Chuẩn bị cho bài học về "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc", 10 ngày trước cô Nguyễn Lam Thủy, giáo viên dạy Văn trường THPT Nguyễn Xuân Ôn (huyện Diễn Châu, Nghệ An) yêu cầu 4 nhóm học sinh lớp 11A5 tìm hiểu trước về tác giả Nguyễn Đình Chiểu.
Bức tranh thứ nhất nổi bật là bức chân dung nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu.
Lê Thu Giang (thành viên nhóm số 1) cho biết, hết tiết học môn Văn hôm đó, Giang bàn với các bạn cùng nhóm (9 nữ, 2 nam) làm một cái gì đó sáng tạo để mọi người dễ hiểu, dễ nhớ về cuộc đời của tác giả. Nữ sinh gợi ý lập một Facebook cho cụ Nguyễn Đình Chiểu và được cả nhóm đồng ý.
Tranh thủ những lúc không có giờ tới lớp, nhóm học sinh lọc tư liệu về cuộc đời của nhà thơ từ sách giáo khoa lớp 11 và một phần từ Wikipedia; mua giấy A0 và A3, màu tô, bút lông để thực hiện sản phẩm. 3 bạn có năng khiếu hội họa đảm nhiệm việc vẽ, số còn lại tô màu và trang trí họa tiết.
Vương Thái Bình (trưởng nhóm) kể, tác phẩm được dựng trên 7 bức tranh. Bức thứ nhất là thông tin về Facebook với phần nổi bật là chân dung cụ Chiểu, kèm theo năm sinh, quê quán, họ tên bố, mẹ và vợ. Bức thứ hai là bức ảnh mô phỏng cụ Nguyễn Đình Chiểu check in ở trường thi Gia Định kèm theo dòng tâm trạng: "Đã thực hiện được ước mơ, Huế thẳng tiến...". Thông điệp bức tranh này tái hiện việc Nguyễn Đình Chiểu đi thi ở Gia Định năm 1843.
Bức thứ ba là status "Có công mài sắt, có ngày nên kim. Good luck, Chiểu", kèm bức ảnh chụp con đường đến Huế đi thi. Ở phần bình luận, có một nick là nho sĩ đã báo "Chiểu ơi, mẹ mất rồi, về đi...!". Nội dung bức tranh muốn nói năm 1849 Nguyễn Đình Chiểu trên đường tới Huế dự thi thì nhận tin mẹ mất. Trên đường trở về Nam chịu tang mẹ, vì khóc nhiều nên hai mắt nhà thơ bị mù.
Tiếp sau là dòng trạng thái: "Hãy thắp lên một ngọn nến, còn hơn cứ ngồi nguyên trong bóng tối", kèm theo 3 bức ảnh. Thông điệp bức tranh thể hiện nghị lực của Nguyễn Đình Chiểu sau khi chịu tang mẹ 3 năm thì ông đã mở trường dạy học, bốc thuốc, làm thơ.
Năm Mậu Tý 1888, Nguyễn Đình Chiểu mất. Ngày đưa tang ông, cả cánh đồng An Đức phủ tang trắng của những người mến mộ khóc thương. Đây cũng là nội dung bức tranh thứ bảy mà nhóm học sinh gửi gắm.
Nhóm học sinh thực hiện tác phẩm và cô giáo Nguyễn Lam Thủy. Ảnh: Nguyễn Hải.
Theo trưởng nhóm Thái Bình, để hoàn thành tác phẩm, nhóm đã bỏ ra 120.000 đồng và mất 3 buổi chiều. Bốn ngày trước, Bình đại diện cho nhóm thuyết trình về tác phẩm với hơn 1.000 từ trong gần 10 phút. Điều bất ngờ là cô giáo chấm 10 điểm, các bạn cùng lớp và trong trường hào hứng, khen ngợi.
"Từng làm nhiều dạng bài tập nhóm dạng vẽ biểu đồ, đồ họa, song đây là lần đầu tiên chúng em vẽ tranh dựa trên ý tưởng từ một Faceebook. Thời gian tới, chúng em sẽ cố gắng sáng tạo ra những cách học mới", một thành viên trong nhóm nói.
Cô Nguyễn Lam Thủy chia sẻ rất bất ngờ về cách thuyết trình sáng tạo và dễ hiểu của học sinh. Hơn 15 năm làm nghề, đây là lần đầu tiên cô gặp một nhóm sáng tạo như vậy. "Tác phẩm được vẽ bằng tay, cách thuyết trình không chỉ dễ hiểu mà còn tạo cảm hứng yêu thích môn học cho nhiều em khác", cô Thủy nói.
Ông Nguyễn Văn Khoa, Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, cho rằng tranh minh họa của các em có thể chưa lột tả hết nội dung sâu sắc của tác phẩm và nhân vật, nhưng rất đáng trân trọng bởi các em đã phần nào thể hiện được năng khiếu hội họa, kỹ năng thuyết trình.
"Các trường khác ở địa bàn nên tư vấn, góp ý để các em có điều kiện phát huy tài năng, kỹ năng mềm và cách thuyết trình tốt hơn", ông Khoa nói.
Nguyễn Đình Chiểu sinh năm 1822 trong một gia đình nhà Nho nghèo ở Tân Thới, phủ Tân Bình, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định, nay thuộc quận 1, TP HCM. Năm 1833, Nguyễn Đình Chiểu theo cha về Thừa Thiên tránh loạn và học tập. Năm 1841, Nguyễn Đình Chiểu về Gia Định, thi đỗ tú tài và được người nhà họ Võ hứa gả con gái cho. Bốn năm sau, ông quay lại Huế học để chờ thi Hương, quyết chí đỗ cử nhân.
Trong lúc dùi mài kinh sử thì được tin mẹ mất ở Gia Định, Nguyễn Đình Chiểu bỏ thi, theo đường bộ trở về Nam chịu tang mẹ. Trên đường về, vì đường sá vất vả và thời tiết thất thường, lại do quá thương khóc mẹ nên đến Quảng Nam thì ông bị ốm nặng. May ông được một thầy thuốc vốn dòng dõi Ngự y chữa cho và cũng học được nghề thuốc.
"Thoát khỏi chết, nhưng mắt không chữa được. Lâm cảnh đui mù, cửa nhà sa sút, ông lại bị gia đình vị hôn thê bội ước", sách Những người thầy trong sử Việt ghi lại. Sau ba năm chịu tang mẹ, ông mở lớp dạy học, bốc thuốc, sáng tác thơ văn, bất hợp tác với thực dân Pháp. Ông được đánh giá là "ngôi sao sáng nhất trong nền văn học ở miền Nam nửa sau thế kỷ 19", với nhiều tác phẩm nổi tiếng, như: Lục Vân Tiên, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Dương Từ Hà Mậu.