Hiện tượng và bài học Dotcom

Sự suy sụp của các công ty Internet (dotcom) là một sự kiện kinh tế trong những tháng cuối năm 2000. Dotcom được các nhà kinh tế nhìn nhận là một thất bại tài chính lớn, đặc biệt ở Mỹ, và còn được họ gọi là dot.bomb (quả bom dotcom) hay dot.gone (công ty đóng cửa).

Tương lai của các dotcom liệu có sáng sủa hơn?

Các dotcom được lập ra bắt đầu từ 1996. Đến năm 1999, dotcom xuất hiện nhiều gần như hàng ngày. Thời kỳ 1997-1999, tất cả những gì có liên hệ đến Internet đều được các nhà đầu tư săn lùng. Họ đổ xô mua cổ phiếu các dotcom mà không quan tâm đến giá trị thực, bỏ qua những thua lỗ hiện tại để mong đợi vài năm sau thu lợi gấp hàng trăm lần. Cơn sốt còn bị kích thích bởi nhiều thông tin từ những dự báo thị trường, từ các chuyên viên phân tích chứng khoán công nghệ thông tin (CNTT) của IDC, Gartner, Forester Research... Thế nhưng, không phải công ty kỹ thuật cao nào cũng trở thành một Microsoft như nhiều nhà đầu tư nhỏ tin vào sự phát triển đầy hứa hẹn của các dotcom.

Webmergers.com, một website chuyên theo dõi hoạt động của các dotcom, vừa có cuộc nghiên cứu cho thấy, 11 tháng đầu năm 2000 có ít nhất 130 dotcom đóng cửa, trong đó có gần 100 dotcom chuyên bán lẻ tiêu dùng, làm khoảng 8.000 người mất việc. Theo báo cáo của tập đoàn tư vấn nhân lực Challenger Gray & Christmas Inc. thì con số còn cao hơn nhiều: tính từ tháng 12/1999, đã có gần 22.300 dotcom lớn, nhỏ đóng cửa. Đến nay, tổng cộng có hơn 41.000 nhân sự bị cắt giảm từ 496 dotcom.

Còn Michael S.Malone, biên tập viên tạp chí Forbes ASAP cho rằng, với điển hình thất bại của Pets.com, cần suy nghĩ lại về những ý tưởng kiểu như cung cấp các dịch vụ về nuôi thú qua mạng và tạo ra một dotcom trị giá cả tỷ USD, và ý tưởng như thế có đáng để đầu tư 110 triệu USD? Các nhà sáng lập Pets.com đã tin như vậy. Nhiều nhà đầu tư khác cũng tin và đổ tiền mua cổ phiếu các dotcom, cho đó là một kiểu mẫu kinh tế mới.

Một bài học điển hình của việc chi hàng triệu USD quảng cáo để thu hút khách hàng nhưng lại không đầu tư đủ cơ sở hạ tầng bảo đảm cho website hoạt động tốt là KBkids.com chuyên bán đồ chơi, hoạt động từ tháng 7/2000 nhưng đến tháng 10, chiến dịch quảng cáo của công ty đã tốn 43 triệu USD với tham vọng trở thành nhà bán đồ chơi trên mạng lớn nhất. Nhưng ngày 1/12/2000, công ty này đã phải đóng cửa do... quá tải!

Chính ToysRUs.com, Amazon.com và eBay.com cũng từng có lúc bị quá tải như KBkids khi lượng khách hàng thường tăng 30% vào mùa mua sắm cuối năm.

Theo Webmergers, các lý do khiến nhiều dotcom phải đóng cửa mà không tìm cách sáp nhập là: nhiều dotcom không có kiểm mẫu thương mại hoạt động hiệu quả, chưa xây dựng được những tài sản giá trị như đội ngũ nhân sự mạnh, kỹ thuật độc quyền, danh sách khách hàng, sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu, tên miền và các yếu tố khác. Do đó, nhiều dotcom chờ đợi được đầu tư tiếp nhưng các nhà đầu tư rút lui nên đã phải đóng cửa.

Tuy nhiên, sự suy sụp của các dotcom chỉ là một phần nhỏ của toàn bộ nền kinh tế Internet, chỉ những kiểu mẫu bán lẻ qua mạng B2C (business to consumer - kinh doanh hướng đến tiêu dùng) suy sụp, còn kiểu mẫu kinh doanh thật sự B2B (business to business - kinh doanh hướng đến kinh doanh) vẫn hoạt động tốt với nhiều công ty, tập đoàn lớn sử dụng Internet để tiết giảm hàng tỷ USD chi phí hoạt động và phục vụ khách hàng tốt hơn. Bài học quan trọng rút ra là không phải dùng Internet để hoạt động kinh doanh theo kiểu truyền thống, mà phải biết cách dùng Internet làm thay đổi bản chất công việc kinh doanh.

Thiện Nguyễn, SGGP, 15/1.

Trở lại Công nghệTrở lại Công nghệ