Huy chương vàng toán trẻ nhất làm toán vì 'nghiệp chướng'

Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng.

Anh sinh năm 1970, khi mới 14 tuổi anh đã giành huy chương vàng toán học quốc tế (1985) tại Phần Lan. Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng hiện đang giảng dạy tại trường Đại học Toulouse, Pháp.

Với nhiều nhà toán học Việt Nam nổi tiếng, dù thành danh ở nước ngoài nhưng trong họ những ký ức về những năm tháng gian khó tuổi thơ luôn hiện hữu sống động. Dường như chính sự thiếu thốn về vật chất góp phần hun đúc nên những bộ óc siêu phàm ngày nay.

Nhớ lại tuổi thơ đầy gian khó, cậu học trò nghèo Nguyễn Tiến Dũng vẫn hình dung rõ như in từng câu chuyện như một cuốn phim quay chậm.

Nguyễn Tiến Dũng sinh ra trong một gia đình nghèo tại Hà Nội, gia đình anh thuộc loại "nghèo của những người nghèo". Khi còn bé, cả nhà 4 người bố mẹ, chị ruột và anh sống trong một căn phòng 9 m2 trong một ngõ nhỏ ở phố Huế, mọi thứ bếp núc và công trình phụ là dùng chung.

Kể về cuộc sống ngày đó, anh hóm hỉnh nói: “Bữa ăn no bụng là mừng rồi, thỉnh thoảng mới có ít chất đạm". Khoảng 6 tuổi, một lần được ăn thịt bò, anh thấy ngon quá mới hỏi mẹ: "đây là gì thưa mẹ". Mẹ bảo đấy là thịt bò. Anh liền nói: “về sau con sẽ vừa làm kỹ sư vừa đi bán thịt bò”.

"Lúc đó tôi chưa biết rằng, cái số vừa làm kỹ sư vừa đi bán thịt bò ứng vào tôi mãi về sau", anh Dũng nói.

Bố mẹ của Dũng đều là giáo viên cấp hai, với đồng lương không đủ ăn và nuôi hai con. Mẹ anh phải cố gắng kiếm thu nhập bằng mọi cách, từ những việc thủ công, đến những việc như đi bán bánh mỳ “chui”.

Hồi đó, với anh Dũng, khái niệm “bữa tươi” được hiểu thật đơn giản: “Thầy cô giáo ngày xưa như bố mẹ tôi được học sinh rất quý. Thỉnh thoảng, có phụ huynh làm nghề bán hàng tặng cho một ít lạp xưởng, hay một cái bánh mì kẹp ba tê, thế là có bữa tươi, vậy thôi”.

Trong hoàn cảnh như vậy, Dũng vẫn cảm thấy mình là người may mắn vì luôn nhận được sự quan tâm của cha mẹ trong việc học tập hơn những bạn bè cùng trang lứa. Cũng vì thế, khi lớp chuyên toán cấp 1 đầu tiên mở ở quận Hai Bà Trưng, Nguyễn Tiến Dũng được gia đình cho thi vào học chuyên toán cho đến khi hết phổ thông.

Khi học chuyên toán, Dũng đạt thành tích tốt nên được nhà trường cử đi thi học sinh giỏi. Đến năm cuối cấp hai, anh đạt giải nhất toán toàn quốc. Với nhiều thành tích xuất sắc, Nguyễn Tiến Dũng từng vinh dự gặp Thủ tướng Phạm Văn Đồng.

Nói về thành tích của bản thân, Nguyễn Tiến Dũng khiêm tốn: "Thành tích đó không phải vì tôi thông minh gì đặc biệt, chủ yếu do sự say mê tìm tòi toán học và có điều kiện học lớp chuyên với các thầy cô tốt".

Anh kể, bố anh thường mua nhiều sách toán và vật lý về nhà, kể cả sách cao cấp, như một lẽ tự nhiên anh cứ thế lôi ra đọc.

Năm học lớp 11 ở chuyên toán đại học Tổng hợp (nay là đại học Khoa học tự nhiên), Nguyễn Tiến Dũng được chọn vào đội tuyển đi thi Olympic toán quốc tế.

Lần đầu tiên ra nước ngoài, cậu học trò nghèo Nguyễn Tiến Dũng không khỏi ngỡ ngàng vì phong cảnh thiên nhiên của đất nước Phần Lan vô cùng tươi đẹp, con người ở đó lại thân thiện và rất mến khách.

"Lúc đó tôi như một cậu bé “nhà quê ra tỉnh”, rất ngố và chẳng biết gì cả, ăn mặc cũng rất nghèo túng".

Anh cho biết, trước khi đi thi, bố mẹ có đi tìm mua cho anh một đôi giầy nhưng không phải giày da mà là giầy người ta đóng bằng bìa các-tông, đi sang đến Phần Lan, chân anh sưng tấy lên.

Vượt lên tất cả khó khăn đó, Nguyễn Tiến Dũng bước vào phòng thi tự tin và giành huy chương vàng toán học khi mới 14 tuổi.

Làm toán như một “nghiệp chướng”

Huy chương vàng Olympic toán học năm 1985 như một bước ngoặt trong cuộc đời, giờ đây Nguyễn Tiến Dũng trở thành một giáo sư nổi tiếng tại Pháp.

Anh Dũng cho hay, có nhiều nhà toán học trên thế giới sinh ra là để làm toán, sống để làm toán, toán học là cuộc sống của họ, họ không bao giờ mảy may có ý nghĩ bỏ toán. Họ thật sự là những người rất hạnh phúc trong công việc của mình. "Một số người bạn cùng thế hệ với tôi như Vũ Hà Văn hay Ngô Bảo Châu, hay như anh Phạm Hữu Tiệp trên tôi một số năm, có thể được xếp vào hạng như vậy".

"Còn tôi, tôi làm toán là vì “nghiệp chướng”. Đã có nhiều lần tôi tìm cách đổi nghề mà không thành, ông trời vẫn bắt tôi làm toán, và vẫn nuôi tôi bằng nghề này", Dũng nói.

Anh cho biết, khi ở thành phố Montpellier nước Pháp, anh đặt mục tiêu chuyển nghề, khi đó, anh đăng ký học thạc sĩ về máy tính ở Montpellier. "Tôi có mày mò tự học cách viết chương trình chạy trên mạng, có lần làm sập luôn cả hệ thống máy tính của khoa. Hình như tôi vô duyên với tin học thì phải".

Rời bỏ ngành học về máy tính, anh Dũng lại nghe có những nhà toán học thành triệu phú, tỷ phú về chứng khoán, nên anh nghĩ “họ làm được thì mình cũng làm được”. Một lần nữa anh quyết tâm nhảy vào thị trường chứng khoán.

Trong một số năm, anh bỏ khá nhiều thời gian nghiên cứu chứng khoán, nghĩ chiến lược này nọ, nhưng mấy lần "ra quân" anh đều không may đúng lúc thị trường sập, anh bị thiệt hại lớn và phải hì hục gỡ lại.

Trong năm 2000, Nguyễn Tiến Dũng trở thành một chuyên gia trong một chuyên ngành toán học nhỏ gọi là “hình học Poisson”, anh còn tham gia hội đồng khoa học và hội đồng tư vấn cho các hội nghị quốc tế về lĩnh vực này.

Cũng trong năm 2000, anh được mời làm giáo sư tại Đại học Tolouse, Pháp khi anh mới chỉ 32 tuổi. Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng cùng giáo sư Ngô Bảo Châu trở thành những người Việt Nam trẻ nhất được phong hàm giáo sư tại nước ngoài.

Kể cả khi đã thành giáo sư, anh vẫn bị cái số “vừa làm kỹ sư vừa đi bán thịt bò” chi phối. Cuối năm 2007 đầu năm 2008, anh làm về lĩnh vực tài chính cho một công ty trong một thời gian, với một mức lương khá tốt và thêm nhiều hứa hẹn.

Nhưng làm vài tháng, anh nhận nhiều vấn đề, đặc biệt rủi ro về đạo đức, nên cuối cùng anh thấy "giáo khổ trường công" vẫn là "nghèo nhưng mà sang" và đây là chỗ dựa an toàn cho anh. Hiện, anh Dũng hài lòng với cuộc sống vì có nhiều thời gian để nghiên cứu những vấn đề thú vị trong toán học.

Anh kể rằng, sau nhiều năm leo qua các bậc lương và trở thành “giáo sư hạng nhất”, lương của anh bây giờ cũng không đến nỗi nào, có thể sống được mà không suốt ngày lo ngay ngáy về tiền nong, có thể thanh thản hơn. Điều vui mừng nhất với anh là khi cậu con trai đầu được nhận lương tập sự của chính phủ, còn cô con gái thứ hai lớp 9 cũng đang học tập tốt.

Dù đã xa quê hương nhiều năm nhưng hình ảnh đất nước Việt Nam luôn hiện hữu trong tâm trí anh. “Đối với tôi, Việt Nam trước sau cũng là quê hương của mình, người thân của tôi vẫn ở Việt Nam và tôi vẫn giữ quan hệ với mọi người”.

Hàng năm, giáo sư Nguyễn Tiến Dũng vẫn về Việt Nam công tác và thăm người thân, luôn giúp đỡ bạn bè, đồng nghiệp ở Việt Nam trong học tập và nghiên cứu.

Theo VTC