Bên trong hang Kazumura ở Hawaii. Ảnh: Wikipedia
Dù Hawaii có nhiều ống dung nham trên khắp quần đảo, ống dung nham lớn nhất thế giới là hang Kazumura, nằm cách Hilo (thị trấn nằm trên Đảo Lớn) khoảng 19,3 km về phía nam, theo IFL Science. Hang động này dài hơn 65 km và sâu hơn 0,8 km. Đây cũng là ống dung nham dài và sâu nhất hành tinh.
Theo người Polynesia bản xứ, ước tính có khoảng 100 lối vào hang. Những lối vào này được cho là gắn liền với nữ thần lửa Pele và nhiều người có sức ảnh hưởng lớn được chôn cất trong đó từ thời này qua thời khác. Tuy nhiên, con người thường sử dụng đường hầm trong hang cho các mục đích thực tế khác.
Trong thời kỳ khó khăn, người dân địa phương có thể sử dụng hang để lánh nạn khi thời tiết khắc nghiệt hoặc trốn kẻ thù. Hoạt động khai quật khảo cổ tìm thấy nhiều công cụ đá và đồ tạo tác khác trong hang. Một số hốc đá cũng được biến đổi thành nơi sinh sống thô sơ, có lò sưởi và chỗ để ngủ. Ống dung nham là nơi thích hợp để thu thập nước bởi có rất ít hồ và suối trên quần đảo Hawaii. Người dân có thể mò sâu vào ống dung nham để lấy nước nhỏ xuống từ trần hang vốn được lọc qua lớp đá núi lửa rỗng ở mặt đất. Hang Kazumura Caves tượng trưng cho mối quan hệ giữa quá khứ địa chất và lịch sử văn hóa của Hawaii.
Là một chuỗi hòn đảo ra đời từ hoạt động núi lửa, Hawaii có vô số ống dung nham nằm rải rác. Về cơ bản, đó là những ống dưới lòng đất tạo bởi dòng dung nham. Khi dung nham ngừng trào ra từ miệng núi lửa hoặc đổi hướng, dòng chảy có thể để lại các đường hầm rỗng khổng lồ, hình thành mạng lưới hang động. Thành và trần của đường hầm đôi khi có giọt nhỏ xuống giống như giọt sáp nến.
Thông thường, mất khoảng một năm để dung nham nguội đi tới mức sinh vật sống có thể tiếp cận, nhưng mạng lưới hang động sẽ nhanh chóng bị xâm chiếm bởi mọi loại động vật chuyên sống trong hang, bao gồm côn trùng và nhện cũng như vi khuẩn.
An Khang (Theo IFL Science)