nếu các kích thích này không được lập lại thì sự kết nối sẽ bị loại trừ, hệ quả là bé sẽ không lưu giữ được tiếng mẹ đẻ trong ký ức.
Hơn nữa, khi các kết nối được “sử dụng” nhiều lần, chúng sẽ “mạnh” hơn, vì thế có khả năng dẫn truyền tín hiệu tốt hơn. Sự củng cố các kết nối tế bào não có tác dụng giúp não lưu trữ các trải nghiệm và hỗ trợ hàng loạt các hành vi mà chúng ta gọi là trí nhớ và học hỏi.
Các bậc cha mẹ nên tạo ra các kích thích này thông qua những hoạt động khác nhau như trò chuyện với bé, âu yếm, chơi đùa với bé và cho bé các vật hay đồ chơi để bé nhìn, nghe và khám phá. Tất cả những trải nghiệm này sẽ kích thích các kết nối thần kinh trong não, thúc đẩy học hỏi và sự phát triển của trí nhớ.
Hãy giúp bé phát triển tối đa các tiềm năng sẵn có
Bên cạnh việc cho bé tiếp xúc với các hình thức vui chơi thông minh và những trải nghiệm thích hợp trong cuộc sống để tăng cường khả năng học hỏi cho bé, các bậc cha mẹ cần đảm bảo cho bé một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và thích hợp. Cũng cần lưu ý rằng trong suốt những năm đầu đời, não của bé rất nhạy cảm với những tổn thương, và thiếu hụt dinh dưỡng trong chế độ ăn ở giai đoạn này có thể để lại những hậu quả tiêu cực đối với phát triển trí tuệ của bé.
Lê Hưng