Thông tin về âm mưu ám sát của Iran xuất hiện khi Tehran vẫn tiếp tục tìm cách trả đũa việc Tổng thống Mỹ Donal Trump ra lệnh hạ sát tướng Qassem Soleimani hồi đầu năm, theo một quan chức chính phủ Mỹ am hiểu vấn đề và một quan chức đọc được các báo cáo tình báo của Mỹ về sự việc.
Các quan chức Mỹ cho biết nếu được thực hiện, vụ ám sát có thể làm gia tăng căng thẳng vốn đã nghiêm trọng giữa Mỹ và Iran, đồng thời tạo ra áp lực lớn buộc Trump phải đáp trả, có thể là giữa mùa bầu cử căng thẳng.
Giới chức Mỹ biết về mối đe dọa đối với đại sứ Mỹ tại Nam Phi Lana Marks từ mùa xuân. Tuy nhiên, thông tin tình báo về mối đe dọa trở nên cụ thể hơn trong những tuần gần đây. Các nguồn tin khẳng định đại sứ quán Iran ở Pretoria, một trong ba thủ đô của Nam Phi, liên quan đến âm mưu này.
Tướng Iran Qassem Soleimani, người bị hạ sát trong cuộc không kích bằng máy bay không người lái của Mỹ hồi tháng 1. Ảnh: Middle East Monitor.
Tuy nhiên, đại sứ Marks chỉ là một lựa chọn trong số các biện pháp trả đũa của Iran, theo các quan chức Mỹ. Một chỉ thị của cộng đồng tình báo yêu cầu các cơ quan tình báo Mỹ thông báo cho nạn nhân tiềm tàng nếu thông tin tình báo cho thấy tính mạng của họ có thể gặp nguy hiểm.
Trong trường hợp nạn nhân là quan chức chính phủ Mỹ, thông tin về mối đe dọa sẽ được đưa vào trong các báo cáo và kế hoạch an ninh. Đại sứ Marks đã biết về mối đe dọa, quan chức chính phủ Mỹ cho biết.
Thông tin tình báo cũng đã được đưa vào Đánh giá Tình báo Thế giới của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), tài liệu mật chỉ cung cấp cho quan chức chính sách,an ninh cấp cao trong chính phủ, cũng như một số nghị sĩ và nhân viên của họ.
Marks, 66 tuổi, tuyên thệ nhậm chức đại sứ Mỹ tại Nam Phi tháng 10 năm ngoái. Bà quen biết Tổng thống Trump hơn hai thập kỷ và là thành viên câu lạc bộ Mar-a-Lago của ông ở Florida. Những người chỉ trích Trump chế giễu bà là "nhà thiết kế túi xách", nhưng những người ủng hộ phản bác rằng bà là nữ doanh nhân thành đạt có nhiều mối quan hệ quốc tế.
Marks là bạn thân của Công nương Diana quá cố. Bà sinh ra tại Nam Phi và nói một số ngôn ngữ chính của đất nước này.
Cộng đồng tình báo Mỹ không chắc chắn chính xác lý do Iran nhắm mục tiêu vào Marks, người có rất ít mối liên hệ với Iran. Có thể Iran đã xem xét tình bạn lâu năm giữa bà với Tổng thống Trump, quan chức chính phủ Mỹ cho biết.
Đại sứ Mỹ tại Nam Phi Lana Marks. Ảnh: Straits Times.
Quan chức Mỹ lưu ý chính phủ Iran cũng vận hành các mạng lưới bí mật ở Nam Phi và đã có chỗ đứng ở đó trong nhiều thập kỷ. Năm 2015, Al Jazeera và Guardian đưa tin các tài liệu tình báo bị rò rỉ cho thấy mạng lưới bí mật rộng lớn của các đặc vụ Iran ở Nam Phi. Marks cũng có thể là một mục tiêu dễ dàng hơn các nhà ngoại giao Mỹ ở những nơi khác trên thế giới, như Tây Âu, nơi Mỹ có mối quan hệ chặt chẽ hơn với cơ quan thực thi pháp luật và tình báo địa phương.
Soleimani, tư lệnh đặc nhiệm Quds của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), bị hạ sát trong vụ tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ bên ngoài sân bay thủ đô Baghdad, Iraq hồi đầu tháng 1. Trump cáo buộc Soleimani đang âm mưu tấn công 4 đại sứ quán Mỹ tại Trung Đông. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper nói không có bằng chứng cụ thể về thông tin trên.
5 ngày sau vụ hạ sát, Iran phát động đòn tập kích tên lửa nhằm vào lực lượng Mỹ tại hai căn cứ ở Iraq để trả đũa. Vài tiếng sau vụ tập kích tên lửa, IRGC bắn nhầm một máy bay chở khách của Ukraine, khiến 176 người thiệt mạng.
Trump từ chối trả đũa vụ tập kích của Iran, nói rằng Tehran dường như đang xuống nước và đó là điều tốt cho tất cả các bên liên quan, cho thế giới. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, một số nhà phân tích cho rằng Iran có thể sẽ tìm cách khác để trả thù cho cái chết của Soleimani.
Theo truyền thông, tướng Kenneth McKenzie, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ, đứng đầu danh sách tấn công trả đũa của Iran đầu năm nay. McKenzie tháng trước nói Iran sẽ có "phản ứng" mới đối với sự hiện diện liên tục của Mỹ ở Iraq.
Hội đồng An ninh Quốc gia, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao, CIA và Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ chưa bình luận về thông tin trên. Quan chức Iran cùng phái bộ Iran tại Liên Hợp Quốc và quan chức đại sứ quán Nam Phi tại Washington cũng từ chối bình luận.
Huyền Lê (Theo Politico)