 |
|
Chất nhuộm xanh chỉ ra cách mà hải miên lọc nước qua cơ thể để lấy thức ăn. |
Mitch Sogin cũng đang làm cái điều mà con người vẫn thường làm: tư duy, và ông tin rằng tổ tiên chung của vương quốc động vật - “Eva” của muôn loài - có bề ngoài giống như một con hải miên (còn gọi là bọt bể).
Trong một thập kỷ qua, Sogin, một nhà sinh học tiến hóa tại phòng sinh vật biển ở Woods Hole, Massachusetts (Mỹ), đã giần sàng các bằng chứng từ mã gene của vô số sinh vật biển đơn giản. Mục tiêu của ông là tìm ra dạng sống khởi thủy nên vương quốc động vật ngày nay.
Sogin và cộng sự đã so sánh trình tự gene trong ARN (vật liệu phiên dịch trung gian của ADN) của một số nhóm sinh vật biển khác nhau, như hải miên, ruột khoang, sứa, cũng như các sinh vật bậc cao hơn, chẳng hạn động vật thân mềm và da gai. Kết quả cho thấy, trong tất cả các động vật, hải miên có đặc điểm di truyền khác biệt nhất. Sứa và ruột khoang có những điểm di truyền tương đồng với nhau và với các động vật khác.
Phát hiện này khiến Sogin kết luận rằng, hải miên là nhánh thấp nhất và cổ nhất trong cây phả hệ động vật. Những nhánh cao hơn đã tiến hóa nhiều hơn, tạo nên sự đa dạng sinh học ngày nay. Có lẽ tổ tiên chung của động vật có bề ngoài gần với hải miên hơn nhiều so với tất cả những sinh vật khác hiện còn sống.
Nhưng dù hải miên hầu như không thay đổi trong 500 triệu năm qua, Sogin cũng nhanh chóng nhận ra rằng, không con hải miên hiện đại nào chứa bộ gene chính xác hoặc có dáng vẻ đúng như của Eve động vật. “Tiến hóa là quá trình không có điểm dừng”, ông nói.
Hải miên, gồm có 900 loài tất cả, chiếm cứ hầu hết các vùng nước trên trái đất, từ những hồ nước ngọt tới các vùng biển nhiệt đới, không trừ cả những vùng lạnh giá ở Bắc Cực.
Dưới mắt thường, chúng hầu như không cử động, hay đúng hơn là không có sự sống, nhưng kỳ thực, những sinh vật này vẫn làm việc rất cần mẫn. Mỗi ngày, hải miên bơm rất nhiều nước qua cơ thể để lọc lấy các sinh vật đơn bào bé nhỏ làm thức ăn. Phải lọc 1 tấn nước, chúng mới có được khoảng 30 g thức ăn ưa thích.
Dù làm việc cật lực như thế, nhưng hải miên vẫn chỉ là những động vật bậc thấp. Chúng không có hệ thần kinh hay hệ hô hấp, cũng chẳng có chân tay hay các cấu tạo khác để di chuyển.
Sogin cho rằng hải miên rất biết cách tổ chức cơ thể, khả năng này thể hiện rõ ở các tế bào choanocytes (tế bào cổ áo) của chúng. Trên mỗi tế bào có gắn một tiên mao nhỏ xíu (còn gọi là roi), có thể rung động. Các tiên mao này khỏa nước đi qua để đem lại thức ăn, ôxy và đem đi khí CO2 cũng như các chất thải. Sogin tin rằng khả năng phát triển thành các dạng tế bào khác nhau của hải miên là một sự cải cách quan trọng, làm cơ sở để tạo nên tất cả những tiến hóa về sau trong vương quốc động vật.
B.H. (theo National Geographic)