Soho, khu ăn chơi nổi tiếng ở trung tâm London với rất nhiều nhà hát, nhà hàng, quán bar và câu lạc bộ đêm, có con phố ngắn mang tên Denmark Place. Tại số nhà 18, tòa nhà thời Victoria trát vữa màu vàng, nổi tiếng những năm 1980 với quán bar không có giấy phép, nằm trên hai tầng cao nhất.
The Spanish Rooms là câu lạc bộ salsa nổi tiếng, khách hàng chính của bar là người nhập cư Mỹ Latin, có giờ làm việc rất muộn. Spanish Rooms mở cửa từ đêm trước đến 8 giờ sáng hôm sau, để khách thoải mái thời gian thư giãn sau ca làm việc.
Khách hàng không có quyền tự do lên bar, mà phải đứng dưới đường hét lên để chìa khóa được chủ quán thả xuống. Quán bar không có giấy phép, bị cảnh sát London lên kế hoạch đóng cửa vào thứ hai, ngày 18/8/1980. Tuy nhiên, 48 giờ trước khi quyết định được thực thi, thảm kịch ập đến.
Phố Denmark Place, ảnh chụp năm 1972, nằm trong trung tâm Soho, khu vực vui chơi giải trí nổi tiếng của London. Ảnh: Pinterest
Thứ sáu ngày 15/8/1980 thời tiết tốt, những người trẻ tuổi sành điệu yêu đời vẫn rảo bước trong khu Soho sầm uất.
Rạng sáng thứ bảy, 16/8/1980, cả hai quán bar của Spanish Rooms đều chật kín, có ít nhất 100 người. Trong số này có John Thompson, 42 tuổi, kẻ giang hồ lừa đảo nhẵn mặt London. Đêm đó, Thompson say rượu, tính khí thất thường và đã sử dụng ma túy.
Hắn cho rằng bị tính tiền quá cao cho đồ uống và bắt đầu chửi rủa, đấm đá người phục vụ. Thompson bị đuổi ra khỏi quán. Cách đó một quãng ngắn, hắn tình cờ nhìn thấy chiếc can 7 lít rỗng vứt trên đường. Kế hoạch trả thù dã man nảy ra.
Thompson chộp lấy cái can và bắt taxi đến trạm xăng gần đó, yêu cầu đổ đầy rồi trở lại phố Denmark Place. "Tao sẽ chỉnh đốn lại bọn này", hắn lầm bầm với tài xế trong khi trỏ tay về số nhà 18, nơi tiếng nhạc salsa vẫn rộn ràng trên Spanish Rooms. Khi đó là 3h sáng, bar này đang sôi động hơn bao giờ hết.
Thompson lên trên, đứng trước cánh cửa khóa của cầu thang dẫn lên quán bar. Hắn đổ xăng qua hòm thư bên ngoài cánh cửa rồi đốt một xấp giấy, nhét nó vào hòm thư.
Do tính chất bất hợp pháp, quán bar này là một cái bẫy chết người. Cầu thang duy nhất đối diện với cửa ra vào bằng gỗ, ọp ẹp. Các bức tường được lót bằng gạch polystyrene, vì thế lửa nhanh chóng bùng phát.
Phía trên, các cửa sổ bị chặn bằng lưới kim loại và cửa chớp bằng gỗ, trong khi lối thoát hiểm ra cuối phố Denmark Place đã bị bịt chốt chặt.
Sau này, một người sống sót, 26 tuổi, mô tả thời điểm ngọn lửa bùng phát: "Sau tiếng nổ, đèn trong bar bắt đầu rung chuyển. Rất nhiều người hét lên: Có bom, đó là một quả bom... Tôi chạy ra cửa nhưng lửa đang tràn vào. Mọi người bắt đầu đập cửa sổ bằng cùi chỏ. Bị mắc kẹt bên trong vì ngọn lửa ở cầu thang, họ bắt đầu trèo qua cửa sổ và nhảy ra ngoài, la hét tuyệt vọng". Luis sống sót nhờ nhảy xuống từ cửa sổ tầng ba.
Một người may mắn khác kể: "Có một tiếng nổ, kính và các mảnh tường rơi xuống và dính vào đầu tóc chúng tôi. Một số người đã chết tại chỗ. Có rất nhiều khói, tôi ngất đi lập tức và không biết ai cứu mình".
Hiện trường vụ cháy. Ảnh: Beyond the flames and more
Ngọn lửa bùng lên nhanh đến mức một số nạn nhân thiệt mạng ngay tại chỗ, gục xuống bàn với những chiếc cốc còn đang đựng đồ uống trên tay.
Một cô gái trẻ lao vào cửa hàng Gà rán Kentucky gần đó trong tình trạng "gần như điên dại", lảm nhảm về đám cháy ở Spanish Rooms. Quản lý quán lập tức quay số gọi cứu hỏa, trong khi nhân viên quán này chạy đến nơi xảy ra hỏa hoạn, cố gắng phá cửa nhưng vô ích.
Cách đó không xa, trạm cứu hỏa Soho trên Đại lộ Shaftesbury đang sáng đèn. Lúc 3h33 sáng, chuông báo cháy vang lên. Khi đến Denmark Place, lính cứu hỏa phải đối mặt với tình huống thảm khốc.
Họ nhận thấy cánh cửa lên lầu như không thể xuyên thủng, vì nó dày gấp đôi mức bình thường và được gia cố bằng một lớp thép. Phải mất rất lâu họ mới phá được cửa, trong khi các tia lửa vẫn trút xuống như mưa.
Bên trong, tiếng la hét của những người bị mắc kẹt vẫn tiếp tục, cùng với âm thanh của nhiều cửa sổ bị vỡ. Những người có thể trèo ra ngoài đã lao thẳng xuống vỉa hè bên dưới.
Các nhân viên cứu hỏa khác ở khắp Soho đã tới chi viện các đồng nghiệp. Tổng cộng 6 xe cứu hỏa được điều tới song không thể lái xe thẳng vào Denmark Place vì nó quá hẹp và bị chặn bởi các cọc chắn giữa đường. Lính cứu hỏa đã mất khoảng hai giờ để dập tắt ngọn lửa.
Tổng cộng, 37 người đã chết, gồm nhiều quốc tịch. Trong số nạn nhân, nhiều người bị cháy đen đến mức không thể phân biệt được giới tính.
Một chiếc quan tài được đưa ra từ cửa sổ của quán bar, sau khi đám cháy được dập tắt. Ảnnh: Robs London
Vào cuộc điều tra, đầu tiên cảnh sát tính đến khả năng xảy ra một vụ tấn công khủng bố và cũng có giả thuyết cho rằng vụ hỏa hoạn có liên quan đến một cuộc chiến băng đảng, buôn bán ma túy ở Colombia.
Vào thời điểm xảy ra vụ tấn công, một trong những chủ sở hữu của câu lạc bộ, Victor Gonzales, 36 tuổi, đang đi nghỉ ở Tây Ban Nha, đã được cảnh sát bảo vệ cho đến khi xác định được thủ phạm vụ đốt phá.
Từ lời kể của nhân chứng, cảnh sát dò ra vài phút trước thảm họa, có người đã thấy ai đó đi bộ trên phố Denmark Place, mang theo một can xăng. Nghi phạm được mô tả đeo kính đen gọng kim loại, 30-40 tuổi, cao khoảng 1,6 m, mảnh khảnh và gần như chắc chắn là người gốc Tây Ban Nha hoặc Nam Mỹ, cằm nhọn, mũi khoằm.
Thompson cuối cùng đã bị lần ra và bị bắt 9 ngày sau, khi đang uống rượu tại câu lạc bộ Babes, chỉ cách tòa nhà mà anh ta phóng hỏa 200 m.
Phiên tòa xét xử diễn ra tháng 5/1981 song Thompson không nhận tội. "Tôi không biết đám cháy bắt đầu như thế nào. Tôi không liên quan gì đến việc phóng hỏa", hắn khai.
Công bố lời khai tại cơ quan điều tra, công tố viên cho hay, bị cáo thú nhận là thủ phạm, gây án trong cơn say rượu và phê ma túy. Nguyên nhân do mâu thuẫn với người phục vụ Franco - đã chết trong hỏa hoạn.
Song Thompson tuyên bố bị ép cung. Luật sư của anh ta cố gắng lái câu chuyện sang phiên bản khác, rằng đây là vụ trả thù trong thế giới ngầm, do chủ quán bar đắc tội với mafia.
Ngày 7/5 cùng năm, bồi thẩm đoàn tuyên Thompson án tù chung thân, bị coi là một trong những kẻ giết người hàng loạt tồi tệ nhất nước Anh. Hắn chết vì bệnh ung thư phổi, bị còng tay trên giường bệnh, đúng vào 16/8 2008, tròn 28 năm từ ngày gây tội ác.
Đến thời điểm đó, thảm kịch ở Denmark Place là vụ hỏa hoạn chết người nhiều nhất ở London kể từ Thế chiến II.
35 năm sau thảm họa, năm 2015, danh sách đầy đủ tên các nạn nhân mới được công bố. Một tấm biển tưởng niệm nhỏ được dành cho phố Denmark Place, nơi đã không còn tồn tại trong bản đồ hành chính của London ngày nay.
Hải Thư (Theo Robs London, Beyond the flames and more)