Từ tháng 4 đến nay, hoạt động đàm phán gia hạn nợ trái phiếu của các doanh nghiệp, nhất là nhóm bất động sản, diễn ra tích cực trước áp lực đáo hạn. Theo Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), tính đến ngày 3/10, có hơn 50 tổ chức phát hành đã đạt được thỏa thuận gia hạn trái phiếu với tổng giá trị hơn 95.200 tỷ đồng. Phần lớn thời gian đáo hạn điều chỉnh thêm hai năm, đẩy lùi áp lực trả nợ sang giai đoạn 2025-2026.
Tuy nhiên, Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) đánh giá về cơ bản, đây chỉ là chuyển nợ sang thời điểm khác. Khó khăn vẫn ở phía trước bởi việc gia hạn trả nợ chỉ giúp doanh nghiệp có thời gian ổn định lại sản xuất, kinh doanh và tái cơ cấu nợ. Áp lực vẫn bủa vây doanh nghiệp địa ốc khi tổng giá trị trái phiếu phát hành mới và được mua lại rất thấp so với tổng giá trị trái phiếu đến hạn.
Trong năm 2022, doanh nghiệp bất động sản đã mua lại khoảng 219.000 tỷ đồng. Lũy kế 10 tháng đầu năm nay, con số này đạt khoảng 153.800 tỷ đồng, theo chia sẻ của TS Cấn Văn Lực tại tọa đàm đầu tháng 11. Trong khi đó, tổng giá trị đáo hạn trái phiếu của nhóm bất động sản hai tháng cuối năm 2023 và năm 2024 vẫn ở mức cao, lần lượt đạt 15.600 tỷ đồng và 121.100 tỷ đồng, theo thống kê của Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV).
Danh sách các doanh nghiệp địa ốc chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu cũng tăng lên từng ngày. Theo Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), tính đến ngày 3/10, có khoảng 69 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp. Phần lớn trong số này là các doanh nghiệp bất động sản.
Hội Môi giới cho rằng doanh nghiệp địa ốc cần tận dụng quãng thời gian này để tái cơ cấu các khoản nợ, nghiêm túc cân nhắc bán bớt tài sản, thậm chí chấp nhận hòa vốn hoặc lỗ để có dòng tiền. Đây cũng là "khoảng lặng" để nhà đầu tư đánh giá, nhìn nhận điều kiện để có định hướng tham gia bền vững, hiệu quả hơn.
Khu tái định cư Bình Khánh, TP Thủ Đức, tháng 3/2023. Ảnh: Quỳnh Trần
Thống kê mới đây của Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cũng chỉ ra áp lực trả nợ trái phiếu của các doanh nghiệp trong giai đoạn cuối năm cũng rất lớn. Theo HoREA, quý IV là giai đoạn cao điểm đáo hạn trái phiếu của cả năm nay với tổng giá trị lên đến 65.500 tỷ đồng (không tính các lô trái phiếu đã giãn và hoãn). Gần 80% là trái phiếu doanh nghiệp bất động sản.
Còn theo Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), hai tháng cuối năm ước tính có hơn 41.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. Trong số đó, có 16 mã chậm trả lãi và gốc với tổng giá trị hơn 1.000 tỷ đồng và 47 mã trái phiếu được gia hạn hoặc thay đổi lãi suất.
Về lâu dài, Hội Môi giới cho rằng trái phiếu doanh nghiệp vẫn là kênh huy động vốn hiệu quả, trong khi quy mô thị trường Việt Nam còn khiêm tốn so với Malaysia, Singapore, Thái Lan. Tuy nhiên, giữa thị trường và nhà đầu tư vẫn còn khoảng trống thông tin rất lớn.
Do đó, Hội kiến nghị cơ quan quản lý hoàn thiện quy định xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng. Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng cần đề ra một cơ chế kiểm tra ngay từ bước gửi hồ sơ của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu, thay vì phát hiện sai phạm và hủy bỏ các thương vụ đã phát hành thành công, gây tâm lý xáo trộn cho thị trường.
Ngọc Diễm