Đêm 27/1, bệnh nhân đầu tiên tại Hải Dương có kết quả dương tính với Covid-19. Ngay lập tức, kết quả này được cơ quan y tế chuyển đến hệ thống của Bluezone, yêu cầu truy vết.
Trong 20 phút, hàng trăm triệu bản ghi dữ liệu được so sánh, đối chiếu để tìm ra các trường hợp tiếp xúc gần, có nguy cơ lây nhiễm. Danh sách này sau đó được chuyển ngược về CDC (Trung tâm phòng chống dịch bệnh) Hải Dương để đội ngũ y tế địa phương tiến hành liên lạc, xác minh lại lịch sử tiếp xúc trước khi ra quyết định cách ly người tiếp xúc gần hoặc phong tỏa một khu vực.
"Đó là quy trình truy vết cơ bản khi có một ca dương tính mới. Ở một số điểm nóng của dịch bệnh, như Đà Nẵng, Quảng Nam hồi tháng 8, chỉ 30 phút sau khi có kết quả truy vết, tổ Covid địa phương đã có thể tiếp cận đến tận nhà các trường hợp tiếp xúc gần để xác minh", Trần Việt Hải, người trực tiếp xây dựng, vận hành hệ thống truy vết Bluezone mô tả về hành trình truy vết bằng ứng dụng.
Việt Nam đang có hơn 28 triệu người cài ứng dụng Bluezone. Khi có bất kỳ ca dương tính với Covid-19 mới nào, dữ liệu được nhập ngay vào hệ
thống. Đầu tiên ứng dụng xác định F0 này đã cài Bluezone chưa, điện thoại có mở Bluetooth không. Nếu ứng dụng đang hoạt động, hệ thống sẽ gửi
thông báo yêu cầu truy vết và tiến hành lấy lịch sử tiếp xúc.
Khi có lịch sử tiếp xúc của F0, dữ liệu sẽ được gửi đến 28 triệu thiết bị. Ứng dụng Bluezone trên máy so sánh lịch sử tiếp xúc với dữ liệu vừa gửi lên. Nếu một tài khoản nào đó khớp các thông tin với F0, dữ liệu sẽ được gửi về trung tâm. Hệ thống truy vết Bluezone tổng hợp danh sách các trường hợp tiếp xúc gần với thông tin về thời điểm tiếp xúc, khoảng thời gian tiếp xúc. CDC địa phương sẽ dựa trên những thông tin này để liên lạc hoặc tìm đến tận nơi, xác minh lại lịch sử tiếp xúc trước khi chính thức kết luận danh sách F1, F2 hoặc F3.
Theo các kỹ sư của Bluezone, việc dùng công nghệ để xác minh những trường hợp tiếp xúc gần sẽ giải quyết được hai hạn chế lớn của phương pháp điều tra truyền thống. Đầu tiên là độ chính xác. Bluezone hoạt động trên sóng Bluetooth năng lượng thấp, bán kính trong vòng 1-2 mét. Vì vậy khi hệ thống ghi nhận danh sách, chắc chắn hai người ở gần nhau, độ chính xác 100%. Vấn đề thứ hai tốc độ. Chỉ khoảng 15 đến 20 phút là ứng dụng có thể lọc từ hàng chục triệu người dùng ra danh sách tiếp xúc gần với F0 trong vòng 14 đến 21 ngày. So với phương thức khai báo truyền thống, dù bệnh nhân trung thực cũng không thể nhớ hết những người mình đã gặp. Công nghệ khắc phục được hoàn toàn nhược điểm này", Việt Hải giải thích.
Thực tế, khi điều tra truyền thống, nhiều người bị tâm lý hoặc cố tình che giấu thông tin, khai báo không đầy đủ. Thậm chí với khoảng 20% người dương tính từ chối hợp tác hoặc khai báo không trung thực, dữ liệu truy vết có thể phản biện lại lịch sử tiếp xúc, từ đó hỗ trợ tốt hơn cho việc tìm kiếm người có nguy cơ lây nhiễm, khoanh vùng, dập dịch.
Tuy nhiên, công nghệ cũng có những hạn chế nhất định. Đầu tiên là ứng dụng chỉ phát huy tác dụng khi số đông cùng cài đặt. Kỹ sư của Bluezone lấy ví dụ trường hợp gần nhất, ca dương tính đầu tiên ở Hải Dương, Bluezone có hơn 26 triệu lượt tải về nhưng chỉ có khoảng 8 triệu thiết bị đang bật Bluetooth, hiệu quả truy vết cũng không triệt để.
Theo Võ Duy Khánh, kỹ sư phát triển Bluezone: "Một điều khá đặc biệt ở Việt Nam là các đợt dịch thường cách nhau 4 - 5 tháng, nhiều người chủ quan cho rằng đã hết dịch nên gỡ ứng dụng hoặc không bật Bluetooth. Khi dịch bùng phát, việc truy vết bằng ứng dụng không đạt hiệu quả tối đa".
Hạn chế tiếp theo là người dùng buộc phải có smartphone mới cài được. Trong trường hợp một người được xác định dương tính Covid-19 nhưng không tải ứng dụng Bluezone, hoặc họ không có smartphone hoặc tắt máy, chặn liên lạc..., việc truy vết bằng Bluezone sẽ không có tác dụng, phải chuyển sang phương pháp khác.
Ví dụ trường hợp ở ổ dịch Bạch Mai, Sơn Lôi, quán bar Buddha hồi tháng 4. Khi công nghệ sóng Bluetooth tầm thấp chưa được ứng dụng. Việc truy vết phụ thuộc vào dữ liệu của sóng di động và GPS. Trong vòng hai ngày, trạm thu phát sóng di động ở khu vực bệnh viện Bạch Mai ghi nhận hơn 300 nghìn lượt tương tác. Con số này quá lớn so với số người có thể tiếp xúc gần với bệnh nhân vì phạm vi phủ sóng của trạm di động lên đến 2 km. Tổ truy vết tiếp tục sử dụng các dữ liệu khác của nhà mạng, lịch trình thuê bao, dữ liệu sân bay, xe khách... để khoanh vùng.
Các phương pháp truy vết này vẫn được vận hành song song với cách thức truyền thống để bổ trợ lẫn nhau. Theo các chuyên gia, ưu điểm của Bluezone là có thể xác định chính xác những người tiếp xúc gần nhau với độ chính xác cao. Tuy nhiên hạn chế là ứng dụng bị phụ thuộc vào người dùng. Nếu F0 không cài ứng dụng, không bật kết nối mạng, không thể truy xuất lịch sử tiếp xúc. Trong khi một số tổ truy vết khác không bị phụ thuộc người dùng, có thể chủ động tìm kiếm, liên kết thông tin. Việc ứng dụng công nghệ một cách triệt để, bằng nhiều mô hình khác nhau là một trong những lý do giúp Việt Nam có thể khoanh vùng, tìm kiếm người có nguy cơ lây nhiễm, phát đi cảnh báo và kiểm soát được các làn sóng Covid-19 trong suốt một năm qua.
Trong tương lai, khi vaccine được phân phối rộng khắp, công nghệ truy vết như Bluezone còn có thêm một ý nghĩa nữa - đó là tính nhân đạo, "công bằng vaccine". Theo Trần Việt Hải, khi những liều vaccine bắt đầu được tiêm rộng rãi. Công nghệ truy vết sẽ giúp những người chưa có điều kiện tiếp cận vaccine nhận được cảnh báo nguy cơ nhiễm bệnh để chủ động điều trị y tế. Điều này có ý nghĩa rất lớn trong giai đoạn phân phối vaccine trên diện rộng trong tương lai.
"Nhìn từ góc độ y học, bạn tiêm vaccine nào vào người thì sẽ có năng lực phòng chống loại bệnh đó. Tương tự với công nghệ, bạn cài ứng dụng cảnh báo bạn về dịch bệnh nào, bạn sẽ có khả năng bảo vệ mình kịp thời nếu có nguy cơ lây nhiễm", kỹ sư của Bluezone phân tích.
Trước khi có vaccine, mỗi người dân đều có thể tự bảo vệ mình bằng cách tuân thủ các hướng dẫn của Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh, cài đặt ứng dụng Bluezone để tự bảo vệ mình và cộng đồng.
Một năm đại dịch hoành hành, những công nghệ truy vết như Bluezone đã chứng minh được hiệu quả và được hơn 60 quốc gia trên thế giới áp dụng vào việc chống dịch. Những tập đoàn công nghệ lớn như Google, Apple cũng hợp tác để triển khai công nghệ tương tự, giúp thế giới chống chọi dịch bệnh trong khi chờ vaccine.
"Việt Nam không chỉ là một trong ba quốc gia đầu tiên trên thế giới ứng dụng công nghệ sóng Bluetooth tầm thấp mà còn tiên phong trong việc mở mã nguồn, đảm bảo tính minh bạch về dữ liệu người dùng", Trần Việt Hải chia sẻ.
Hiện tại công nghệ truy vết của Việt Nam đang dùng mô hình tập trung dữ liệu, chỉ cơ quan chức năng mới có quyền truy cập, trích xuất thông tin để phục vụ chống dịch. Tất cả lịch sử truy cập này được lưu để hậu kiểm và vẫn đảm bảo tối đa quyền riêng tư của người dùng.
Không chỉ ngày đêm nghiên cứu, phát triển ứng dụng, các kỹ sư cũng thường xuyên có mặt tại các điểm nóng về dịch bệnh để hỗ trợ đội truy vết địa phương, cùng tìm ra quy trình ưu việt nhất.
"Mỗi ứng dụng đều liên quan mật thiết đến cách dùng của từng người, từng vùng miền. Mình phải đi
vào tâm dịch để xem người dùng cần gì, vì sao họ còn e ngại, CDC địa phương cần hỗ trợ những gì để công nghệ không chỉ phát huy tối đa hiệu quả
mà còn thật sự gần gũi, thân thiện với từng người dân", Duy Khánh nói về lý do anh và đồng đội luôn có mặt tại những điểm nóng về Covid-19 như ở
Đà Nẵng, Quảng Nam, Hải Dương.
Trần Việt Hải, người trực tiếp có mặt tại Đà Nẵng khi dịch bệnh bùng phát vẫn nhớ như in những ngày hè tháng 8, khắp phương tiện truyền thông đại chúng đều phát đi thông điệp, kêu gọi mọi người cài đặt ứng dụng truy vết. Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu mọi người dân có smartphone đều phải cài Bluezone. Nhiều nơi cán bộ địa phương đi đến tận nhà, vào từng ngóc ngách để gõ cửa để tuyên truyền.
Cũng trong tháng 8 đó, Bluezone đã cán mốc 20 triệu người dùng trong vòng ba tuần. Hiệu quả truy vết được chứng minh, ổ dịch Đà Nẵng, Quảng Nam dần được kiểm soát và khống chế. Đi qua các vụ dịch, Việt Nam được cộng đồng quốc tế công nhận là một trong những quốc gia "thần kỳ" trong cuộc chiến với Covid-19.
"Nói thế không có nghĩa là mọi người chủ quan. Phải sống trong tâm dịch, đến những vùng bị phong toả, chứng kiến cuộc sống của người dân nơi đấy mới thấy dịch bệnh đúng là chiến tranh", Hải nhớ về những ngày theo đoàn y tế đi vào các điểm nóng Covid-19.
Nếu buộc phải sống trong thời chiến, việc đầu tiên mỗi người cần làm là phải tự bảo vệ mình. Dịch bệnh như chiến tranh, công nghệ như vũ khí giúp chống chọi dịch bệnh và bảo vệ cộng đồng.
Đội ngũ kỹ thuật Bluezone đang từng ngày
nâng cấp hệ thống, cung cấp nhiều tính năng, cập nhật thông tin đầy đủ, nhanh chóng. Thách thức lớn nhất là người dùng không
chịu cài ứng dụng, hoặc cài mà không bật. Khi đó, những người đang ở tuyến đầu chống dịch sẽ phải vất vả hơn rất nhiều, dịch bệnh có thể bùng
phát nếu không có sự hợp tác của toàn xã hội.
Khương Nha
