Heynckes là một HLV kỳ lạ của làng túc cầu nước Đức. Ông cầm quân xuyên qua ba thập niên. Nhưng phải đến tận mùa bóng cuối cùng (2012-13), tức mùa thứ 32 trên ghế huấn luyện, Heynckes mới giành được sự thừa nhận xứng đáng. Trong hành trình cùng Bayern chinh phục cú ăn ba mùa ấy, thỉnh thoảng Heynckes lại... kể công, cứ như sợ người ta không biết.
"Chúng tôi nghiên cứu lối chơi của đối phương rất kỹ. Tôi đề ra đấu pháp hợp lý nhất có thể, tất nhiên là thông qua phần mềm power-point", Heynckes nói sau khi kết thúc trận bán kết Champions League lượt đi, nơi Bayern hạ Barca đến 4-0 năm 2013.
Heynckes từng gặt hái thành công lớn, cùng sự thừa nhận về tài năng khi giúp Bayern giành cú ăn ba ở mùa 2012-2013.
Năm 1998, Real chạm tay trở lại vào chiếc Cúp C1/Champions League sau 32 năm chờ đợi. Vậy nhưng khi nhìn lại cột mốc đáng nhớ này, người ta gần như chỉ nhắc đến cái tên Predrag Mijatovic, tiền đạo có mái tóc bóng mượt y hệt những diễn viên trong phim găng-tơ chứ không mấy ai nhắc đến nhà cầm quân của chức vô địch ấy - Heynckes.
Cũng như chức vô địch Champions League năm 1998 với Real, Heynckes đã cùng Bayern chinh phục cú ăn ba năm 2013 sau khi biết ông sẽ rời đội vào cuối mùa. Khác biệt ở chỗ Bayern không thể giữ yên lặng. Khi Năm mới 2013 chỉ bước qua được vài ngày, họ tuyên bố đã có cái gật đầu của HLV được săn đón nhất thế giới lúc bấy giờ là Pep Guardiola. Có lẽ Ban lãnh đạo Bayern chỉ hận sao mùa giải không kết thúc thật mau, để Heynckes nhường lại nhiệm sở cho người kế nhiệm ngay khi đó.
Sự ồn ào từ truyền thông, sự hồ hởi từ Ban lãnh đạo Bayern làm Heynckes tổn thương. Nhưng là một quý ông Đức điển hình, ông cần mẫn làm nốt phận sự, đồng thời nỗ lực để biến nỗi đau ấy thành sức mạnh. Khi thành tích của Bayern tốt lên trông thấy, Heynckes được Ban lãnh đạo Bayern đề nghị một vị trí mới ở CLB cùng mức lương hậu hĩnh. "Cám ơn, nhưng tôi không nhận. Monchengladbach mới là CLB của tôi", Heynckes đáp.
Heynckes cũng không bỏ qua một cơ hội nào để mỉa mai CLB "thấy trăng quên đèn" của mình. Khi phóng viên hỏi ông về tầm quan trọng của tân binh Javi Martinez, vốn được mang về để trải thảm chờ Guardiola, Heynckes đã nói: "Không ai biết Javi là ai khi anh ta đặt chân đến đây. Franz Beckenbauer còn nghĩ đấy là một nhãn hiệu cà phê".
Heynckes và Uli Hoeness - Chủ tịch Bayern - là bạn thân ngoài đời của nhau. Nhưng trong công việc, Hoeness liên tục làm bạn tổn thương. Năm 1991, Hoeness ký quyết định sa thải Heynckes, sau khi ông bạn mang về hai chiếc đĩa bạc Bundesliga ở hai mùa bóng trước đó (1989, 1990). "Đấy là quyết định đau đớn nhất trong đời tôi", Hoeness sau này nhắc lại. Vậy mà đến 2013, lại là Hoeness làm Heynckes tổn thương lần nữa xung quanh việc bổ nhiệm Guardiola.
Với Juup, Hoeness đơn giản là một người bạn chí cốt mà tôn luôn mở rộng vòng tay giúp đỡ, nếu nhận được lời đề nghị.
Nhưng lần này, Heynckes quyết tâm làm cho bạn mình và cả Bayern phải hối hận. Ông dồn mọi tâm huyết cho chặng đường còn lại của mùa giải ấy. Ông dời Martinez xuống vị trí trung vệ và cầu thủ người Tây Ban Nha chơi cực hay ở vị trí ấy. Từng bị người đồng nghiệp Christoph Daum sỉ nhục là "rất phù hợp để quảng cáo thuốc ngủ", Heynckes đã cùng Bayern chơi thứ bóng đá tưng bừng nhất mà Bundesliga từng chứng kiến. Trong ba tháng cuối cùng của Heynckes tại Munich, Bayern đơn giản là chơi thứ bóng đá vượt xa tất cả. Kết thúc mùa giải Bundesliga năm ấy, nhà báo Raphael Honigstein đúc kết một câu kinh điển về Bayern trên báo Guardian: "Có tổng cộng 13.039.267 triệu người đến sân, 898 lần bóng tìm đến mành lưới trong 306 trận đấu. Nhưng chỉ duy nhất một đội chơi bóng".
Cú ăn ba là cái kết viên mãn cho một HLV vẫn chật vật đi tìm sự thừa nhận trước đó. Heynckes bị xem là không biết cách cách quản trị phòng thay đồ. Mà bằng chứng là Stefan Effenberg từng dọa "nói chuyện phải quấy" với Heynckes ngoài đời sau một cuộc cãi vã trong phòng thay đồ. Ông không có sự ổn định thường thấy ở những HLV giỏi. Thành công ở Athletic Bilbao với chiếc Cup UEFA năm 1994 đi liền với thất bại thảm hại ở Eintracht Frankfurt.
Thời gian ở CD Tenerife cứu vớt danh tiếng cho Heynckes, giúp ông kiếm hợp đồng sang Real Madrid. Ông giúp Real chấm dứt cơn khát danh hiệu vô địch châu Âu sau 32 năm, nhưng số phận của ông đã được định đoạt từ trước, khi Real chỉ kết thúc La Liga mùa ấy ở vị trí thứ tư, cùng một lối chơi gây buồn ngủ. Cố áp kỷ luật lên dàn ngôi sao thượng thặng của Real, Heynckes chỉ nhận được sự lạnh nhạt từ Chủ tịch Lorenzo Sanz, người đã nói với Mijatovic, Clarence Seedorf và Fernando Hierro là "đừng lo gì cả".
"Ông ấy có xu hướng mất bình tĩnh và đẩy mình vào thế đối đầu với các cầu thủ khi gặp áp lực", Ronald Reng, người viết hồi ký cho Robert Enke, nhận xét. Việc tái hồi Athletic Bilbao và Schalke sau đó không thành công như dự kiến. Trở lại CLB mà mình từng là huyền thoại khi còn thi đấu là Monchengladbach, Heynckes thậm chí còn bị... dọa giết khi CLB suýt xuống hạng. Tháng 7/2007, Heynckes đành từ chức, không nhận tiền bồi thường, đổ đầy bình xăng chiếc xe CLB cấp, đậu ngay trước cửa rồi ra đi đầu không ngoảnh lại.
Sự nghiệp cầm quân của Heynckes ngỡ như đã chấm dứt. Nhưng khi Bayern cần người thay Klinsmann, Hoeness gọi ngay cho bạn cũ. Hai năm không làm việc, sức khỏe xuống cấp, tóc bạc nửa đầu, Heynckes nhận lời bạn để giúp Bayern. Ông làm việc ấy quá tốt. Jerome Boateng bảo ông như "người cha thứ hai", người trợ lý lâu năm ở Bayern Hermann Gerland đã gọi ông là "một vị thánh".
Heynckes từng gây mất lòng các siêu sao lớn ở Real như Seedorf, Raul vì lối chơi có phần khô khan.
Quá thành công, Leverkusen mời Heynckes cầm quân. Ông sang đấy, lấy lại cảm hứng làm việc trước khi chính thức trở lại Bayern năm 2011, thay cho Louis van Gaal. Chuyện sau đó mọi người đã rõ. Heynckes thành công rực rỡ sau khi bị ông bạn thân Hoeness làm cho tổn thương lần nữa. Ngày rời khỏi Bayern, Heynckes nói với bạn mình: "Lần này, đừng có mà gọi tôi lần nữa".
Vậy mà trong cơn nguy khốn đầu mùa này, khi Bayern sa lầy với Ancelotti, Hoeness không còn cách nào khác lại phải cậy nhờ đến ông bạn cũ. Hoeness vốn thích Julian Nagelsmann. Là dân gốc Bavaria chính hiệu, đồng thời là HLV trẻ tuổi nhất từng cầm quân trong lịch sử Bundesliga, Nagelsmann biểu trưng cho hình ảnh trẻ trung, cách mạng mà Hoeness muốn áp vào Bayern.
Nhưng Karl-Heinz Rummenigge lại thích Thomas Tuchel. Khi không thể mời được cả Nagelsmann lẫn Tuchel vào giữa mùa giải như thế này, hai nhân vật cộm cán nhất trong Ban lãnh đạo Bayern đành phải đồng ý với phương án chữa cháy mang tên Heynckes. Còn ai gọi cho Heynckes mà không phải là Hoeness. Thế là sau hơn bốn năm nghỉ ngơi, Heynckes lại phải rút lại quyết định nghỉ hưu của ông một lần nữa để bước ra sân tập Bayern, ở tuổi 72.
Trong cuộc tái xuất lần này, có lẽ Heynckes sẽ sớm nhận ra bức tranh của bóng đá Đức đã hoàn toàn thay đổi, và sự thay đổi ấy phần lớn nhờ công của người kế nhiệm ông hồi 2013 là Pep Guardiola. Thứ bóng đá tấn công, kiểm soát bóng, pressing liên tục là vũ khí giúp Nagelsmann đưa Hoffenheim dự Cúp châu Âu lần đầu tiên trong lịch sử. Lối chơi ấy cũng giúp RB Leipzig giành luôn vị trí á quân trong mùa đầu tiên của mình tại Bundesliga.
Thử thách sẽ đến rất nhanh với Heynckes, khi Bayern sẽ chạm trán RB Leipzig (hai lần tại Bundesliga và Cup Quốc gia) và Dortmund chỉ trong vòng 20 ngày tới. Với một người đã xa rời bóng đá đỉnh cao bốn năm, thực tế như cơn sóng thần đang ập vào trước mặt. Khi đội ngũ huấn luyện ngày càng được trẻ hóa, Bayern sẽ cập bến mùa giải này thế nào với một ông lão đã qua ngưỡng thất thập trên ghế cầm quân?
Bayern lại ngập trong khó khăn và một lần nữa, chờ bàn tay cứu giúp của Hoeness để cứu vãn một mùa giải đang có nguy cơ bế bát.
Heynckes có lẽ không quan tâm mấy. Ông có lẽ cũng chẳng màng đến cái vị thế huyền thoại mà bản thân từng lập trong mùa bóng cuối cùng vào năm 2013, sau ba thập kỷ chật vật đi tìm sự thừa nhận.
Khi bằng hữu đã cậy nhờ ta, ta không từ chối, dù ở tuổi đôi mươi hay là khi tóc bạc!
Hoài Thương tổng hợp