 |
|
Phạm Tuân và V.Gorơbátcô đang luyện tập ở Biển Đen. |
Hơn 30 năm đã qua, Phạm Tuân vẫn nhớ ngày 27/12/1972 như vừa mới xảy ra hôm qua: “Sau khi cất cánh trong đêm tối, tôi bay giữa các lớp mây, ở độ cao 500m. Những sĩ quan hướng dẫn đường bay có kinh nghiệm dẫn đường cho tôi bay xuyên qua đội hình những “con ma” bay của Mỹ trong các tốp khác nhau để bảo vệ pháo đài bay ném bom.
Khoảng cách đến mục tiêu là 10km. Đúng lúc đó tôi nhận được lệnh tấn công. Song tôi đã thực hiện mệnh lệnh đó chậm hơn nhiều, vì tôi muốn tiếp cận mục tiêu gần hơn nữa để ăn chắc.
Sau khi phóng 2 quả tên lửa, tôi cho máy bay bổ nhào xuống. Tôi đưa máy bay xuống độ cao an toàn và hạ cánh. Mấy giờ sau có tin thông báo chính thức không quân Việt Nam đã bắn rơi B52 của Mỹ và tôi nhận được bức điện đặc biệt của Bộ trưởng Quốc phòng trực tiếp chúc mừng về chiến thắng đó. Giờ đây tôi vẫn nói “đó là chiến công chung của cả một tập thể anh hùng”.
Chiến thắng của Phạm Tuân đã là một “cú hích” góp phần làm nên “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”. Ngày 27/12/1972 trở thành ngày “Điện Biên Phủ trên không” của bộ đội không quân. Ngay đêm hôm sau phi công Vũ Xuân Thiều đã hạ thêm một pháo đài bay B52 nữa.
Chiếc máy bay MIG - 21 do phi công Phạm Tuân điều khiển giờ được đưa sang Bảo tàng Lịch sử quân sự. Đó là một ngoại lệ dành cho chiếc máy bay đã làm nên một điều tưởng như không thể vào thời điểm đó.
Từ đỗ “vớt” đến ứng cử viên số một
Năm 1977, Phạm Tuân rất vui mừng đón nhận thông báo mình sẽ được gửi sang Học viện Không quân nổi tiếng mang tên Iuri Gagarin ở Liên Xô để học tập.
Hai năm học đầu tiên trôi qua, năm 1979, Liên Xô và Việt Nam đã ký thoả thuận “Intercosmos”. Bản thoả thuận đó quy định những điều kiện tuyển chọn bốn ứng cử viên du hành vũ trụ trong hàng ngũ quân nhân Việt Nam, để sau đó chọn lấy hai và đào tạo họ.
Trong suốt hai tháng làm việc tại Việt Nam, các bác sĩ Liên Xô chỉ có thể tuyển lựa được ba ứng cử viên. Bộ Quốc phòng quyết định cần tuyển lựa ứng cử viên thứ tư trong số các học viên phi công đang theo học tại Matxcơva.
Phạm Tuân lọt vào danh sách ứng cử viên, nhưng “tình hình về tim” không tốt đã khiến anh không vượt qua được rào cản y học nghiêm ngặt. Tuy vậy tại Việt Nam vẫn chưa tuyển được ứng cử viên thứ tư. Thời gian thúc ép, Phạm Tuân đỗ “vớt” trên quan điểm “đằng nào cũng loại, lấy vào cho đủ”.
Ứng cử viên số một đương nhiên phải là viên phi công có nhiều kinh nghiệm nhất của Việt Nam từng bắn rơi 9 máy bay Mỹ. Đó là phi công Nguyễn Văn Cốc. Nhưng trong lần kiểm tra cuối cùng của Ủy ban giám định y khoa, anh đã bị loại. Một lần nữa, Phạm Tuân lại “lội ngược dòng”, từ vị trí dự bị anh trở thành ứng cử viên số một cho chuyến bay vào vũ trụ.
Anh cảm thấy mình như đang ở trong mơ khi biết sẽ được tập luyện trong đội bay chính, cùng với nhân vật từng thực hiện hai chuyến bay xuất sắc vào vũ trụ, đó là phó chỉ huy thứ nhất Phòng quản lý đào tạo các phi công vũ trụ, hai lần Anh hùng Liên Xô, đại tá Vichto Vaxileêvich Gorơbatcô.
Những lần “thử lửa”
Có một quy định là hai nhà du hành vũ trụ cùng điều khiển tàu vũ trụ phải hợp nhau về tính cách. Khi mọi cái đều đã hoàn hảo, nhưng nếu tính cách không hợp, phải chọn người khác. Phạm Tuân và Vichto Vaxileêvich Gorơbatcô mặc dù tuổi đời khác nhau, nhưng lại hợp nhau còn hơn cả anh em sinh đôi. Tại những địa điểm khác nhau và trong những hoàn cảnh khác nhau, họ đều đưa ra những câu trả lời giống nhau!
Đối với Phạm Tuân và Vichto Vaxileêvich Gorơbatcô, những trận ném bom của máy bay địch là những ký ức đầu tiên được nhớ kỹ nhất và khủng khiếp nhất. Ông Vichto còn nhớ rất rõ lần các máy bay của phát xít đã bắn giết một cách dã man đàn ngựa của ông. Còn Phạm Tuân đã chứng kiến cảnh ngôi làng bên cạnh bị huỷ diệt sau trận bắn phá của máy bay Mỹ.
Họ đều ấp ủ khao khát được trở thành phi công, được bay và hiến dâng cả cuộc đời, tri thức, sức khỏe cho ước mơ đó.
Một phần tư thế kỷ đã trôi qua kể từ buổi gặp gỡ đầu tiên nhưng trong ký ức Phạm Tuân vẫn nhớ từng chi tiết nhỏ nhất trong công việc đồ sộ của chuyến bay vào vũ trụ. Công việc tập luyện của các đội bay vũ trụ Xô - Việt được bắt đầu từ những bài tập luyện trên biển. Nhưng sau những giờ phút lãng mạn bên Biển Đen, chàng trai Việt Nam đã trải qua những lần tập luyện trong các điều kiện hết sức đặc biệt, gần như vượt quá giới hạn sức chịu đựng của một con người bình thường.
Khi người ta thả buồng kín xuống nước, từ boong con tàu đang thực hiện các cuộc thử nghiệm. Thiết bị ấy nổi tròng trành trên mặt sóng như một chiếc phao khổng lồ, cạnh nó - để đề phòng bất trắc - là những con thuyền cứu hộ vây quanh và có một chiếc tàu lặn trực bên cạnh.
Lúc ấy các nhà du hành vũ trụ tiến hành các động tác cởi bỏ y phục chuyên dụng trong điều kiện bị lắc lư hết sức dữ dội. Sau khi hoàn tất động tác này, các nhà du hành vũ trụ mở nắp buồng kín và nhảy xuống nước. Áo cứu hộ nâng các nhà du hành vũ trụ nổi trên mặt nước. Họ bơi trên các con sóng, bắn pháo hiệu và châm đốt các ống nhả cột khói màu da cam lên trời.
Những cuộc thử nhiệm đã diễn ra nhiều ngày với các công việc dày đặc, từ sáng tinh mơ đến lúc mặt trời lặn. Tất cả nhằm làm sao để trong bản báo cáo về mấy chục cuộc thử nghiệm trước chuyến bay vào vũ trụ sẽ xuất hiện lời nhận xét: “Đã hoàn tất”.
Hai năm trời ròng rã tập luyện cho chuyến bay, Phạm Tuân và các đồng sự lúc nào cũng căng thẳng. Có những lúc, chỉ thực hiện một vài thao tác, mà họ đã bị sút cân.
Phạm Tuân kể: “Tôi vào loại khoẻ nhưng cũng không khỏi mệt. Vất vả nhất là bài tập trên máy kiểm tra tiền đình. Cứ 3 giây cúi đầu lại 3 giây ngẩng đầu, liên tục trong 10 phút, tưởng không chịu nổi. Ai cũng phải gồng hết sức. Tập để thích ứng với mọi tình huống xảy ra, phần để quen, phần để không bao giờ có chữ “nếu”. Áp lực rất lớn”.
Trong cuộc họp báo, trước câu hỏi của các nhà báo về những khó khăn trong quá trình đào tạo nhà du hành vũ trụ Việt Nam, ông Vichto Gorơbátcô đã trả lời không cần suy nghĩ: “Trong mọi công việc đều gặp khó khăn, nhất là đối với một công việc phức tạp như bay vào vũ trụ. Tuy nhiên, nhà du hành vũ trụ Việt Nam đã hoàn thành chương trình tập luyện. Mặc dù gặp khó khăn trong việc học tiếng Nga, nhưng anh ấy đã hoàn toàn nắm vững những kỹ thuật cần thiết. Về các môn lý thuyết và kỹ năng thực hành, họ đã đạt điểm xuất sắc” .
Trong tâm trạng phấn khởi, Phạm Tuân đã trả lời câu hỏi của một nhà báo về những dự định ấp ủ thầm kín đối với chuyến bay vào vũ trụ. Anh nói: “Tôi muốn tin chắc lần cuối cùng rằng trái đất đúng là hình tròn và từ quỹ đạo nhìn thấy ngôi làng Quốc Tuấn của tôi”.
* Còn tiếp
(Theo Tiền Phong)