Không giống bất cứ nơi nào trên thế giới, những chiếc xe dạng khối hộp lắp động cơ chỉ dưới 1 lít mà người Nhật gọi là K-Car (kei-car) mới khiến du khách tò mò.
Thuật ngữ kei car lần đầu ra đời năm 1949 bởi đề xuất của chính phủ Nhật Bản, dành cho những chiếc xe công suất rất nhỏ. Kể từ đó thông số kỹ thuật có vài lần thay đổi, nhưng về cơ bản những khối động cơ tối đa khoảng 660 phân khối sẽ giúp người sở hữu tiết kiệm rất nhiều tiền thuế và được hưởng các đặc quyền về bảo hiểm. Ngoài ra ở các vùng nông thôn của nước Nhật, những chiếc kei car không cần giấy phép chứng nhận đỗ xe.
Giai đoạn đỉnh cao năm 2013, doanh số những chiếc kei car chiếm tới 40% thị phần xe hơi tại Nhật Bản. Sau khi chính phủ tăng 50% thuế với dòng xe này vào 2014, chỉ còn 1/3 số xe đăng kí mới là kei car, nhưng vẫn là con số rất lớn, theo số liệu thống kê năm 2016. Căn nguyên của việc tăng thuế là tầng lớp lãnh đạo muốn các hãng xe tập trung thêm nguồn lực cho những chiếc xe "toàn cầu" để duy trì sức mạnh xuất khẩu trước sức cạnh tranh khốc liệt từ các nước đối thủ. Tuy vậy, tính riêng 2018, 4/10 mẫu xe bán chạy nhất đất nước mặt trời mọc là kei car đủ cho thấy sức hút của chúng đối với người dân như thế nào.
K-car tại Nhật. Ảnh: Đức Huy
Vì sao những chiếc xe có dạng khối hộp có ngoại hình kém hấp dẫn lại phổ biến trên đường phố Nhật Bản đến vậy?
Đầu tiên là tiết kiệm nhiên liệu và rẻ. Nước Nhật không nhiều tài nguyên khoáng sản, lối kiến trúc tối giản tận dụng mọi không gian không chỉ xuất hiện trong việc xây nhà cửa, chúng còn được các hãng xe áp dụng triệt để khi thiết kế kei car. Chúng thường là những mẫu minivan có khung gầm nhẹ, thân vỏ mỏng và động cơ siêu nhỏ chỉ khoảng 3 xi-lanh. Kết quả mang đến những con số tiêu thụ nhiên liệu ít ai ngờ tới.
Chiếc Mitsubishi eK đời 2019 có giá từ 11.700 – 12.750 USD lắp động cơ tăng áp 659 phân khối chỉ mất 4,1 lít/100 km, con số này ở Honda N Box là 4 lít với số tiền bỏ ra từ 16.800 – 17.800 USD. Dù thân vỏ mỏng, kei car vẫn đảm bảo những tiêu chuẩn an toàn khắt khe của Nhật Bản với 6 túi khí, cảnh báo chệch làn, phanh tự động khẩn cấp, gương chiếu hậu kĩ thuật số, cân bằng điện tử là những trang bị thường thấy.
Ngoài chi phí ban đầu hấp dẫn, chính hình dạng khối hộp khiến cabin rất thoáng đãng. Những chiếc xe hạng A hiện nay ở Việt Nam gần như không thể có được không gian lý tưởng mà chiếc Suzuki Wagon R một thời làm được. Khi mà tính thực dụng được người Nhật đề cao, khiếm khuyết về ngoại hình trở nên mờ nhạt.
Như trong thông cáo báo chí toàn cầu, Mitsubishi luôn gọi những chiếc eK X là "cute beast" (chú quỷ nhỏ đáng yêu), hay Daihatsu có Move (Dịch chuyển). Một cách ngắn gọn, những gì người khác cho là kỳ cục, người Nhật sẽ cho rằng chúng đáng yêu và khác biệt. Nếu bạn cho rằng như vậy chưa thuyết phục bởi chỉ có ngành công nghiệp ôtô Nhật mới làm những sản phẩm kiểu "dễ thương" đó, hãy nhìn sang những ngành công nghiệp khác. Sony vừa cho ra đời chiếc Walkman và tai nghe phiên bản hoạt hình Saekano. Khách hàng cũng không khó để bắt gặp những quán ăn Nhật Bản đầy ắp những kệ gỗ bao quanh chứa các loại truyện tranh.
Không gian của k-car có thể chứa được rất nhiều đồ đạc. Ảnh: Suzuki
Hạ tầng giao thông Nhật Bản phát triển bậc nhất thế giới, xe hơi ở đây đơn thuần là phương tiện di chuyển hàng ngày. Nếu không thích lái xe, hệ thống tàu siêu tốc cũng giúp người dân dễ dàng di chuyển giữa các thành phố. Về cơ bản, đất nước này là tổ hợp của những hòn đảo nhỏ, những xa lộ lớn không phổ biến, giao thông đường bộ phần lớn là những đường phố nhỏ. Kích thước gọn gàng của kei car nghiễm nhiên trở nên phù hợp với số đông. Từ người trẻ tới người già, họ yêu thích những chiếc xe hình hộp như một phần không thể thiếu của cuộc sống. Do ít khi di chuyển trên cao tốc nên công suất không phải là vấn đề. Hệ truyền động 4WD mới thiết thực hơn với những địa hình đồi núi quanh co. Gần như tất cả kei car ở Nhật đều có tùy chọn dẫn động 4 bánh.
Cuối cùng là tính bền bỉ và tin cậy. Chuyên gia tư vấn ô tô người Nhật Tamotsu Todoroki trong một bài đăng năm 2016 trên trang picknbuy24.com cho rằng: "Một trong những điều tuyệt nhất đố vớii kỹ nghệ đơn giản và thanh lịch, đó là càng làm cho mọi thứ đỡ phức tạp, chúng ta càng ít phạm sai lầm. Những chiếc Range Rover có lúc đạt điểm tệ cho đánh giá về sự tin cậy vì chúng được trang bị quá nhiều chức năng nên đôi khi nhiều bộ phận hoạt động không ổn định. Khi bạn sở hữu một chiếc xe chỉ có động cơ 1 lít, không nhiều thiết bị điện tử, những tính năng xa xỉ tiên tiến lại ít thì hiếm khi chúng có thể gặp trục trặc. Kể cả là có, thì chi phí sửa sang cũng là cực thấp."
Nhu cầu ở mỗi thị trường luôn khác nhau. Nếu kei car ra khỏi nước Nhật, chúng khó có thể sống sót tại Mỹ, nơi chằng chịt những đại lộ trải dài từ bờ Đông sang bờ Tây, những chiếc xe dưới 1 lít trở nên quá bé nhỏ. Châu Âu bảo thủ và khắt khe càng khó chấp nhận những cỗ máy chỉ 50-70 sức ngựa. Các nước Châu Á còn lại với văn hóa chuộng vẻ bề ngoài cũng không phải miền đất hứa cho những chiếc xe hình hộp có phần cục mịch. Nhưng trong một thị trường nội địa đặc biệt, khi kei car không phải vật trang sức, chúng vẫn đủ sức tạo nên sức hút lạ kỳ.
Thái Hoàng