Lễ hội đánh cá Đồng Hoa có nguồn gốc từ hàng chục năm trước, tổ chức thường niên vào tháng 5 âm lịch, tại đầm Vực, xã Xuân Viên, huyện Nghi Xuân. Đầm Vực dài khoảng một km, rộng gần 50 m, nằm tựa dãy núi Hồng Lĩnh. Năm 2021 lễ hội không tổ chức do Covid-19.
Từ 5h30, người dân ở huyện Nghi Xuân và các vùng lân cận đã mang lưới, nơm, vó, vợt.... tới đầm Vực bắt cá. Các ngả đường lớn nhỏ dẫn vào đầm Vực ôtô, xe máy của khách thập phương đỗ kín.
Hơn 7h, tiếng trống khai mạc của ban tổ chức vang lên, hơn 1.000 người mang theo ngư cụ ào xuống đầm. Trên bờ, hàng trăm người đứng chật kín cổ vũ.
Dòng người đánh bắt theo hàng, đi từ đầu đầm đến cuối đầm, vừa đi vừa vung nơm reo hò. Cá tại đầm chủ yếu là lóc, chép, rô, leo... thịt thơm, ngon, đặc trưng so với các vùng khác.
Khi phát hiện cá dưới nước, người dân lập tức vung nơm, nhấn mạnh xuống nước rồi thò tay vào trong để xem cá có "mắc bẫy" hay không. Nơm làm bằng tre, cao 50 cm, mua giá 150.000-200.000 đồng.
"Từ xa xưa, người dân trong vùng khi tham gia bắt cá tại đầm Vực luôn mang tâm niệm cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Với chính quyền, họ kỳ vọng lễ hội giúp thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng dân cư", ông Nguyễn Văn Thái (60 tuổi, trú xã Xuân Viên) nói.
Sau 15 phút, anh Trần Xuân Ninh, trú thị trấn Tiên Điền, vui mừng khi nơm của mình bắt được con cá nặng hơn một kg. Sợ cá quẫy mạnh rơi xuống nước, anh Ninh bỏ vào túi lưới mang bên hông, buộc chặt.
Cứ khoảng vài phút, nhiều tiếng ồ, hò hét lại vang lên giữa đầm. Ai bắt được con cá to thì giơ lên thông báo để mọi người cùng chia vui.
Ngoài dùng nơm, nhiều phụ nữ còn dùng vó, đứng bên mép đầm Vực liên tục nâng lên đặt xuống để bắt những con cá nhỏ.
Dịp này nghỉ hè nên nhiều em nhỏ cũng đi theo bố mẹ ra lội nước dưới đầm Vực tham gia lễ hội.
"Sau 2 tiếng tôi bắt được khoảng 4 kg cá chép và cá mè, ít hơn so với năm trước khoảng 2 kg. Cá này không bán, sẽ đưa về để vợ chế biến làm thực phẩm, rủ hàng xóm ăn chung vui", ông Trần Văn Thành, trú xã Xuân Viên, chia sẻ.
Năm nay chính quyền quy định không được dùng lưới bắt cá, song nhiều người dân vẫn sử dụng lưới cỡ nhỏ để kéo. Các gia đình luôn huy động 2-3 thành viên gỡ cá.
Ngày thường, chính quyền cắm biển ở dưới dầm Vực cấm người dân đánh bắt, để dành cá cho ngày lễ hội.
Theo người dân, năm 2021 hoãn lễ hội do Covid-19, song năm nay số lượng cá vẫn ít, chủ yếu là cá nhỏ. Nguyên nhân không phải do cạn kiệt thủy sản mà mực nước dưới đầm thời điểm này sâu, nên khó bắt. Lễ hội đáng ra được tổ chức 10 ngày trước, song do nước dâng nên nhà chức trách dời lịch đến hôm nay.
"Những lễ hội như thế này cần được duy trì và phát huy", một khách thập phương từ TP Hà Tĩnh về tham gia bắt cá cho hay.
Lễ hội bắt cá Đồng Hoa. Video: Đức Hùng