Khoảng 9h ngày 10/12/1988, ba người dân đi săn cá ở vùng ngoại ô ven biển Manly, cách Sydney 20 phút về phía bắc. Khi xuống dưới chân vách đá North Head, cao như tòa nhà 14 tầng so với mặt nước biển, họ phát hiện một thi thể không toàn vẹn nằm nghiêng trên vài tảng đá.
Tới gần kiểm tra, họ nhận ra nạn nhân là người đàn ông trẻ lõa thể.
Sĩ quan Troy Hardie, 24 tuổi, đến hiện trường lúc 11h cùng ba cảnh sát khác và một nhân viên y tế. Một chiếc trực thăng đưa thi thể đến bệnh viện Manly.
Trên đỉnh vách đá, cảnh sát tìm thấy ít quần áo cách mép vực khoảng 10 m. Không có dấu hiệu giằng co rõ ràng, cũng không có thư tuyệt mệnh, chỉ có chiếc quần xanh lam và áo sơ mi dài tay đều được gấp gọn gàng, vài chiếc quần sịp màu xanh lá cây và một đôi giày thể thao. Ngoài ra còn một số vật dụng khác, gồm thẻ sinh viên có địa chỉ cách đó hơn 300 km ở Canberra và tên của nạn nhân: Scott Johnson.
Người đàn ông sống ở địa chỉ này là Michael Noone, một nhà âm nhạc học. Anh ta khai với cảnh sát rằng Scott là bạn thân.
Scott 27 tuổi, đến từ California, đang làm luận án tiến sĩ, theo học ở cả Đại học Canberra và Đại học Macquarie ở Sydney. Trong vài ngày qua, anh trú tại nhà của bố mẹ Michael ở Sydney.
Michael lái xe suốt đêm đến đồn cảnh sát Manly vào sáng 11/12. Sau khi được sĩ quan Hardie thẩm vấn và nhận dạng thi thể Scott tại nhà xác, anh ta đến nhà bố mẹ để báo tin. Hardie không coi Michael là nghi phạm.
Tiến sĩ Johan Duflou, nhà nghiên cứu bệnh học pháp y, khám nghiệm thi thể và mô tả "hộp sọ bị biến dạng hoàn toàn". Cái chết được nhận định là một vụ tự tử. Cảnh sát cũng nhanh chóng đưa ra kết luận như vậy.
Nhưng anh trai Scott - Steve Johnson - không chấp nhận.
Anh em Steve (trái) và Scott Johnson trong chuyến leo núi hè 1988. Ảnh: Telegraph
Trong mắt Steve, Scott là cậu em út hiền lành, nhút nhát nhưng rất thông minh. Scott giành được học bổng vào Caltech, một trong những trường đại học hàng đầu của Mỹ, từng làm việc tại phòng thí nghiệm của NASA khi còn là sinh viên.
Scott đến Cambridge theo chương trình toán học kéo dài một năm. Trong khi đó, Steve đến Harvard để lấy bằng thạc sĩ về chính sách công. Gặp lại vào hè 1984, Scott thú nhận là người đồng tính với anh trai.
Ngay sau đó, Scott bắt đầu mối quan hệ với Michael Noone, người đàn ông Australia mà anh gặp ở Cambridge. Tháng 4/1986, Scott chuyển đến Australia để ở bên bạn trai. Lần cuối Steve gặp em là hè 1988, Scott về Mỹ thăm gia đình trong sáu tuần.
Trong kỳ nghỉ Giáng sinh 1988, Steve nhận được tin nhắn từ Michael yêu cầu anh gọi điện. Bố Michael nhấc máy, báo tin dữ: "Scottie đã chết... Michael đang ở nhà xác". Steve tê liệt vì sốc.
Cảnh sát nhận định Scott tự tử một phần vì vách đá North Head là địa điểm tự tử phổ biến.
Michael nói với sĩ quan Hardie rằng Scott từng có ý nghĩ hoặc có thể đã cố gắng tự tử trước đó. Sau đó, Michael lặp lại điều này trong cuộc điều tra tiếp theo, nói thêm rằng chuyện tương tự đã xảy ra ở Cầu Cổng Vàng, nhưng Scott không làm đến cùng.
Steve không bị thuyết phục bởi giả thuyết tự tử. Đầu tiên là chiếc ví Scott luôn mang theo đã biến mất, thêm vào đó "không ai nhảy khỏa thân". Một nguyên nhân khác là Scott rất mong chờ được gặp con đầu lòng vừa chào đời của Steve, thậm chí giữ ảnh cô bé ở dưới gối. Lúc 10h sáng 8/12, Scott gọi điện cho giáo sư hướng dẫn, thông báo đã xử lý xong vấn đề cuối cùng trong luận án tiến sĩ của mình và hẹn gặp vào thứ tư tuần sau. "Thật điên rồ khi nghĩ rằng Scott quyết định tự sát vào ngày hôm đó", Steve nói.
Ba ngày sau khi Scott qua đời, Steve đến Australia, quyết tâm tìm hiểu tận cùng sự việc.
Anh hỏi Michael về tình trạng mối quan hệ của họ, nhưng Michael chỉ muốn mau chóng bỏ lại mọi chuyện phía sau.
Ba tuần sau khi Scott qua đời, Steve gửi cho cảnh sát một tài liệu 50 trang, nêu những nghi vấn và gợi ý hướng điều tra. Thông qua quan hệ, anh nhờ văn phòng của Thượng nghị sĩ Ted Kennedy hỏi thăm trường hợp của Scott qua đại sứ Mỹ.
Cuối cùng Steve nhận được bản fax từ Sở cảnh sát Manly, thông báo một cuộc điều tra đã được lên kế hoạch vào tháng 3/1989.
Cảnh sát, nhà nghiên cứu bệnh học pháp y, và nhân viên điều tra cái chết bất thường đều kết luận giống nhau: Scott đã nhảy từ vách đá với ý định tự kết liễu đời mình.
Điều tra viên nói với Steve rằng tính cách nhút nhát và là người đồng tính luyến ái của Scott có tương quan với việc tự tử, nhưng họ không rõ chính xác chuyện gì đã xảy ra.
Sự ra đi đột ngột của Scott khiến Steve suy sụp suốt hai năm, bỏ học tiến sĩ. Sau đó, Steve vùi đầu vào máy tính, mở công ty cùng bạn và kiếm được hàng triệu USD.
Năm 2005, Michael bất ngờ gửi thư cho Steve sau 16 năm không liên lạc. Chiếc phong bì chứa những mẩu báo về ba người đàn ông đã chết cùng thời điểm với Scott theo những cách tương tự nhau một cách đáng kinh ngạc. Cả ba đều là người đồng tính.
Thám tử được Steve thuê mất một ngày để xác định nơi Scott chết là khu vực người đồng tính nam thường tụ tập. Các băng nhóm ở bang New South Wales hay đến những nơi này và tấn công họ. Steve giận dữ vì cảnh sát hồi đó không nói gì về việc bạo lực chống lại những người đồng tính nam diễn ra khắp thị trấn.
Với sự giúp đỡ của một nhà báo điều tra, Steve kiến nghị thành công cho cuộc điều tra thứ hai. Ngày 27/6/2012, vụ án được chuyển cho đơn vị điều tra án mạng chưa được giải quyết.
Khi trở lại Australia vào cuối năm đó để gặp thanh tra thám tử của đơn vị, Steve được thông báo rằng vụ việc có "khả năng giải quyết bằng 0".
Vừa làm giám đốc điều hành của một công ty công nghệ, Steve vừa tham gia vận động vì công lý với một nhóm nhỏ được gọi là "Team Scott".
"Team Scott" viết thư cho thị trưởng, chính trị gia, điều tra viên của bang. Họ dựa trên các mốc thời gian để truy tìm trên các phương tiện truyền thông xã hội, theo dõi các băng nhóm và những kẻ tấn công người đồng tính.
Tháng 2/2013, vụ án được đưa tin trên chương trình truyền hình nổi tiếng Australian Story, thu hút sự chú ý của Mike Gallacher, bộ trưởng cảnh sát và dịch vụ khẩn cấp, nhưng cuộc điều tra không được coi trọng.
Năm 2016, cuộc điều tra thứ ba diễn ra - gần như chưa từng có trong lịch sử New South Wales. Lần này điều tra viên kết luận rằng Scott là nạn nhân của một cuộc tấn công căm thù người đồng tính.
Kết luận này đã thu hút sự chú ý đến những vụ giết người đồng tính khác xung quanh các bãi biển Sydney vào những năm 1980. Ước tính 80 người đồng tính nam bị sát hại ở Sydney vào cuối những năm 1980, nhiều người bị đẩy ra khỏi vách đá.
Cảnh sát treo thưởng 1 triệu AUD vào năm 2018 cho thông tin về vụ án. Gia đình Steve nâng số tiền thưởng lên 2 triệu AUD vào tháng 3/2020.
Ngày 12/5/2020, Scott White, 49 tuổi, bị bắt và buộc tội.
White có vẻ ngoài mập mạp, sống một mình với con chó trong căn hộ nhỏ vào thời điểm bị bắt. White tự nhận là người đồng tính. Anh ta 18 tuổi khi Scott qua đời.
Một bức thư nặc danh do vợ cũ của White viết đã khiến cảnh sát tìm ra anh ta. Cô gặp White lần đầu năm 17 tuổi. Theo cô, White từng nói về việc đánh đập những người đồng tính nam và muốn họ chết. Năm 2008, cô đọc một bài báo về cái chết của Scott Johnson. "Vậy là anh đã làm điều này?", cô hỏi White. Anh ta trả lời: "Đó không phải lỗi của tôi nếu tên khốn ngu ngốc đó chạy khỏi vách đá". Nhiều năm sau, sau khi nói chuyện với cố vấn, cô gửi thư cho cảnh sát.
Trong chiến dịch "giăng bẫy", White thừa nhận tội ác với hai cảnh sát chìm và dẫn họ đến nơi Scott rơi xuống. Camera giấu kín ghi lại toàn bộ.
Năm 2022, White nhận tội giết Scott. Anh ta kể đã gặp Scott tại một quán bar của khách sạn. Họ cùng đi dạo lên đỉnh vách đá, sau đó trong lúc tranh cãi, anh ta tung một cú đấm khiến Scott loạng choạng về phía sau và vô tình ngã xuống tử vong.
White bị kết án 12 năm tù. Bản án sau đó bị lật lại và vào năm 2023, White nhận tội ngộ sát, được giảm xuống còn 9 năm tù. Anh ta đủ điều kiện để được ân xá vào năm 2026.
Steve Johnson và em gái Rebecca sau phiên tòa xét xử Scott White năm 2022. Ảnh: SMH
Steve thất vọng với lời khai ngắn ngủi của White, nhưng vẫn chấp nhận. "Tôi không tha thứ cho anh ta nhưng tôi cảm thấy như anh ta thực sự đã thừa nhận sai lầm... ngược lại với một số cảnh sát có liên quan", Steve nói.
Steve tức giận vì cảnh sát New South Wales đã không điều tra kỹ lưỡng hơn ngay từ đầu và yêu cầu họ đưa ra tuyên bố công khai về những sai lầm trong quá khứ.
Lực lượng Cảnh sát New South Wales sau đó xin lỗi vì đã không điều tra vụ sát hại Scott một cách đúng đắn và không bảo vệ được cộng đồng người đồng tính.
Tháng 11/2022, một ủy ban điều tra đặc biệt bắt đầu xem xét các tội ác bị nghi ngờ là thù hận nhắm vào người thuộc cộng đồng LGBTQ ở New South Wales từ 1970 đến 2010.
Một báo cáo được công bố vào tháng 12/2023 đã đưa ra 19 khuyến nghị và cáo buộc một số sĩ quan cảnh sát "làm gia tăng bạo lực" bằng cách "thờ ơ, cẩu thả, coi thường hoặc thù địch".
Tháng 6/2024, Steve, 65 tuổi, nói vẫn chờ đợi điều gì đó được thực hiện sau các khuyến nghị để khép lại mọi chuyện.
36 năm qua, Steve thừa nhận rằng gia đình đôi khi lo lắng về việc ông tập trung vào vụ án, bị ám ảnh với những câu hỏi có thể không bao giờ trả lời được. "Tôi không có lựa chọn nào khác. Đó là một nhiệm vụ mà tôi được giao và tôi phải hoàn thành nó", Steve nói về việc theo đuổi vụ án của em trai.
Tuệ Anh (Theo Telegraph, BBC)