Năm 2008, Thủ tướng phê duyệt quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực TP HCM. Trong đó, mục tiêu giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2012, thành phố cần thực hiện kiểm soát thủy triều, chủ động hạ thấp mức nước trên các kênh rạch, chấm dứt tình trạng ngập úng do lũ và triều cường.
Dự kiến, phương án trong giai đoạn này là cần xây dựng lắp đặt các hệ thống cống thoát nước tại các cửa sông, rạch đổ ra sông Sài Gòn. Các cống thoát nước có nhiệm vụ khống chế mực nước và kiểm soát môi trường ở những khu vực phía trong đê bao. Tổng mức đầu tư các công trình trên là 10.080 tỷ đồng.
 |
|
Quản lý kém dẫn đến tình trạng ngập lụt. Ảnh: An Hội |
Theo dự án, đến năm 2012 thành phố sẽ phải thực hiện được các giải pháp kiểm soát thủy triều, chủ động hạ thấp mức nước trên các kênh trục bao quanh vùng bờ hữu sông Sài Gòn, sẽ làm tăng khả năng tiêu thoát nước cho hệ thống cống rãnh trong thành phố.
Tuy nhiên, theo thạc sĩ Phạm Thế Vinh - Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu tài nguyên nước Viện khoa học thủy lợi miền Nam, những dự kiến trên phải làm trong giai đoạn đến năm 2012 và các mục tiêu đề ra trong giai đoạn này hiện không thể thực hiện kịp. Đến nay giai đoạn lập dự án chống ngập thành phố vẫn còn chưa xong.
Nhận định chung của các nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực thủy lợi, thành phố khó thoát cảnh ngập nặng trong những năm tiếp theo. Nguyên nhân chính gây ngập cho thành phố nhanh đến mức như hiện nay là do công tác quản lý cơ quan chức năng.
Theo PGS. TS Lê Phu, nguyên trưởng khoa Kỹ thuật ĐH Tôn Đức Thắng, vẫn biết ngập do mưa và triều cường nhưng do các cơ quan quản lý và lãnh đạo yếu kém nên kênh, rạch mới bị san lấp hết. "Việc xảy ra tình trạng san lấp kênh, rạch tràn lan là do tầm nhìn quy hoạch của các cơ quan quản lý”, ông Phu nói.
Theo số liệu từ Khu đường sông thành phố (Sở Giao thông Vận tải), TP HCM có gần 700 con sông, kênh rạch, với tổng chiều dài hơn 1.000 km. Trong đó có 108 tuyến sông, hơn 660 tuyến kênh rạch có chức năng tiêu thoát nước cho thành phố mỗi khi có mưa, triều cường. Tuy nhiên, kênh rạch đang bị san lấp tràn làn. Số vụ vi phạm đã được cơ quan chức năng phát hiện, lập biên bản và ban hành quyết định xử phạt hành chính lên đến hàng ngàn vụ.
Tại các kênh Đôi - kênh Tẻ, rạch Tân Hóa - Lò Gốm, Tàu Hủ (quận 8), kênh Lò Gốm (quận 6), rạch Ụ Cây (quận 8), rạch Ông Kích (quận 7)… có hàng nghìn hộ dân san lấp kênh để xây dựng nhà ở. Chi chít những căn nhà lụp xụp được dựng lên để họ trú nắng, trú mưa qua ngày. Thế nhưng, thực tế, các quyết định xử phạt hành chính, buộc đối tượng vi phạm khôi phục nguyên trạng, trả lại mặt nước lại không được nghiêm túc thực hiện.
“Quy định diện tích mặt nước tối thiểu phải đạt 17%, trong khi ở nội thành, diện tích mặt nước chỉ đạt 5%. Còn gia cố bờ bao chủ yếu đắp đất bùn, triều cường 1,2 m cũng bị bể. Với cách quản lý như vậy, làm sao các công trình chống ngập mang lại hiệu quả như dự báo?” ông Phu đặt vấn đề.
Cùng chung quan điểm, TS Phạm Văn Long, Giám đốc Công ty Cổ phần Tư vấn Vina nêu ra ý kiến: “Nếu không nhìn nhận về việc quản lý yếu kém, thì thành phố có bỏ ra hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm, chống ngập vẫn không hiệu quả. Vì vậy, chúng ta cần để ý nhiều về yếu tố quản lý”.
 |
|
Nhanh nhất cũng phải 8 năm nữa người dân thành phố hết cảnh ngập nước. Ảnh: An Hội |
Một nguyên nhân khác được thạc sĩ Phạm Thế Vinh đưa ra là, điều kiện khí hậu, triều cường trên sông Sài Gòn năm sau thường cao hơn năm trước 0,83 cm, hằng năm nước biển càng dâng cao 0,3 cm. "Tình hình đó, thành phố khó thoát cảnh ngập nặng do triều cường. Nếu dự báo của chúng tôi đúng, đến năm 2020, đỉnh triều cường tại trạm Phú An sẽ dâng cao đến 1,92 m chứ không dừng lại 1,55 m như thời gian qua", ông Vinh nhận định.
Trước tình hình đó, tại buổi báo cáo khoa học về quy hoạch tổng thể chống triều cường gây ngập úng cho TP HCM đầu tháng 11 vừa qua, các nhà khoa học đồng tình xây dựng một đê bao khép kín quanh thành phố với 12 cống lớn (đóng mở khi triều lên) dọc các cửa sông để làm giải pháp căn cơ chống triều cường. Tổng vốn đầu tư dự án này dự kiến 11.000 tỷ đồng.
Các nhà khoa học nhìn nhận, cùng với các dự án chống ngập do mưa đang triển khai như dự án vệ sinh môi trường, dự án cải thiện môi trường nước, dự án đê bao khép kín sẽ giúp TP chống ngập bền vững. Tuy nhiên, dự án này chưa có các quy chuẩn xây dựng.
Như vậy, dù quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực thành phố được Chính phủ phê duyệt năm 2008, nhưng đến nay vẫn trong giai đoạn lập dự án đầu tư. Nếu triển khai nhanh, đúng tiến độ thì đến năm 2020 mới cơ bản hoàn thành, khi đó thành phố mới cơ bản hết ngập. Điều đó đồng nghĩa với việc người dân thành phố còn phải chịu đựng cảnh ngập úng thêm 8 năm nữa.
An Hội