Tổng thống Iran tuyên bố mở rộng chương trình hạt nhân tại Natanz. Ảnh: AFP. |
"Với niềm vinh hạnh lớn lao, tôi tuyên bố rằng, hôm nay đất nước kính yêu của chúng ta đã gia nhập câu lạc bộ các quốc gia hạt nhân", nhà lãnh đạo Iran nhấn mạnh trước cử toạ ở nhà máy làm giàu uranium Natanz. Ông không cho biết chi tiết về số lượng các cỗ máy ly tâm được đưa vào hoạt động tại khu phức hợp nằm ở miền trung Iran này.
Tuy nhiên, một số quan chức Iran trong đó có nhà đàm phán hàng đầu Ali Larijani khẳng định, hệ thống gồm 3.000 cỗ máy ly tâm phục vụ tinh chế khí uranium đã bắt đầu được đưa vào vận hành. Đây là một bước đột phá vì vào ngày 9/4/2006, Iran lần đầu tiên tuyên bố tinh chế uranium chỉ bằng một dàn gồm 164 máy ly tâm. Trước thời điểm hôm qua, các chuyên gia cũng cho rằng Iran chỉ có 328 cỗ máy loại này đang hoạt động.
Khu vực nhạy cảm nhất tại nhà máy Natanz được đặt sâu dưới lòng đất với các bức tường kiên cố và có khả năng chứa tới 50.000 máy ly tâm cùng hoạt động. Theo tính toán của các chuyên gia, cơ sở hạt nhân này cần phải huy động từ 50.000 đến 60.000 máy ly tâm cùng vận hành mới đủ cung cấp nhiên liệu cho một lò phản ứng hoặc chế tạo một đầu đạn huỷ diệt.
Hoạt động làm giàu uranium có thể chế tạo nhiên liệu cho các lò phản ứng để sản sinh điện năng, nhưng cũng có thể phục vụ cho quá trình chế tạo vũ khí huỷ diệt. Do đó, trong khi Tehran nhiều lần khẳng định họ tinh chế uranium chỉ vì mục đích hoà bình, các nước phương tây, đặc biệt là Mỹ, lại cáo buộc Iran đang âm mưu chế tạo bom nguyên tử.
Trong phản ứng đầu tiên về việc Iran mở rộng chương trình hạt nhân, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Sean McCormack coi đây là "tín hiệu nữa cho thấy Tehran đang thách thức cộng đồng quốc tế". Ông kêu gọi Liên Hợp Quốc và Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) không tin lời Tehran cho rằng, chương trình hạt nhân của họ chỉ mang tính chất hoà bình.
Các binh sĩ Iran tại một đơn vị phòng không ở nhà máy Natanz. Ảnh: AFP. |
Trước đó, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã thông qua nghị quyết trừng phạt hạn chế đối với Iran vào tháng 12/2006, sau đó tăng cường các biện pháp cấm vận vào tháng 3/2007 đối với nước này vì không chịu chấm dứt hoạt động tinh chế uranium như yêu cầu. Liên Hợp Quốc đưa ra hạn chót mới vào cuối tháng 5/2007 yêu cầu Iran phải ngừng chương trình hạt nhân.
Tuyên bố hôm qua của Tổng thống Ahmadinejad cũng cho thấy, Iran chưa hề có dấu hiệu xuống thang trong vấn đề hạt nhân. Thậm chí ông còn cảnh báo rằng, Tehran có thể sẽ buộc phải xem xét lại tư cách thành viên Hiệp ước Không phổ biến Hạt nhân (NPT) của mình, nếu bị phương tây tiếp tục gia tăng sức ép.
Nhiều nhà báo quốc tế và nhân viên ngoại giao nước ngoài ở Iran đã được mới tới tham dự các sự kiện quan trọng đang diễn ra tại nhà máy Natanz. Nhưng giới ngoại giao thuộc các nước trong khối EU tẩy chay lời mời này, nhằm phản đối việc Iran không chịu tuân thủ yêu cầu của Liên Hợp Quốc về ngừng làm giàu uranium.
Đình Chính (theo AP, Reuters, BBC)