Trong một báo cáo gửi Chính phủ cách đây vài ngày, Bộ Xây dựng chỉ ra 8 loại tranh chấp chung cư cơ bản, trong đó có tới 36% tranh chấp liên quan đến phí bảo trì (trên 108 dự án có tranh chấp). Thực tế đây cũng là những tranh chấp dai dẳng, khó giải quyết nhất thời gian qua tại nhiều dự án ở Hà Nội, đặc biệt trong bối cảnh nhiều công trình chung cư đã bàn giao nhiều năm và đang xảy ra tình trạng xuống cấp.
Dự án Star City (81 Lê Văn Lương, Hà Nội, do Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Vneco Hà Nội làm chủ đầu tư) được hoàn thành và bàn giao từ năm 2014. Nhưng tới nay, phần quỹ bảo trì mà chủ đầu tư mới bàn giao cho cư dân chỉ khoảng 2,4 tỷ đồng, trong tổng số hơn 30 tỷ đồng. Hiện nhiều hạng mục trong tòa nhà bị hỏng, xuống cấp nhưng cư dân chưa đòi được số tiền nói trên để tiến hành việc sửa chữa. Gần đây, cư dân tòa nhà đã có đơn kiến nghị gửi cơ quan quản lý, đồng thời tập trung căng băng rôn yêu cầu chủ đầu tư thực hiện việc bàn giao quỹ bảo trì nhưng đến nay hai bên vẫn chưa tìm được tiếng nói chung bởi còn phụ thuộc tình hình tài chính của chủ đầu tư.
Chung cư Văn Phú, nơi cư dân đang tìm mọi cách để đòi lại quỹ bảo trì từ phía ban quản trị do bất đồng trong việc chi tiêu khoản tiền này. Ảnh: N.T
Ở chung cư Thăng Long Garden (250 Minh Khai, Hà Nội), ban quản trị được dân bầu ra cũng cho biết, từ khi được thành lập là cuối tháng 8/2016 đến giữa năm 2017, đã nhiều lần có văn bản yêu cầu chủ đầu tư là Công ty cổ phần May Thăng Long bàn giao quỹ bảo trì mà theo ước tính của cư dân vào khoảng 14,6 tỷ đồng. Tuy nhiên, đơn vị này phớt lờ những kiến nghị đó.
Luật Nhà ở năm 2014 quy định rõ, chủ đầu tư trích 2% giá trị căn hộ hoặc diện tích nhà bán, cho thuê mua để lập quỹ bảo trì chung cư...
Sau khi thu kinh phí của người mua, thuê mua căn hộ hoặc phần diện tích nhà thì chủ đầu tư có trách nhiệm tạm lập tài khoản để quản lý kinh phí này. Khoản tiền này sẽ được giao cho Ban quản trị nhà chung cư đã được thành lập để thực hiện quản lý, sử dụng theo quy định trong quá trình vận hành tòa nhà.
Trước sức ép do cư dân căng băng rôn, chủ đầu tư có đơn văn bản lý giải về tình hình khó khăn, đồng thời đề xuất việc thanh toán sẽ tiến hành nhỏ giọt. Theo chủ đầu tư, việc kinh doanh của May Thăng Long rất khó khăn, nguồn thu hạn hẹp, tiền mặt không đủ khả năng chi trả. Dù khẳng định giá trị tài sản của công ty nằm chủ yếu ở bất động sản và hoàn toàn đủ khả năng chuyển trả quỹ bảo trì cho ban quản trị nhưng chủ đầu tư cho biết sẽ chỉ có thể trả 10-12% quỹ bảo trì mỗi quý.
"Nếu ban quản trị yêu cầu thanh toán một lần thì công ty chưa thể trả ngay được”, đại diện chủ đầu tư cho hay. Đại diện May Thăng Long cũng đề xuất Ban quản trị tìm kiếm khách hàng để cho thuê khu vực dịch vụ tại tầng một toà nhà nhằm tăng nguồn thu cho chủ đầu tư. Trước tình thế đó, Ban quản trị đã có văn bản gửi Sở Xây dựng, UBND TP Hà Nội về việc cưỡng chế bàn giao quỹ bảo trì, nhà sinh hoạt cộng đồng, hồ sơ dự án… đối với chủ đầu tư. Áp lực đó khiến chủ đầu tư hiện đã bàn giao quỹ bảo trì cho cư dân, song việc thanh toán cũng phải tiến hành nhiều lần mới hoàn tất.
Cũng liên quan đến tranh chấp về phí bảo trì, Ban quản trị Chung cư CT1, CT3, Khu đô thị mới Trung Văn cũng không dưới một lần kiến nghị với chủ đầu tư sau nhiều năm dự án bàn giao và bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp. Tuy nhiên, chủ đầu tư cũng tìm mọi cách để trì hoãn. Ban quản trị CT3 phải đệ đơn lên Tòa án nhân dân quận Tây Hồ kiện chủ đầu tư là Công ty cổ phần Xây dựng số 1 Sông Hồng khi cố tình chây ì bàn giao hơn 6 tỷ đồng phí bảo trì. Tuy nhiên, chủ đầu tư đề xuất phương án thanh toán nhỏ giọt trong vòng 2 năm do khó khăn về cân đối tài chính.
Cũng rơi vào tình cảnh tương tự, cư dân Hồ Gươm Plaza ở Mỗ Lao (Hà Đông) do Công ty cổ phần May Hồ Gươm làm chủ đầu tư cũng phải chấp nhận để đơn vị này trả lại phí bảo trì một cách nhỏ giọt. Trước đó, cư dân ở tòa chung cư được quảng cáo là cao cấp này nhiều lần phải căng băng rôn, kiến nghị cơ quan quản lý để gây sức ép yêu cầu chủ đầu tư bàn giao gần 20 tỷ đồng tiền phí bảo trì của tòa nhà.
Tại Hà Nội, tình trạng chủ đầu tư có dấu hiệu chiếm dụng quỹ bảo trì diễn ra phổ biến, từ chung cư giá rẻ cho đến cao cấp. Là một trong những tòa căn hộ cao cấp bậc nhất, song cư dân tòa nhà Keangnam từng phải gửi đơn lên Thủ tướng để kêu cứu về việc quỹ bảo trì (giá trị khoảng 160 tỷ đồng) mà chủ đầu tư không chịu bàn giao. Sau kiến nghị này, chủ đầu tư dự án dù chấp thuận trả quỹ bảo trì nhưng cũng theo phương thức từng phần.
Tuy nhiên, ở một số dự án chung cư, cư dân còn phải đấu tranh để đòi quỹ bảo trì với chính ban quản trị do mình bầu ra. Cư dân tòa Văn Phú Victoria (Hà Đông) cho biết từ khi thành lập và được chủ đầu tư bàn giao hơn 41 tỷ đồng phí bảo trì, ban quản trị không công khai minh bạch việc quản lý, sử dụng số tiền nói trên, cũng như các nguồn thu từ việc khai thác quảng cáo, dịch vụ xung quanh tòa nhà. Bên cạnh đó, theo phản ánh, ban quản trị còn tự ý quyết về việc lựa chọn đơn vị quản lý vận hành mà không lấy ý kiến cư dân. Hiện việc chi tiêu, quản lý số tiền phí bảo trì hàng chục tỷ đồng tại đây ra sao cư dân không hay biết. Tuy nhiên, đề nghị bầu lại ban quản trị sau cả năm nay vẫn không được tiến hành do trưởng ban quản trị tìm mọi cách trì hoãn.
Hàng trăm hộ cư dân tại tòa chung cư cao cấp Sông Hồng Park View (Đống Đa) cũng cho rằng việc sử dụng quỹ bảo trì của ban quản trị còn nhiều khuất tất nên đã đấu tranh suốt nhiều năm nay. Có thời điểm, trưởng ban quản trị - người đứng tên tài khoản quỹ bảo trì trị giá 20 tỷ đồng đã không có mặt tại nhà trong nhiều ngày và điện thoại không liên lạc được nên cư dân đã gửi đơn trình báo đến cơ quan công an.
Nhiều luật sư cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến nhiều chủ đầu tư chây ì thực hiện chuyển Quỹ bảo trì cho Ban quản trị chung cư là hiện chưa có quy định, chế tài xử phạt những chủ đầu tư vi phạm. Trong báo cáo vừa gửi Chính phủ, Bộ Xây dựng kiến nghị, với hành vi chiếm dụng, sử dụng kinh phí bảo trì, Bộ Công an cần chủ trì tổ chức điều tra, khởi tố, truy cứu trách nhiệm đối với các chủ thể vi phạm.
Nguyễn Hà