Các quốc gia châu Âu và Liên minh châu Âu (EU) đang nỗ lực sơ tán công dân và nhân viên người địa phương khỏi Kabul hôm 15/8, sau khi Taliban nắm quyền kiểm soát thủ đô Afghanistan.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho hay liên minh "đang giúp đỡ sân bay Kabul mở cửa để tạo điều kiện và điều phối hoạt động sơ tán" sau khi tham khảo ý kiến các nước thành viên.
Trực thăng quân sự Mỹ bay trên nóc đại sứ quán Mỹ tại Kabul hôm 15/8. Ảnh: AFP
EU đang cố gắng tìm giải pháp sơ tán nhân viên người Afghanistan bởi lo ngại họ có thể bị trả đũa nếu ở lại, đồng thời tìm cách thuyết phục 27 quốc gia thành viên cấp thị thực cho họ.
Đức, Pháp và Hà Lan nằm trong số các quốc gia di chuyển nhân viên ngoại giao tới sân bay trước thời điểm sơ tán. "Chúng tôi sẽ không để người của mình rơi vào tay Taliban", Ngoại trưởng Đức Heiko Maas nói.
Ông cho hay một máy bay Bundeswehr khởi hành đêm 15/8 tới Kabul để giúp sơ tán trong những ngày tới. Nó sẽ đưa hành khách sang một quốc gia láng giềng, sau đó chuyển khách sang một chuyến bay dân sự tới Đức.
Chính phủ của Thủ tướng Đức Angela Merkel đang lên kế hoạch triển khai quân tới Afghanistan để sơ tán công dân Đức và người Afghanistan khỏi mối đe dọa từ Taliban, các nguồn tin quốc hội Đức hôm nay cho hay. Chính phủ sẽ xin phép quốc hội triển khai "vài trăm binh sĩ" trong cuộc họp ngắn của bà Merkel với lãnh đạo các nhóm nghị viện cuối ngày 15/8.
"Một 'cầu hàng không' sẽ được thiết lập ở Kabul, cho phép sơ tán nhân viên địa phương, phụ nữ dễ bị tổn thương, các nhà hoạt động nhân quyền và nhân viên của các tổ chức phi chính phủ", nguồn tin cho hay.
Chính phủ Đức đánh giá cần sơ tán khoảng 2.000 người. Tham vấn với Mỹ cho thấy hoạt động sơ tán có thể triển khai tới 31/8 nhưng Berlin có thể kết thúc sớm hơn.
Đức bắt đầu đưa nhân viên rời khỏi sứ quán hôm 15/8, sau khi di chuyển họ tới nơi an toàn trong khu quân sự ở sân bay Kabul. Máy bay quân sự đầu tiên của Đức đã đưa người sơ tán rời thủ đô Afghanistan đêm qua. Quân đội sẽ đưa hành khách tới một quốc gia láng giềng giấu tên, sau đó đưa họ lên chuyến bay dân sự về Đức.
Đức đã rút những binh sĩ cuối cùng khỏi Afghanistan hồi cuối tháng 6, sau 20 năm đóng quân trong sứ mệnh của NATO. 15.000 người Đức đã được điều động tới nhiều địa điểm ở Afghanistan trong những năm qua, khiến quốc gia này trở thành nước đóng góp nhiều thứ hai cho quân đội NATO ở Afghanistan, chỉ sau Mỹ.
Máy bay chở nhân viên đại sứ quán Anh và công dân Anh sơ tán khỏi Kabul hạ cánh xuống sân bay RAF Brize Norton, miền nam nước Anh, hôm 16/8. Ảnh: Bộ Quốc phòng Anh
Pháp tuyên bố sẽ sơ tán những công dân đầu tiên và đồng nghiệp Afghanistan từ thủ đô Kabul tới một căn cứ ở Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) vào 16/8.
"Chúng tôi đã lên kế hoạch thực hiện đợt luân chuyển đầu tiên vào bây giờ và cuối ngày 16/8", Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Florence Parly nói, cho hay có khoảng vài chục công dân Pháp sẽ được sơ tán.
Căn cứ của Pháp tại UAE "sẽ đóng vai trò là một trung tâm quân sự đảm bảo việc qua lại giữa Abu Dhabi và Kabul, sau đó hồi hương về Pháp", bà nói thêm, cho hay nhân viên ngoại giao nằm trong số hàng chục người đang chuẩn bị sơ tán.
"Chúng tôi ưu tiên sơ tán nhân viên người Afghanistan đã cống hiến cho đất nước chúng ta bằng cách giúp đỡ chúng ta hàng ngày, cũng cố gắng tối đa bảo vệ những người bảo vệ quyền, nhân quyền, nhà báo, nghệ sĩ, những người đã ủng hộ những giá trị mà chúng ta bảo vệ khắp thế giới", bà nói.
Chiến dịch quân sự mang tên Apagan bao gồm hai máy bay vận tải của không quân Pháp, một chiếc C-130 và A400M, đã rời Pháp cuối ngày 15/8 tới UAE.
Các thành viên NATO khác bao gồm Anh, Italy, Đan Mạch, Thụy Điển và Tây Ban Nha cũng thông báo về việc sơ tán nhân viên đại sứ quán. Anh đã triển khai khoảng 600 quân giúp sơ tán 3.000 công dân khỏi Afghanistan. Thủ tướng Boris Johnson cho hay "phần lớn" nhân viên đại sứ quán còn lại ở Kabul sẽ trở về Anh.
"Ưu tiên của chúng tôi là đảm bảo thực hiện nghĩa vụ với tất cả những người đã giúp đỡ Anh tại Afghanistan trong hơn 20 năm và đưa họ ra ngoài nhanh nhất có thể", Johnson nói.
Bộ Quốc phòng Italy cho hay máy bay quân sự đầu tiên sẽ tới Kabul vào 15/8 và bắt đầu hoạt động sơ tán khẩn cấp. Bộ trưởng các nước Bắc Âu cho hay Đan Mạch, Na Uy và Phần Lan đang tạm thời đóng cửa các đại sứ quán ở Kabul. Phần Lan sẽ cấp quyền tị nạn cho 170 nhân viên người địa phương và gia đình. Ngoại trưởng Thụy Điển Ann Linde cho hay những người mà Thụy Điển di tản là thông dịch viên người Afghanistan và các nhân viên khác của sứ quán.
Một quan chức Lầu Năm Góc cho hay Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 15/8 đã cho phép triển khai 1.000 lính Mỹ tới Kabul hỗ trợ sơ tán hàng nghìn dân thường Mỹ và Afghanistan. Tổng cộng sẽ có 6.000 binh sĩ Mỹ ở Kabul "trong những ngày tới", quan chức giấu tên cho hay.
Canada đang tạm đóng cửa đại sứ quán ở Kabul sau khi sơ tán nhân viên khỏi thủ đô Afghanistan, theo Bộ Ngoại giao Canada hôm 15/8. Các nhân viên ngoại giao Canada đang trên đường hồi hương.
Hồng Hạnh (Theo AFP)