Hơn 10 phút trước, trong phòng phỏng vấn cô liên tục được hỏi những câu như "Em 35 tuổi à?", "Đã có gia đình chưa?", "Con mới một tuổi sao?"...
"Những câu này tôi nghe quen đến mức tôi thuộc lòng", Thu Thảo, ở TP HCM kể về buổi phỏng vấn hôm giữa tháng 3.
Là một chuyên viên nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền thông - marketing, Thảo vẫn thấy mình bị gạt ra ngoài vòng tuyển dụng vì "tuổi tác". Cô đã tìm việc hai tháng, gửi hơn 30 hồ sơ, được gọi phỏng vấn 5, nhưng đều bị từ chối khéo.
"Chẳng lẽ mới ngoài 30 tuổi đã bị thị trường đào thải?", bà mẹ hai con trăn trở.
Những câu chuyện như của Thảo không hiếm. Trên các nền tảng mạng xã hội thời gian gần đây xuất hiện hàng trăm bài đăng than thở về khó khăn khi tìm việc của những người trên 30 tuổi. Trước đây, rào cản tuổi tác thường nhắm vào lao động trên 40, nhưng nay trên 30 cũng đã bị định kiến.
Ví dụ, giữa tháng 3/2025, bài đăng của một doanh nhân khá nổi tiếng trong lĩnh vực khởi nghiệp thu hút hàng nghìn lượt thảo luận, tranh cãi. Anh kể đã từ chối một ứng viên sinh năm 1990 dù người này có "CV xịn", với lý do "chậm, khó thích nghi, không máu lửa, không quen dùng AI, ít hoạt động trên mạng xã hội và gặp khó khăn trong giao tiếp trực tuyến".
"Cuối cùng, rào cản chí mạng của 9x là đã có gia đình", người này nói.
Trước đó, một chuyên gia tư vấn kinh doanh từng phát biểu "sau tuổi 35 còn đi rải CV là thất bại" cũng khiến dư luận dậy sóng. Theo quan điểm này, người lao động trên 30 tuổi phải có thành tựu nhất định và để headhunter săn đón, thay vì tìm việc theo cách truyền thống.
Cả hai nhân vật trên sau đó đều lên tiếng xin lỗi, nhưng định kiến với lao động trên 30 vẫn đang là một thực tế.
Hai lao động trung niên ứng tuyển tại một hội chợ việc làm ở Gia Lâm, Hà Nội. Ảnh: Phan Dương
Thị trường lao động 2025 đang chứng kiến làn sóng cắt giảm quy mô lớn. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp siết chặt tuyển dụng, đồng nghĩa nhóm người lao động trên 30 càng khó khăn hơn.
Ông Bùi Đoàn Chung, giám đốc Nghề Nhân sự Việt Nam, cho rằng kỳ thị tuổi tác trong tuyển dụng chủ yếu xuất phát từ nỗi lo chi phí nhân sự, bởi ứng viên ngoài 30 tuổi thường đề nghị mức lương cao hơn, khiến nhà tuyển dụng e ngại.
Bên cạnh đó, tâm lý thích sự ổn định và ít linh hoạt của người lao động cũng là một rào cản. Các doanh nghiệp startup hoặc môi trường làm việc nhanh chuộng nhân sự trẻ vì họ dễ thích nghi hơn. Một số lãnh đạo còn lo ngại ứng viên lớn tuổi đã định hình tư duy, khó tiếp thu cách làm việc mới, bị vướng bận gia đình nên không thể công tác xa.
"Tôi nhận thấy hầu hết nhân viên ngoài 30 tuổi đều mang một nỗi sợ", ông Trần Vũ Thanh, đồng sáng lập tại Better You, đơn vị chuyên cung cấp giải pháp đào tạo và tư vấn quản trị nhân sự, cho biết.
Những người này sợ cạnh tranh với lớp trẻ, lo lắng không theo kịp công nghệ và tốc độ học hỏi. Nhiều người đã đi làm 8-10 năm nhưng chưa từng rời khỏi "vùng an toàn", chưa từng tìm việc mới, nên càng hoang mang.
Tuy nhiên, bà Đàm Thị Thu Trang, tổng giám đốc TalentsAll, công ty chuyên tuyển dụng nhân sự cấp cao cho các doanh nghiệp FDI, khẳng định tuổi tác không quyết định năng lực. Có rất nhiều lĩnh vực mà kinh nghiệm mới là yếu tố quyết định.
Bà dẫn chứng mới tuyển dụng cho một tập đoàn viễn thông lớn của Mỹ tại Việt Nam với yêu cầu ứng viên có từ 8 đến 15 năm kinh nghiệm, tức nhân viên trên 30, thậm chí trên 40 tuổi, lại có lợi thế vượt trội. Hay trong ngành xây dựng, lĩnh vực đòi hỏi sự am hiểu thực tế và khả năng quản lý công trình, đội ngũ nhân sự chủ chốt phần lớn vẫn là những người thuộc thế hệ 8x, 9x.
"Sự lan truyền của những thông tin độc hại về việc 'ngoài 30 là hết thời', '35 tuổi mà còn đi xin việc là thất bại' tạo ra tâm lý lo lắng không đáng có", bà Trang nói.
Người lao động tìm việc ở một ngày hội việc làm. Ảnh: Lê Tuyết
Dù vậy, bà Trang và các chuyên gia khác đều khuyên người lao động trên 30 tuổi phải lập tức bổ sung kiến thức và kỹ năng cho mình.
Theo khảo sát năm 2025 của Navigos, doanh nghiệp đánh giá cao 6 nhóm kỹ năng quan trọng nhất gồm: giải quyết vấn đề (73%), giao tiếp hiệu quả (63%), ngoại ngữ (53%), tư duy phân tích (52%), hợp tác (51%) và khả năng thích ứng với thay đổi (43%).
Nhưng có kỹ năng thôi chưa đủ, quan trọng là bạn thể hiện chúng thế nào. Ông Bùi Đoàn Chung, người đã phỏng vấn hàng nghìn ứng viên trên 30 tuổi, cho biết trước khi đi phỏng vấn nên tự hỏi 3 câu quan trọng.
Đầu tiên "Bạn thực sự muốn gì trong 3-5 năm tới?". Sai lầm lớn nhất của nhiều ứng viên không phải thiếu năng lực, mà là không có định hướng rõ ràng.
"Muốn ổn định, lương cao", đây là câu trả lời ông Chung thường gặp. Nhưng nhà tuyển dụng cần nhiều hơn thế: Bạn muốn thăng tiến? Muốn học thêm kỹ năng gì? Môi trường làm việc nào phù hợp với bạn?.
Thứ hai, "Điểm mạnh thực sự của bạn là gì?". Ở tuổi ngoài 30, nếu bạn chỉ nói về kinh nghiệm mà không biết cách chứng minh giá trị sẽ mất lợi thế. "Hãy liệt kê 5 kỹ năng quan trọng nhất của bạn, như tư duy phản biện, lãnh đạo đội nhóm, sáng tạo. Và quan trọng nhất đừng chỉ nói, hãy chứng minh bằng số liệu và câu chuyện thực tế", ông Chung nói.
Thứ ba "Bạn có sẵn sàng thay đổi và thích nghi không?". Thị trường lao động thay đổi liên tục. AI, tự động hóa và chuyển đổi số đang thay thế nhiều vị trí. Nếu không cập nhật kỹ năng, bạn sẽ bị bỏ lại. Ở thời điểm này, người lao động rất cần thiết học thêm một kỹ năng mới như Data Analytics, AI hay Digital Marketing hoặc thử thách bản thân với một công việc khác trong ngành.
"Thay đổi không dễ, nhưng nếu không dịch chuyển, thị trường lao động cũng sẽ không chờ bạn", ông Chung nói.
Chuyên gia Trần Vũ Thanh cũng nhấn mạnh để đứng được trong thị trường lao động hiện nay, lao động trên 30 tuổi cần có tư duy phát triển, luôn tin kỹ năng và năng lực có thể cải thiện qua học tập và rèn luyện. Ít nhất cần học 2-3 tiếng mỗi tuần.
Ngoài ra bạn cũng nên xây dựng thương hiệu cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội (LinkedIn, Facebook, Tiktok) và cả offline như viết bài chia sẻ kinh nghiệm hoặc tham gia hội thảo, webinar để xây dựng hình ảnh, mở rộng mối quan hệ.
Bạn nên chủ động tìm kiếm cơ hội mới hoặc làm thêm nghề tay trái. Tìm đến chuyên gia định hướng nghề nghiệp khi thấy căng thẳng cũng là một cách hiệu quả.
"Doanh nghiệp không loại bạn vì tuổi tác, mà vì không chứng minh được giá trị", ông Thanh nói. "Muốn lương cao, hãy liên tục cập nhật kỹ năng".
Phan Dương