Dự án cầu Nguyễn Thái Học bắc qua rạch Long Xuyên, gồm cầu chính dài 120 m, rộng 16 m dành cho ôtô, xe máy và cầu dành cho người đi bộ bên cạnh, rộng 5,7-9,5 m. Toàn dự án tổng vốn đầu tư 200 tỷ đồng, khởi công tháng 5/2019 và khánh thành sau hai năm triển khai. Qua nửa năm vận hành, phần cầu cho người đi bộ bị phản ánh chất lượng chưa đảm bảo, sai thiết kế và phải "dặm vá". Cơ quan công an sau khi vào cuộc nghi thiết kế cầu bị thay đổi.
Cầu Nguyễn Thái Học gồm cầu chính và cầu dành cho người đi bộ bên cạnh. Ảnh: Thế Linh
Quá trình xác minh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh An Giang đã trưng cầu Phân viện Khoa học Giao thông vận tải phía Nam về giám định chất lượng công trình. Theo phương án phân viện đưa ra, sau khi lắp đặt máy móc, thiết bị tại vị trí kiểm tra, khoảng 400 người cần được huy động để thử tải, dự kiến vào ngày mai. Công an tỉnh đã đề nghị chính quyền TP Long Xuyên huy động người từ các trường học, dân quân, dân phòng, đoàn thể đóng ở địa bàn. Người tham gia phải nặng từ 60 kg trở lên.
Ông Phạm Văn Hùng, Phó phân viện Khoa học Công nghệ Giao thông vận tải phía Nam, người trực tiếp chỉ huy thử tải, cho biết ban đầu sẽ mời nhóm 50 người đi qua cầu, sau đó nâng lên 100-200-300, cuối cùng là 400 người. Trong các lần di chuyển này, phân viện dùng thiết bị đo hướng suất, biến dạng, dao động để ghi nhận các thông số làm cơ sở phục vụ điều tra. Quá trình thử tải sẽ dừng nếu máy móc phát hiện dấu hiệu bất thường, không đảm bảo an toàn. Cầu bộ hành tải trọng thiết kế 410 kg/m2, tức sức tải là 4.608-4.992 người, cao hơn nhiều lần số người cần huy động.
"Đừng nghĩ vấn đề trầm trọng chúng tôi đem con người ra thử tải mà chỉ mời người dân tham quan cầu như thường ngày. Trong những dịp lễ hội, ngày Tết số lượng người trên cầu gấp nhiều lần số được huy động", ông nói và cho biết việc thử tải với cầu bộ hành là tải động, không phải tải tĩnh nên không thể dùng các biện pháp khác. Cầu có thiết kế hàng khá thoáng, hàng nghìn người có thể đi qua, với "mật độ 400 người khó xảy ra nguy cơ chèn ép, xô đẩy gây ra hỗn loạn".
Về phía địa phương, trung tá Nguyễn Đức Hậu, Trưởng công an TP Long Xuyên, cho hay đã phân công khoảng 50 cảnh sát giữ an ninh, điều tiết giao thông, hỗ trợ công tác thử tải cầu. Chiều 4/4, công an sẽ phổ biến các vấn đề liên quan, phát số thứ tự cho những người tham gia. "Số người huy động được phổ biến thông tin đầy đủ, thực hiện theo sự điều tiết. Hơn nữa khu vực bên dưới cầu khá rộng rãi việc giữ an ninh không quá phức tạp", ông Hậu cho biết.
Bên trên cầu dành cho người đi bộ sắp được thử tải. Ảnh: Nguyễn Khánh
TS Chu Công Minh, chuyên ngành cầu, đường thuộc Đại học Bách Khoa TP HCM, cho rằng công trình đã bị đặt nghi vấn về sai thiết kế, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật thì việc huy động hàng trăm người thử tải phía trên là bất hợp lý. Phương án này được hiểu như đưa rất nhiều người lên một cây cầu "bị lỗi" để "thử nghiệm". Điều này gây nguy cơ mất an toàn rất lớn nếu quá trình kiểm định xảy ra sự cố.
Theo ông Minh, hiện có nhiều phương pháp để kiểm định cầu. Trong đó với những cầu cho xe chạy qua, khi thử tải các đơn vị thường đưa ôtô với tổng tải trọng lớn nhất của công trình lên kiểm tra. Quá trình kiểm định cũng tiến hành cả tĩnh và động, như xếp xe thành hàng hoặc cho di chuyển qua các vị trí trọng yếu của cầu. Việc này nhằm đo đạc, xác định các thông số rung chấn, độ đàn hồi, đảm bảo công trình trong trạng thái ổn định khi chịu tải lớn nhất cùng một thời điểm mới đưa vào khai thác.
"Với cầu bộ hành, phương pháp trên có thể không áp dụng nhưng còn nhiều cách khác như dùng các con lăn hoặc thiết bị chuyên dụng, tải trọng tương ứng người để kiểm tra", ông Minh nói.
Đại diện đơn vị vừa thực hiện kiểm định cầu vượt Nguyễn Hữu Cảnh ở TP HCM (bị sự cố cuối năm 2022), cũng cho rằng việc thử tải cầu có nhiều cách phù hợp hơn, thay vì huy động đông người. Với cây cầu trên, một trong biện pháp đơn giản có thể tính đến như dùng các bao cát loại 50 kg, hoặc thùng phuy chứa nước có tải trọng tương đương người để kiểm tra.
"Trước khi kiểm định, ngoài tiêu chuẩn thiết kế ban đầu các đơn vị sẽ phải đánh giá hiện trạng công trình để làm cơ sở cho việc chất tải phía trên. Tuy nhiên, rất hiếm trường hợp huy động hàng trăm người để thử tải", ông nói.
Ngọc Tài - Gia Minh