Các nhà khoa học đã khai quật sâu khoảng 8 m, chưa đến một nửa độ sâu của hố sụt. Ảnh: Jesse Brown Nelson/The Mammoth Site
Trong một dự án xây dựng tại vùng Black Hills, bang Nam Dakota, năm 1974, người điều khiển xe ủi đất phát hiện một chiếc ngà voi ma mút khổng lồ. Các nhà khoa học sau đó phát hiện, một lượng lớn voi ma mút đã mất mạng trong chiếc hố tử thần sâu đến mức có thể chứa một tòa nhà 4 tầng này.
Cuối những năm 1970, nhà cổ sinh vật học Larry Agenbroad đã yêu cầu xây dựng một tòa nhà để bảo vệ khu vực này, gọi là Mammoth Site. Ông dành hàng chục năm để khai quật hóa thạch voi ma mút dưới hố cho đến khi qua đời vào năm 2014.
Ngày nay, hố sụt tại Nam Dakota là kho báu quý giá với các nhà cổ sinh vật học, cung cấp cái nhìn hiếm hoi về quá khứ xa xưa. Suốt nửa thế kỷ qua, họ đã tìm thấy hóa thạch của 61 con voi ma mút và nhiều sinh vật cổ đại khác, dù thậm chí vẫn chưa đào đến đáy hố.
Khu vực Black Hills của South Dakota dễ xuất hiện hố sụt, theo Chris Jass, giám đốc nghiên cứu tại Bảo tàng Mammoth Site. Về cơ bản, nước ngầm làm xói mòn khu vực xung quanh, tạo nên những hang động ngầm. "Cuối cùng, những hang động đó phát triển đến kích thước không thể chịu được sức nặng bên trên và sụp xuống", ông nói.
Hố tử thần tại Mammoth Site có kích thước 46 x 37 m và sâu ít nhất 20 m. Thành hố là đá Spearfish shale, vô cùng trơn trượt. Những con voi ma mút nặng đến 10 tấn có khả năng đã rơi xuống và không thể trèo ra khỏi chiếc hố nguy hiểm vừa dốc vừa trơn này.
Có hai loại voi ma mút trong hố sụt: voi ma mút lông xoăn và họ hàng của chúng, voi ma mút Columbia to lớn hơn, ít lông hơn. South Dakota nằm hơi xa về phía nam so với phạm vi sống của voi ma mút lông xoăn, do đó, đa số hóa thạch dưới hố là voi ma mút Columbia. Các hóa thạch có niên đại 140.000 - 190.000 năm.
Đến nay, các nhà khoa học đã tìm thấy hơn 60 con voi ma mút. Ảnh: The Mammoth Site
Hố sụt Mammoth Site giúp giới nghiên cứu hiểu thêm về hành vi của voi ma mút, đặc biệt là hành vi của những con đực trẻ. Những đàn voi hiện đại theo chế độ mẫu hệ, chủ yếu gồm con cái và con non. Voi ma mút cũng tương tự.
"Khi voi đực trẻ đạt đến độ tuổi trưởng thành về giới tính, chúng bị 'đá' khỏi đàn và phải tự chăm sóc bản thân hoặc lập nhóm với những con voi ma mút đực khác", Jass nói. Đó có thể là lý do tất cả những bộ xương trong hố sụt đều là con đực, chủ yếu 12 - 28 tuổi.
Điều này cũng cho thấy, chúng không phải đều chết kẹt trong một sự kiện thảm khốc duy nhất. Nếu vậy, dưới hố sẽ có cả con đực lẫn con cái với độ tuổi đa dạng hơn.
Nhiều bộ xương voi ma mút không còn hoàn chỉnh và voi ma mút cũng không phải là những sinh vật duy nhất bị mắc kẹt dưới hố. Các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều mảnh hóa thạch của chó sói, chó đồng cỏ, lạc đà không bướu, lạc đà đã tuyệt chủng, thậm chí là bộ xương gần như hoàn chỉnh của một con gấu mặt ngắn khổng lồ.
Nhưng có một lý do khiến voi ma mút chiếm phần lớn số hóa thạch dưới hố. "Một số động vật nhỏ hơn linh hoạt hơn một chút", Jass nói. Ông cho biết, kể cả gấu mặt ngắn cũng là một bất ngờ vì nó có khả năng trèo ra ngoài, trừ khi bị thương. Tuy nhiên, cũng có thể lũ lụt đã cuốn trôi xương xuống hố, và những con vật nhỏ không bị mắc kẹt.
Nhiều khả năng hàng chục con voi ma mút vẫn chờ được khai quật trong hố sụt. Việc xây dựng tòa nhà xung quanh khu vực này giúp bảo vệ chúng khỏi yếu tố thời tiết, cho phép các nhà khảo cổ có nhiều thời gian tìm kiếm hơn. Jass ước tính, hố sụt chứa tổng cộng khoảng 100 con voi ma mút. "Có lẽ đến hết cuộc đời tôi, chúng cũng sẽ chưa được khai quật toàn bộ, nhưng tôi ước tính rằng cuối cùng sẽ đạt đến con số đó", ông nói.
Thu Thảo (Theo Business Insider)