Tác phẩm gồm 60 bài viết về quận Phú Nhuận (TP HCM) từ xưa đến nay, bao quát nhiều mặt đời sống của quận đô thị. Tác giả chia thành chín phần: Mấy nẻo đường quen, Nơi chốn đi về, Dưới mái trường xưa, La cà quán xá, Giải trí và rèn luyện thân thể, Cơ sở làm ăn, Dập dìu tài tử giai nhân, Ôn chuyện xưa.
Bìa sách "Hồi ức Phú Nhuận". Ảnh: Phương Nam
Trước khi trở thành quận nội thành quan trọng của TP HCM, Phú Nhuận vốn là vùng đất cằn cỗi, một gò đất hoang với vài hộ gia đình lưu dân tới khẩn hoang lập ấp, Phú Nhuận đã vươn mình trở thành một quận hoàn toàn đô thị hóa. Phú Nhuận xưa hiện lên rõ nét qua những câu chuyện hoài niệm về các con đường. Có đường từng trải qua bảy lần thay tên (đường Nguyễn Văn Trỗi), hoặc từng đi ngang quán xá và trại lính (đường Võ Tánh ngày xưa, nay là Hoàng Văn Thụ); hay những quán ăn, tiệm cà phê mà tác giả luôn mong "lớn nhanh để đĩnh đạc bước vào" nhưng "không bao giờ có cơ hội đó nữa vì tất cả đều đã đóng cửa qua thời gian".
Phạm Công Luận sưu tầm từ lời kể của nhiều cư dân Phú Nhuận qua các thế hệ, đồng thời dựa trên hồi ức của ông - một người sinh ra và lớn lên ở vùng đất này. Sách cung cấp thêm nhiều thông tin ít người biết. Chẳng hạn, nhà văn Hồ Biểu Chánh đã sống ở Phú Nhuận những năm cuối đời. Sau khi ông mất, con đường có ngôi nhà ông ở (trước đây vốn là con hẻm) được đặt lại theo tên ông.
Hoặc, tiệm phở Bắc Huỳnh thuộc hàng cao cấp, dù chỉ tồn tại ngắn ngủi nhưng rất tiếng tăm, đột ngột đóng cửa năm 1982, khiến nhiều người vô cùng tiếc nuối. Đầu thế kỷ 20, nhà thuốc Ông Tiên ở Phú Nhuận là "nhà bào chế và kinh doanh thuốc Đông dược có tiếng trên toàn cõi Đông Dương". Sách lần lượt đưa người đọc tìm về những điều xưa cũ từng hiện diện ở Phú Nhuận. Một số thứ biến mất, hoặc tồn tại nhưng ít nhiều thay đổi qua thời gian.
Minh tinh Thẩm Thúy Hằng được đưa vào chương "Dập dìu tài tử giai nhân". Ảnh: Phương Nam
Tác giả dành hai phần để viết về những người đã chọn Phú Nhuận làm nơi an cư: phần Dập dìu tài tử giai nhân dành cho giới nghệ sĩ, phần Ôn chuyện xưa dành cho những người Phú Nhuận trong ký ức ông. Hồi ức Phú Nhuận là ký ức riêng của tác giả nhưng bắt được dòng hơi thở chung của đời sống đô thị Sài Gòn xưa và nay. Sách còn có phần tranh của họa sĩ Phạm Công Tâm, Trương Ánh Mai cùng ảnh tư liệu từ nhiều nguồn.
Phạm Công Luận, 62 tuổi, sinh ở TP HCM. Ông là tác giả nhiều cuốn sách như Những sắc màu Nhật Bản, Nếu biết trăm năm là hữu hạn (bút danh Phạm Lữ Ân, đồng tác giả với Đặng Nguyễn Đông Vy), Chú bé Thất Sơn, Đường phượng bay. Tác phẩm nổi bật của Phạm Công Luận là bộ sách Sài Gòn - Chuyện đời của phố - ra mắt tập đầu năm 2014.
Mai Nhật