 |
|
Phân tích ADN cho thấy hoá thạch cá khớp với loài catfish ở sông Nile ngày nay. |
Những mẩu cá còn sót lại của một bữa ăn tối, được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ, đã mở ra một con đường giao thương thời La Mã cổ đại chưa hề được biết tới. Cuộc phân tích gene cho thấy con cá thuộc loài catfish và có thể được nhập khẩu từ Ai Cập.
Nhóm khoa học đã tìm thấy những gì còn sót lại của con cá trong một căn bếp đổ nát trên đỉnh ngọn núi Sagalassos, Thổ Nhĩ Kỳ (loài catfish không bắt nguồn từ nơi này). Con cá còn vây nhưng không đầu, là dấu hiệu đầu tiên cho thấy nó đến từ rất xa. Người Ai Cập thường mổ bụng, moi ruột, chặt đầu và ướp muối hoặc phơi khô cá trước khi xuất khẩu. Việc phơi khô cũng đã giúp bảo tồn ADN của cá.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích ADN từ con cá đó và so với các mẫu cá hiện đại thuộc Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Israel, Mali, Ai Cập và Senegal. Mẫu của Sagalassos khớp với những con catfish đến từ sông Nile, Ai Cập.
Vào năm 600 sau Công nguyên, Sagalassos là trung tâm văn hoá, nông nghiệp và xuất khẩu Hy Lạp - La Mã. "Loài catfish có thể là một món ăn đặc sản của các quý tộc thời đó", Giám đốc nghiên cứu Marc Waelkens tại Đại học Catholic, Bỉ, nói. Người La Mã có thể đã nhập khẩu mặt hàng này cùng nhiều loài cá độc đáo khác để trưng bày trong những bể xa hoa của họ. Các nhà khoa học còn tìm thấy cá rô sông Nile và cá tilapia của châu Phi tại khu vực đó.
Hoá thạch catfish này đã bổ sung bằng chứng rằng Sagalassos có quan hệ với những vùng xa xôi của đế chế La Mã. Trước đó, người ta đã tìm thấy đồ gốm của vùng này ở miền đông bắc châu Phi.
Từ năm 500 sau Công nguyên trở đi, thành phố Sagalassos phải hứng chịu các đợt động đất, khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh và chinh chiến. Hoạt động nhập khẩu cá bộc lộ một cơ cấu tổ chức cao cho đến tận giai đoạn cuối cùng của thành phố.
Từ năm 1990, Sagalassos đã trở thành một khu khai quật trên quy mô lớn. Khu vực rộng 1.800 km2 đã để lộ ra một thành phố cổ đại còn nguyên vẹn. Các nhà nghiên cứu đang tái tạo những hoạt động kinh tế, nông nghiệp và cuộc sống tại thành phố này trong thời kỳ đó.
Minh Thi (theo Nature)