Hòn ngọc Thái Bình Dương

Nhắc đến loài chim Kiwi là ai cũng nhớ tới đất nước New Zeland nhưng không phải ai cũng biết về văn hóa của quốc gia này, ngay bản thân tôi cũng vậy. Những gì thuộc về New Zeland tôi mới chỉ biết loáng thoáng qua Internet. Đại thể đó là một đất nước thuộc châu Đại Dương, nằm ở phía Tây Thái Bình Dương, là một nước láng giềng thân thiết với Australia và đội bóng quốc gia của họ đã từng tham gia World Cuup 2006 tại Đức.

Tháng 3 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có chuyến thăm tới New Zeland để thúc đẩy mối quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước lên tầm đối tác chiến lược. Khi xem buổi thời sự hôm đó tôi thật sự nhỡ ngàng trước màn đón tiếp nguyên thủ quốc gia nước ta của thổ dân New Zeland. Thứ nhất, nó thể hiện sự hiếu khách của con người ở đây và thông qua đó còn cho bạn bè thế giới biết về văn hóa của đất nước New Zeland.

Người Polynesia, tức người Đa đảo, là cư dân trên đất nước New Zeland. Trong số các nhóm dân tộc thuộc nhóm người Polynesia thì người New Zeland thuộc tộc người Maori. Người Maori ban đầu phỏng theo văn hóa Đông Polynesia nhiệt đới, phù hợp với các thách thức liên quan đến môi trường lớn hơn và đa dạng hơn, cuối cùng phát triển văn hóa đặc trưng của mình.

Tổ chức xã hội phần lớn là cộng đồng cùng gia đình (whanau), thị tộc (hapu) và bộ tộc (iwi) do một tù trưởng (rangatira) cai trị và địa vị của nhân vật này do cộng đồng tán thành. Những người nhập cư Anh Quốc và Ireland đem các khía cạnh trong văn hóa của họ đến New Zealand và cũng ảnh hưởng đến văn hóa Maori.

New Zeland có lẽ là vùng đất cuối cùng trên thế giới con người đặt chân tới nên văn hóa ở đây có nét đặc trưng riêng không mang những hình thái ban đầu của tôn giáo, tín ngưỡng như Tootem giáo, bái vật giáo..mà lại có nét đặc trưng của cư dân biệt lập với đất liền.

Chúng ta có thể thấy màn đón tiếp của thổ dân ở đây có nét rất độc đáo với các bộ quần áo lông chim. Những cư dân đảo thường khó có thể trồng bông hay nuôi tằm như các quốc gia Đông Nam Á. Họ nuôi cừu và săn bắt những loài chim bay ngang qua hòn đảo của họ. Từ đó họ lấy lông của chúng làm quần áo. Đó chính là nét đặc trưng của cư dân đảo.

Thoạt đầu, khi nhìn thấy những thổ dân diện trên mình bộ áo lông chim nhiều người sẽ nghĩ New Zeland như một đất nước còn lạc hậu mới được khai phá, tương tự như các bọ tộc ở châu Phi, nhưng đó chín là cái mà New Zeland vẫn giữ lại được trong xã hội đô thị, văn minh mới của mình.

New Zeland còn được biết đến là đất nước có nền chính trị ổn định, môi trường kinh tế công bằng, và an sinh xã hội thuộc top đầu thế giới. New Zeland là đất nước đáng sống, con người luôn hòa hợp, ít mâu thuẫn, khí hậu ôn hòa, văn hóa đặc sắc và giáo dục hiện đại, là điểm đến cho những ai yêu hòa bình, thiên nhiên và văn hóa.

Là một quốc gia biển, người dân New Zeland lấy săn bắt, đánh cá và khai thác làm động lực phát triển kinh tế. Chính vì vậy hình thành trong tư tưởng của họ tâm lý thích vươn xa, thích đạt được những hoài bão lớn, đi đến những vùng đất lạ, con người phóng khoáng cởi mở và ý thức học tập cao.

Trong văn hóa không thể không nhắc đến giáo dục. Giáo dục tại New Zeland đã có thương hiệu trên thế giới với nhiều trường đại học uy tín, điểm đến của những sinh viên yêu tri thức trong đó có Việt Nam. 99% cư dân đất nước này biết chữ. Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA) của OECD xếp hạng hệ thống giáo dục của New Zealand tốt thứ 7 trên thế giới, trong đó học sinh thể hiện đặc biệt tốt năng lực đọc, toán học, và khoa học.

Giáo dục New Zeland coi trọng chất lượng hơn số lượng. Những sinh viên họ đào tạo ra đều trở thành những tri thức thành công trên thế giới. Điều đó cho thấy được đức tính cần mẫn, chăm chỉ của cư dân giống như việc họ đi đánh cá ngoài khơi phải hết sức tập trung và quan sát kĩ càng đem về những mẻ cá lớn, óng ánh.

Loài chim Kiwi là loài chim biểu tượng cho đất nước New Zeland. Loài chim này chỉ sống trên đất nước này cũng giống như gấu trúc ở Trung Quốc, gà lôi ở Việt Nam hay voi ở Lào, công ở Myanmar.

Chim Kiwi là các loài chim nhỏ nhất thuộc bộ Đà điểu nghĩa rộng (sensu lato), to bằng con gà, nặng 2-3 kg ,cổ ngắn, mỏ rất dài và mảnh. Nơi sống duy nhất là đảo quốc New Zeland vì thế được xem là sinh vật đặc hữu của New Zeland. Chim hiền hòa, đáng yêu giống như người dân New Zeland mến khách yêu chuộng hòa bình và thịnh vượng.

Có thể tả người dân nơi đây qua chim Kiwi, mỏ dài cần mẫn kiếm ăn giống như người New Zeland cần cù, chăm chỉ, thân hình mảnh dẻ, nhỏ nhắn nhưng lại đẻ được quả trứng khá to như người New Zeland luôn chăm sóc con cái tốt, đưa đến cho con cái những gì tốt nhất về vật chất tình cảm và giáo dục.

Có thể giải thích vì sao Kiwi lại chọn hai hòn đảo Nam-Bắc này để sinh tồn. Thiên nhiên ban tặng cho đất nước này những điều lý thú, khí hậu quanh năm ôn hòa, cây cối phát triển, đặc biệt là Vịnh Milford Sound. Gọi Vịnh Miford là kì quan thiên nhiên thứ 8 cũng không quá lời.

Tôi chưa được đến đất nước này nhưng khi nhìn thấy huy hiệu của nó, tôi biết đây là một đất nước có sự giao thoa mạnh mẽ giữa nhiều nền văn hóa. Một cô gái cầm quốc kỳ đất nước, bên kia là một thổ dân cầm giáo, nét mặt hiền hòa, giao thoa cảm xúc. Ở giữa có nhiều hình, là hình thuyền ra khơi, chú cừu đang cười thầm, chiếc búa biểu tượng cho lao động, bó lúa và bốn ngôi sao đứng bên cành dương sỉ tượng trưng cho sự cổ kính, lâu đời của hòn đảo New Zeland.

Một đất nước đa văn hóa, có sự giao lưu văn hóa giữa nhiều vùng văn hóa chứng tỏ đất nước đó là đất nước mến khách, không phải là đất nước bảo thủ, cố hữu. Giống như Việt Nam chúng ta tiếp nhận những nền văn hóa khác nhau rồi biến chúng thành văn hóa Việt Nam bên cạnh đó là tín ngưỡng riêng biệt của người Việt.

Tôi tin rằng người dân New Zeland rất mến khách, đất nước họ rất đẹp, với hai hòn đảo song sinh như hai viên ngọc của Thái Bình Dương. Văn hóa của họ là một mê cung huyền bí cho những ai thích tìm hiểu văn hóa New Zeland nói riêng và những người yêu đất nước New Zeland nói chúng.

Nguyễn Văn Công