Câu chuyện chưa biết sẽ được xem xét ra sao vì căn cứ để tìm hiểu vụ việc là bệnh án cũng đã bị hủy vì quá lâu.
Không chỉ chuyện cũ, những cái chết trong khi điều trị hoặc mổ nhầm chân này qua chân kia, tay này qua tay kia xảy ra gần đây cũng phải loay hoay mãi quanh chuyện xác định trách nhiệm và bồi thường thiệt hại.
Tôi từng đưa người nhà đi mổ, phía bệnh viện bắt phải ký vào bản cam kết chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu có rủi ro xảy ra với bệnh nhân.
Cách đây hai năm, gia đình tôi đưa ba nuôi đi điều trị tại một bệnh viện ở Thái Lan. Đại diện gia đình phải ký vào bản hợp đồng quy định rất rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của cả hai bên. Phía gia đình bệnh nhân cũng có thể phải bồi thường cho bệnh viện nếu làm trái với chỉ định điều trị hoặc vi phạm các điều khoản khác. Hồi đó, theo nguyện vọng gia đình họ cho ba nuôi tôi về ăn Tết cổ truyền. Nhưng trong thời gian này sức khỏe ông đột ngột xấu đi nên bệnh viện tức tốc cử ê-kíp riêng bay sang đưa bệnh nhân trở lại bệnh viện. Họ khấu trừ khoản này vì cho rằng đó là trách nhiệm chỉ định của bệnh viện.
Bệnh viện là bên cung cấp dịch vụ, bệnh nhân là khách hàng. Đây là giao dịch dân sự cần xác lập bằng hợp đồng rõ ràng, bình đẳng về cả quyền và nghĩa vụ của các bên. Hợp đồng này thực tế còn quan trọng hơn bất cứ hợp đồng cung cấp dịch vụ nào khác vì nó liên quan đến sinh mạng của khách hàng, tức bệnh nhân, là người trả tiền cho dịch vụ khám chữa bệnh. Nó là một hợp đồng sinh tử.
Tôi hiểu, bản cam kết trước mổ là một biện pháp không thể thiếu để bảo vệ bác sĩ trước những rủi ro y khoa. Mảnh giấy này không phải là căn cứ loại trừ trách nhiệm bồi thường nếu xác định được hậu quả xảy ra là do sai sót chuyên môn từ phía bác sĩ và bệnh viện.
Tuy nhiên, khi sự cố gây chết người xảy ra ở các bệnh viện Việt Nam, chúng ta thường xuyên gặp phản ứng cực đoan từ phía người nhà, thay vì thái độ bình tĩnh để làm rõ sự việc. Tôi cho rằng nguyên nhân ít nhiều xuất phát từ lịch sử xử lý các trường hợp tương tự. Phía bệnh viện thường đổ lỗi cho tai biến y khoa, bất luận sự thật thế nào. Người nhà bệnh nhân khó có đủ hiểu biết chuyên môn, không có điều kiện tiếp cận đầy đủ thông tin về sự việc để nắm được lợi thế nếu đưa vấn đề ra luật pháp. Vì nơi xác định sai phạm thường cũng là nơi gây ra sai phạm, đều là ngành y, cấp trên hoặc cấp dưới của nhau. Người bệnh thường phải cắn răng chấp nhận mức độ bồi thường, phụ thuộc vào lòng “hảo tâm” và mức độ tử tế của bên gây ra hậu quả. Vì thế, những hành động manh động, gây náo loạn bệnh viện hoặc truy đánh y bác sĩ diễn ra thường xuyên.
Theo tôi, cần có một cơ quan tài phán độc lập để xác định nguyên nhân gây ra vụ việc là do tai biến y khoa hay do sai sót trong điều trị. Đây là cơ sở để tiến hành bồi thường thiệt hại, là căn cứ để người bệnh tin vào sự công bằng của quá trình điều tra, xem xét. Bệnh nhân được đảm bảo quyền lợi còn bác sĩ tránh bị hình sự hóa hoặc chịu hàm oan về tay nghề và trách nhiệm.
Ở nước ngoài các y sĩ đoàn sẽ là cơ quan trung gian làm trọng tài để xác định mức độ đúng sai và bồi thường thiệt hại. Tình trạng bệnh được y văn thống kê rủi ro cao thì mức bồi thường thấp và ngược lại.
Bạn tôi, một bác sĩ giàu kinh nghiệm chia sẻ, anh từng mất đi một đồng nghiệp giỏi chỉ vì một sự cố y khoa. Đồng nghiệp của anh đã hành động cực đoan và ra đi mãi mãi vì không chịu nổi áp lực sau cái chết không được làm rõ nguyên nhân của một người bệnh.
Chúng ta không thể đứng về một phía khi xảy ra sự cố y khoa. Nhưng tôi cho rằng, gia đình người bệnh chấp nhận chi trả đầy đủ theo yêu cầu của nhà cung cấp dịch vụ thì cũng phải có một hợp đồng quy định nghĩa vụ, quyền lợi, trách nhiệm của bệnh viện, cơ sở y tế.
Tránh sự thù tức từ phía gia đình bệnh nhân và thái độ rũ bỏ trách nhiệm từ phía bệnh viện và tiến tới một phương thức khoa học, bình đẳng trong điều trị là giao dịch dân sự ngay tình.
Hoàng Linh