Trong lễ tổng kết dự án hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ năm 2024, ông Hitoshi Ugi – Giám đốc Khối Mua hàng và Phát triển nội địa hóa, Toyota Việt Nam đã thẳng thắn chỉ ra, đa phần các doanh nghiệp thuần Việt hiện nay chủ yếu cung cấp các sản phẩm gia dụng, xe máy, ít kinh nghiệm trong việc cung cấp linh kiện, phụ tùng cho các nhà sản xuất lớn trong ngành ôtô.

"Điều này khiến họ gặp khó khăn khi tiếp cận các tiêu chuẩn khắt khe như của Toyota, dẫn đến việc thiếu sót trong hệ thống quản lý chất lượng và kiểm soát công đoạn, gây ra tỷ lệ lỗi cao và gia tăng chi phí sản xuất",ông nói tại sự kiện diễn ra hôm 19/12 tại Hà Nội.

Theo Toyota Việt Nam, lợi thế của các doanh nghiệp thuần Việt là sự quan tâm từ ban lãnh đạo, những người hiểu rõ tầm quan trọng của hoạt động cải tiến năng suất, chất lượng và luôn tạo điều kiện để nhân viên triển khai các hoạt động này. Hãng xe Nhật cũng ghi nhận, nguồn nhân lực tại nhiều doanh nghiệp có tinh thần học hỏi, chăm chỉ và sự sáng tạo cao. Từ bối cảnh đó, Toyota đã có những chiến lược hợp lý trong việc hỗ trợ cải tiến tại các doanh nghiệp thuần Việt.

Ngay từ khi đặt nhà máy tại Việt Nam, Toyota đã chú trọng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ trong nước. Thuở ban đầu, hãng xe Nhật Bản mời các nhà cung cấp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam để phục vụ sản xuất trong nước. Từ năm 2018, hãng lập ban chuyên trách trong lĩnh vực này, quy tụ những chuyên gia, kỹ sư giàu kinh nghiệm nhằm hỗ trợ các nhà cung cấp trong hệ thống của Toyota.

Sau nhiều năm triển khai, Toyota tiếp tục mở rộng hoạt động hỗ trợ này nhằm mở đường cho các doanh nghiệp thuần Việt có cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng ngành ôtô. Dự án hợp tác với Cục Công nghiệp – Bộ Công thương là một trong số đó. Dự án này bắt đầu từ năm 2020, khi hãng tổ chức các hoạt động đào tạo cải tiến sản xuất, tư vấn tại hiện trường, sàng lọc và tìm kiếm nhà cung cấp... giúp các doanh nghiệp Việt nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, từng bước tham gia chuỗi cung ứng.

Công ty Cổ phần Tập đoàn Kỹ thuật và Công nghiệp Việt Nam (Intech) là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cơ khí chính xác, tự động hóa, công nghệ và năng lượng với 3 nhà máy đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM cũng gặp nhiều trở ngại trong phát triển sản xuất. Dây chuyền sản xuất chưa tối ưu khiến nỗ lực cắt giảm chi phí của công ty bất thành. Nhưng nhờ các chuyên gia từ Toyota Việt Nam, doanh nghiệp này đã có những cải tiến tích cực.

Đại diện Intech cho biết, ở một phân đoạn sản xuất hàng, công ty sử dụng băng tải hoàn toàn bằng con lăn với chi phí mỗi bộ con lăn khoảng 4 triệu đồng. Chỉ tính riêng chi phí cho con lăn là khoảng 400 triệu đồng. Với tư vấn của các chuyên gia thuộc Toyota, hãng chuyển sang dùng con lăn nghiêng với cơ cấu tay gạt sản phẩm và độ trượt lớn hơn.

Kết quả, năng suất của dây chuyền tăng lên, đồng thời giảm số lượng nhân công tại một vị trí. Từ đó, chi phí cắt giảm khoảng 200 triệu đồng, đây là nền tảng để công ty tối ưu giá thành sản phẩm và lợi nhuận, đại diện công ty cho biết. Intech là một trong số 5 doanh nghiệp hỗ trợ được Toyota Việt Nam hợp tác, hỗ trợ trong chương trình năm 2024. Bốn công ty khác cũng nhận được đánh giá, tư vấn, cải tiến dây chuyền sản xuất là Công ty Sigma Việt Nam, Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Hoa An, Nhà máy Z131 và Công ty TNHH Công nghiệp Haast Việt Nam.

2024 cũng là năm thứ 5 liên tiếp Toyota Việt Nam và Cục Công nghiệp thuộc Bộ Công thương ký kết thỏa thuận hợp tác hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa. "Kết quả tích cực về các hoạt động cải tiến 5S, an toàn lao động và kaizen trong nhiều lĩnh vực như giảm tồn kho và diện tích nhà xưởng, tối đa hóa chi phí, tăng năng suất cũng như cải thiện môi trường làm việc của người lao động... là sự khích lệ lớn cho các công ty phụ trợ như Sigma, Hoa An, Z131 hay Hasst", đại diện Toyota Việt Nam nói. "Kết quả, diện tích nhà xưởng tiết kiệm được 1.424 m2, năng suất dây chuyền tăng 52%, số lượng nhân lực giảm 31,5 người và quãng đường di chuyển trong nhà máy giảm 310 km một tháng".

Chia sẻ về dự án kết nối tư vấn cải tiến các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước, ông Ugi Hitoshi cho biết, hợp tác giữa Toyota Việt Nam và Bộ Công Thương là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững cho ngành sản xuất ôtô tại Việt Nam. "Toyota luôn nỗ lực theo định hướng của chính phủ, đóng góp vào sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ ôtô Việt Nam, không ngừng củng cố mạng lưới nhà cung cấp trong nước để phát triển ngành công nghiệp lâu dài", ông nói.

Hiện nay, Toyota có 5 mẫu xe lắp ráp trong nước với 60 nhà cung cấp, trong đó có 13 doanh nghiệp thuần Việt, nâng tổng số linh kiện nội địa hóa đạt gần 1.000, góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho nền kinh tế, tạo việc làm cho người lao động và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Đến năm 2023, theo tổng kết của Viện Nghiên cứu Chính sách Chiến lược (VIOIT) thuộc Bộ Công Thương, kết quả nội địa hóa linh kiện của nhiều dòng xe dưới 9 chỗ bình quân đạt 20%, chưa đạt mục tiêu đề ra. Ở Indonesia, Thái Lan, tỷ lệ này khoảng 90%. Theo thống kê, có 76 công ty thuần Việt tham gia chuỗi cung ứng ngành công nghiệp ôtô, chiếm khoảng 20% trong số gần 400 nhà cung cấp hoạt động trong nước. Ở Indonesia hay Thái Lan, con số lần lượt là 1.500 và 2.200 với hơn 50% là doanh nghiệp nội địa.

Theo tính toán của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), linh kiện làm trong nước hiện đắt gấp rưỡi, thậm chí gấp đôi so với sản xuất tại Indonesia, Thái Lan, tính cả thuế, chi phí đóng vận chuyển. Vì thế, nếu các doanh nghiệp trong nước không tự nâng cấp về năng lực và khả năng cạnh tranh, rất khó để một hãng xe nào đó tin tưởng, lựa chọn. Năm 2023, trị giá nhập khẩu nhóm hàng linh kiện, phụ tùng ôtô vào Việt Nam là 4,11 tỷ USD. Trong khi tính đến tháng 10/2024, trị giá nhập khẩu nhóm hàng này là 3,91 tỷ USD.

Với tiềm năng của ngành công nghiệp hỗ trợ, chiến lược đồng hành công ty nội địa như cách Toyota Việt Nam đang làm, được xem như động lực thúc đẩy hoạt động sản xuất trong nước. Đây là mối quan hệ tương hỗ khi doanh nghiệp Việt cải tiến năng lực, tham gia nhiều hơn và chuỗi cung ứng, còn các hãng xe tận dụng được nguồn cung nội địa, giảm chi phí sản xuất lẫn giá thành một mẫu xe.

Hôm 20/12, Toyota Việt Nam và UBND tỉnh Vĩnh Phúc ký kết Biên bản ghi nhớ Hợp tác hỗ trợ doanh nghiệp trong nước tại Vĩnh Phúc, thuộc lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ ngành ôtô nhằm phát triển ngành. Hoạt động này sẽ được triển khai từ năm 2025 đến 2027.

"Đối với Toyota Việt Nam, chúng tôi luôn đặt mục tiêu hàng đầu là đóng góp tích cực cho sự phát triển của ngành công nghiệp ôtô và công nghiệp hỗ trợ ôtô Việt Nam", ông Nakano Keita, Tổng giám đốc Toyota Việt Nam nói tại sự kiện. "Với triết lý phát triển con người trước khi sản xuất ôtô, chúng tôi tin rằng Toyota có thể đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước".

Nội dung: Quang Anh
Thiết kế: Hằng Trịnh