Trong công bố ngày 26/5, ông Nguyễn Quốc Khánh, Chủ nhiệm nhóm nghiên cứu thuộc Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết sau hai năm nghiên cứu nhóm đã xác định bốn nguyên nhân dẫn tới việc "hố tử thần" xuất hiện liên tục ở huyện Chợ Đồn (Bắc Kạn).
Trong đó, ba nguyên nhân tự nhiên gồm: cấu trúc địa chất của khu vực rất phức tạp với sự có mặt của nhiều loại đất đá bị phân cắt mạnh bởi các hệ thống đứt gãy; hệ thống karst ngầm phát triển mạnh với nhiều tầng hang karst khác nhau, tỷ lệ karst trung bình lên tới 15%; tầng đất phủ có thành phần là hỗn hợp sét pha, bột, cát gắn kết yếu, dễ bị rửa trôi xuống hệ thống hang karst ngầm bên dưới.
148 "hố tử thần" xuất hiện ở Bắc Kạn trong hơn một năm. Ảnh: Q.K
Tuy nhiên, "nguyên nhân chủ yếu dẫn tới hiện tượng sụt lún đất do việc hạ thấp mực nước ngầm của tầng chứa nước karst bởi quá trình bơm hút nước trong vùng", ông Khánh nói. Kết luận này dựa trên kết quả khảo sát, tham khảo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học khác trên thế giới cũng như trên phân tích mô hình số.
Cụ thể, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đã khoan bốn lỗ và lắp đặt kết cấu giếng tại ba vị trí, đồng thời tiến hành quan trắc 685 lần từ tháng 5/2019 đến tháng 11/2019. Kết quả quan trắc cho thấy mực nước trong tầng cuội sỏi luôn dao động, trong 58 ngày quan trắc liên tục tại hai giếng thuộc cánh đồng Nà Bưa chỉ có 1-3 ngày mực nước không thay đổi.
"Hiện tượng sụt lún đất mang tính tự nhiên sẽ diễn ra theo tần suất giảm dần để đạt trạng thái cân bằng vốn dĩ của tự nhiên. Sụt lún đất do tác động của con người thì có xu hướng, tần suất và mức độ ngày càng gia tăng, phạm vi ngày càng mở rộng", ông Khánh nói và cảnh báo nếu tỉnh Bắc Kạn không có phương án hạn chế khai thác nước ngầm, hiện tượng sụt lún sẽ sớm quay trở lại.
Nhóm nghiên cứu khoanh vùng một "hố tử thần". Ảnh: Q.K
Ông Triệu Huy Chung, Chủ tịch UBND huyện Chợ Đồn cho biết kết quả nghiên cứu trên sát với thực tế xảy ra tại địa phương. Trên khu vực nghiên cứu có hai đơn vị hút nước ngầm, trên địa bàn huyện có nhiều đơn vị khai thác khoáng sản.
"Chúng tôi đã cho dừng khai thác nước ngầm để tìm phương án khác", ông Chung nói. Về các đơn vị khai thác khoáng sản, huyện Chợ Đồn đang nghiên cứu phương án thuê đơn vị quan trắc từ đó xác định khu vực có thể khai thác nước ngầm mà không gây ra hiện tượng sụt lún.
Từ cuối năm 2007 đến 10/2019, trên địa bàn huyện Chợ Đồn xuất hiện 148 "hố tử thần". Trước tình hình trên, Bộ Tài nguyên & Môi trường phối hợp với tỉnh Bắc Kạn tiến hành đề án khẩn cấp để tìm nguyên nhân.
Điểm sụt lún gần nhất xảy ra ngày 5/10/2019 tại ruộng lúa nhà ông Nông Văn Chung thuộc bản Ỏm, xã Ngọc Phái có đường kính 3,5m, sâu 3,5m. Hố sụt lớn nhất xảy ra ngày 26/11/2018 tại nhà bà Bàn Thị Thục, thôn Bản Tàn, thị trấn Bằng Lũng trên diện tích ao cá gần 3.000 m2.